Κυριακή πρωί μ’ ένα ποίημα: «Με τον τρόπο του Γ. Σ.» (Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει) του Γιώργου Σεφέρη

Ο Γιώργος Σεφέρης (Γιώργος Σεφεριάδης το πραγματικό του όνομα) γεννήθηκε το 1900 στη Σμύρνη της Μικράς Ασίας και έφυγε από τη ζωή στις 20 του Σεπτέμβρη 1971, στην Αθήνα. Η κηδεία του, δυο μέρες μετά το θάνατό του, εξελίχτηκε σε μεγάλη αντιδικτατορική διαδήλωση.

Υπήρξε από τους βασικότερους εκφραστές της νεότερης ποίησης και της γενιάς των λογοτεχνών του ’30.

Γιος του διακεκριμένου καθηγητή του Διεθνούς Δικαίου του Πανεπιστημίου Αθηνών Στέλιου Σεφεριάδη, ο Γιώργος Σεφέρης σπούδασε Νομικά και Πολιτικές Επιστήμες στο Παρίσι ως το 1924. Ήδη όμως από το 1918 θα εκδηλωθεί η αγάπη του για την ποίηση και θ’ αρχίσει να γράφει στίχους. Στα χρόνια των σπουδών του έρχεται σε άμεση επαφή με τα λογοτεχνικά ρεύματα της εποχής.

Από το 1926 μέχρι το 1962 που συνταξιοδοτείται, σταδιοδρομεί στον διπλωματικό κλάδο υπηρετώντας στο Υπουργείο Εξωτερικών και σε διάφορες χώρες.

Ήταν ο πρώτος Έλληνας, που πήρε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, το 1963. Μετά την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα κράτησε αρχικά στάση περιφρονητικής σιωπής, για να περάσει γρήγορα στη δημόσια καταδίκη του καθεστώτος με τη γνωστή του δήλωση το 1969.

Στα ελληνικά γράμματα ο Γιώργος Σεφέρης εμφανίστηκε το 1931, με την ποιητική συλλογή Στροφή.

Έργα του – Ποίηση: Στροφή (1931), Η στέρνα (έμμετρο ποίημα με 115 στίχους), Μυθιστόρημα (1935), Γυμνοπαιδία (1936), Τετράδιο Γυμνασμάτων (1928 – 1937), Ημερολόγιο Καταστρώματος Α’ (1940), Ημερολόγιο Καταστρώματος Β’ (1945), Κίχλη (1947), Ημερολόγιο Καταστρώματος Γ’ (1955), Τρία κρυφά ποιήματα (1966), Τετράδιο Γυμνασμάτων Β’ (1976). Έγραψε και το ποίημα, το αναφερόμενο κατά της της χούντας του ’67,  “Επί Ασπαλάθων”, που εκδόθηκε μετά τον  θάνατό του, το 1971.

Μυθιστορήματα:  Έξι νύχτες στην Ακρόπολη (1974), Βαρνάβας Καλοστέφανος (2007), τα οποία εκδόθηκαν μετά θάνατον.

Έγραψε επίσης δοκίμια (“Δοκιμή” και άλλα) ενώ υπήρξε και μεταφραστής, κυρίως έργων του Αμερικανού ποιητή Τόμας Έλιοτ (“Η έρημη χώρα”  κ.ά.).

Ποιήματα του Σεφέρη έχουν μελοποιηθεί από τους Μίκη Θεοδωράκη, Νίκο Μαμαγκάκη, Ηλία Ανδριόπουλο, Δήμο Μούτση και άλλους συνθέτες.

Ο Γιώργος Σεφέρης

Το ποίημα «Με τον τρόπο του Γ. Σ.» είναι μια προσωπική ματιά του Σεφέρη, για την Ελλάδα του 1936. Ένα χρόνο νωρίτερα, είχε γίνει παλινόρθωση της μοναρχίας και λίγους μήνες μετά, ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς, κατέλαβε την εξουσία.

Στον τίτλο του ποιήματος, τα αρχικά «Γ. Σ.» υποδηλώνουν τον ίδιον τον ποιητή.

Με τον τρόπο του Γ. Σ.

Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει.

Στο Πήλιο μέσα στις καστανιές το πουκάμισο του Κενταύρου
γλιστρούσε μέσα στα φύλλα για να τυλιχτεί στο κορμί μου
καθώς ανέβαινα την ανηφόρα κι η θάλασσα μ’ ακολουθούσε
ανεβαίνοντας κι αυτή σαν το υδράργυρο θερμομέτρου
ώσπου να βρούμε τα νερά του βουνού.
Στη Σαντορίνη αγγίζοντας νησιά που βουλιάζαν
ακούγοντας να παίζει ένα σουραύλι κάπου στις ελαφρόπετρες
μου κάρφωσε το χέρι στην κουπαστή
μια σαΐτα τιναγμένη ξαφνικά
από τα πέρατα μιας νιότης βασιλεμένης.
Στις Μυκήνες σήκωσα τις μεγάλες πέτρες και τους θησαυρούς των Ατρειδών
και πλάγιασα μαζί τους στο ξενοδοχείο της “Ωραίας Ελένης του Μενελάου”·
χάθηκαν μόνο την αυγή που λάλησε η Κασσάντρα
μ’ έναν κόκορα κρεμασμένο στο μαύρο λαιμό της.
Στις Σπέτσες στον Πόρο και στη Μύκονο
με χτικιάσαν οι βαρκαρόλες.

Τι θέλουν όλοι αυτοί που λένε
πως βρίσκονται στην Αθήνα ή στον Πειραιά;
Ο ένας έρχεται από την Σαλαμίνα και ρωτάει τον άλλο
μήπως “έρχεται εξ Ομονοίας”
“Όχι έρχομαι εκ Συντάγματος” απαντά κι είν’ ευχαριστημένος
“βρήκα το Γιάννη και με κέρασε ένα παγωτό”.
Στο μεταξύ η Ελλάδα ταξιδεύει
δεν ξέρουμε τίποτε δεν ξέρουμε πως είμαστε ξέμπαρκοι όλοι εμείς
δεν ξέρουμε την πίκρα του λιμανιού σαν ταξιδεύουν όλα τα καράβια·
περιγελάμε εκείνους που τη νιώθουν.

Παράξενος κόσμος που λέει πως βρίσκεται στην Αττική
και δε βρίσκεται πουθενά·
αγοράζουν κουφέτα για να παντρευτούνε
κρατούν “σωσίτριχα” φωτογραφίζουνται
ο άνθρωπος που είδα σήμερα καθισμένος σ’ ένα φόντο με πιτσούνια και με λουλούδια
δέχουνταν το χέρι του γερο –  φωτογράφου να του στρώνει τις ρυτίδες
που είχαν αφήσει στο πρόσωπό του
όλα τα πετεινά τ’ ουρανού.

Στο μεταξύ η Ελλάδα ταξιδεύει ολοένα ταξιδεύει
κι αν “ορώμεν ανθούν πέλαγος Αιγαίον νεκροίς”
είναι εκείνοι που θέλησαν να πιάσουν το μεγάλο καράβι με το κολύμπι
εκείνοι που βαρέθηκαν να περιμένουν τα καράβια που δεν μπορούν να κινήσουν
την ΕΛΣΗ τη ΣΑΜΟΘΡΆΚΗ τον  ΑΜΒΡΑΚΙΚΟ.
Σφυρίζουν τα καράβια τώρα που βραδιάζει στον Πειραιά
σφυρίζουν ολοένα σφυρίζουν μα δεν κουνιέται κανένας αργάτης
καμιά αλυσίδα δεν έλαμψε βρεμένη στο στερνό φως που βασιλεύει
ο καπετάνιος μένει μαρμαρωμένος μες στ’ άσπρα και στα χρυσά.

Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει·
παραπετάσματα βουνών αρχιπέλαγα γυμνοί γρανίτες…
Το καράβι που ταξιδεύει το λένε
ΑΓ ΩΝΙΑ 937.

Α/π Αυλίς, περιμένοντας να ξεκινήσει
Καλοκαίρι 1936

Από τη έκδοση των Ποιημάτων του Γιώργου Σεφέρη   (Ίκαρος – 1985). Φιλολογική επιμέλεια  Γ. Π. Σαββίδης.

Σημείωση του Γ. Π. Σαββίδη, για τον τίτλο  “Με τον τρόπο του  Γ. Σ.” Μετάφραση του γαλλικού “a la maniere de…” που σημαίνει συνειδητή μίμηση ύφους και θεμάτων άλλου συγγραφέα. Εδώ όμως τα αρχικά δηλώνουν τον ίδιο τον ποιητή.

“Κυριακή πρωί μ’ ένα ποίημα”: Δείτε όλα τα ποιήματα εδώ.