Κυριακή πρωί μ’ ένα ποίημα: «Το χέρι» του Θόδωρου Σκουρλή
“Το χέρι ετούτο, αλί, κι όταν ορμήσει
κι άγρια υψωθεί με μίσος σε γροθιά,
Ξέρει γερά μαχαίρι να κρατήσει
ξέρει ν΄ ανάψει ακέρια τη φωτιά…”
Ο Θόδωρος Σκουρλής γεννήθηκε στο Κεράσοβο το 1904. Σπούδασε νομικά και πολιτικές επιστήμες στην Αθήνα, το Παρίσι και τη Βόννη, καθώς και ισπανική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Συν τοις άλλοις, ερεύνησε τον πολιτισμό των Ινδιάνων της Νότιας Αμερικής και μάλιστα έμαθε και τη γλώσσα των Κέτσουα! Από την Αμερική επέστρεψε στην Αθήνα όπου και απεβίωσε το 1969.
Η ποίησή του διαπνέονταν από βαθύ ριζοσπαστισμό και αγωνιστικό πνεύμα. Κάποτε, όταν ήταν νεαρός, γύρω στα 1925-1928,σε ένα πανηγύρι στου Κρέντη σκαρφάλωσε σε έναν κέδρο και ύψωσε μια σημαία με ένα σφυροδρέπανο! Ένας άλλος συντοπίτης επιχείρησε να τη σκίσει και ήρθαν σε σύγκρουση. Ίσως ποτέ δεν του συγχώρεσαν το ριζοσπαστισμό του και γι’ αυτό και το ποίημα-αριστούργημα που αναρτήσαμε δεν το συμπεριέλαβε καμία ποιητική ανθολογία της εποχής. (Ποίημα και στοιχεία από τον Ευρυτάνα Ιχνηλάτη).
Το χέρι
Το χέρι ετούτο που άξια μου χαρίζει
μόνο μου βιός και κέρδος, το ψωμί,
Το χέρι ετούτο, εμπόρευμα που αξίζει
κι έχει ξεπέσει τόσο στην τιμή…Το χέρι ετούτο, χρήσιμο εργαλείο
που σπάει κι ιδρώνει πάντα στη δουλειά,
Είτε κασμά βαράει στο μεταλλείο
είτε σκαλίζει πρόστυχα λιλιά…Το χέρι ετούτο, που κρατάει δρεπάνι,
πένα, τιμόνι, σίδερο, σφυρί,
Στο δρόμο, στο εργοστάσιο, στο λιμάνι,
που σφίγγει και ματώνει και βαρεί…Το χέρι ετούτο, που βωμούς υψώνει,
μέγαρα, θρόνους, μπάγκες, εκκλησιές,
Που ανοίγει τον Παράδεισο και στρώνει
πούπουλα και μετάξια κι ομορφιές…Το χέρι ετούτο, που άνεργο όταν μείνει
και το ψωμί του απλώνει και ζητά,
Βάρβαρος νόμος άδικα το κλείνει
κι η φυλακή στ΄ αλύσια το κρατά…Το χέρι ετούτο, αλί, κι όταν ορμήσει
κι άγρια υψωθεί με μίσος σε γροθιά,
Ξέρει γερά μαχαίρι να κρατήσει
ξέρει ν΄ ανάψει ακέρια τη φωτιά…Ξέρει να ρίξει , ως ήξερε να χτίζει,
να πλερωθεί το απλέρωτο ψωμί,
Το χέρι ετούτο, εμπόρευμα που αξίζει
κι έχει ξεπέσει τόσο στην τιμή!…(1923)
Για τον σχεδόν άγνωστο Ευρυτάνα ποιητή, Θόδωρο Σκουρλή, διαβάζουμε σε δελτίο τύπου της Πανευρυτανικής Ένωσης με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του Μιχάλη Σταφυλά «Θόδωρος Σκουρλής, Ένας πρωτοπόρος της Ελληνικής Ποίησης» (εκδ. Πανευρυτανικής Ένωσης, Αθήνα 2011): “Ο Ακαδημαϊκός Παντελής Πρεβελάκης έγραψε πως «η αναγνώρισή του είναι αντιστρόφως ανάλογη προς το στέρεο και διαυγέστατο έργο του. (…) Κι ο Κώστας Βάρναλης επισήμανε: «Ο Σκουρλής! Πρωτότυπος στην Τέχνη του Λόγου, παγκόσμιος στα ευρύτατα μηνύματα». Κι ο Γιώργος Κοτζιούλας είχε γράψει πως: «Όταν εμείς οι νέοι δεν είχαμε ιδέα από ιδέες αυτός ήταν ξεσκολισμένος. Ύστερα αυτός ο νεανικά ασυγκράτητος συγκρατήθηκε (τουλάχιστον φαινομενικά) ενώ εμείς οι άλλοι, που τον ακούγαμε με δέος, προχωρήσαμε άλλος πολύ, άλλος λίγο». Ο Κοτζιούλας με κάθε ευκαιρία απάγγελνε το πρωτοποριακό ποίημα του Σκουρλή «Το Χέρι» κι ο Μάρκος Αυγέρης, που ήταν και γιατρός, του έλεγε «εσύ Γιώργο πάσχεις από Χερολαγνεία». Ο Πάνος Βασιλείου είχε πει: Ο Σκουρλής μας δίνει κάτι εντελώς νέο, πρωτότυπο και ασυνήθιστο σε μορφή, σε ουσία και σε συμπεράσματα.”
“Κυριακή πρωί μ’ ένα ποίημα”: Δείτε όλα τα ποιήματα εδώ.
