«Με το σπαθί σα δε μπορείς, μ’ ό,τι βολεί πολέμα» – Σαν σήμερα έφυγε από τη ζωή ο αντάρτης ποιητής Γιώργος Κοτζιούλας

Σαν σήμερα, στις 29 του Αυγούστου 1956, έφυγε από τη ζωή ο Γιώργος Κοτζιούλας, σπουδαίος ποιητής και πεζογράφος, μεταφραστής, κριτικός και θεατρικός συγγραφέας.

Ο Γιώργος Κοτζιούλας γεννήθηκε στις 23 του Απρίλη 1909 στην Πλατανούσα των Τζουμέρκων. Μετά το δημοτικό σχολείο και το σχολαρχείο (1920-22) στο Καλέντζι Ιωαννίνων, τελείωσε με πολλές δυσκολίες το Γυμνάσιο στην Άρτα και το 1927 γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή, από την οποία πήρε το πτυχίο του μόλις το 1938.

Το 1926 φτάνει στην Αθήνα όπου εργάζεται ως διορθωτής, μεταφραστής και συντάκτης σε περιοδικά και εφημερίδες και δημοσιεύει ποιήματα, πεζά, βιβλιοκριτικές, δοκίμια και μεταφράσεις.

Το 1931 τυπώνει στην Αθήνα την πρώτη του κριτική μελέτη «Ο Στρατής Μυριβήλης και η πολεμική λογοτεχνία» και το 1932 την πρώτη ποιητική του συλλογή «Εφήμερα».

Η ανέχεια και οι άσχημες συνθήκες ζωής (μένει σε υγρές και κρύες παράγκες με κακή διατροφή) και δουλειάς, που τον ακολούθησαν σχεδόν σε όλη τη ζωή του, τον οδήγησαν όχι μόνο στη φυματίωση, εξαιτίας της οποίας αναγκάστηκε να ζήσει σε σανατόρια και παράγκες στην Πάρνηθα και την Πεντέλη, τη διετία 1935-36, αλλά και κλόνισαν γενικότερα την υγεία του και τον οδήγησαν νωρίς στο θάνατο.

Δημοσίευσε τις ποιητικές συλλογές «Σιγανή φωτιά», «Δεύτερη ζωή» και «Ο γρίφος» (1938), τα πεζογραφήματα «Το κακό συναπάντημα και άλλα διηγήματα» (1939) και αμέσως μετά τον πόλεμο τα «Τρία ποιήματα προπολεμικά», «Ο Άρης» και «Οι πρώτοι του Αγώνα» (1946) και λίγα χρόνια πριν από το θάνατό του τα «Φυγή στη φύση» (1925) και «Ηπειρώτικα» (1954).

Η  Κατοχή βρίσκει τον Γιώργο Κοτζιούλα στην Αθήνα. Το φθινόπωρο του 1941 επιστρέφει στο χωριό του. Από το 1943 εντάσσεται στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Ακολουθεί τον πρωτοκαπετάνιο Άρη Βελουχιώτη, αναλαμβάνει την καλλιτεχνική διεύθυνση της 8ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ και δημιουργεί τη «Λαϊκή Σκηνή» όπου ανεβάζει δικά του θεατρικά έργα για την ψυχαγωγία των ανταρτών και των κατοίκων των χωριών της Ηπείρου που περοδεύει.

Εκτός από τα πολλά ποιήματα που έγραψε για την Αντίσταση, τον Άρη και ΕΛΑΣίτες καπετάνιους και αντάρτες, ο Κοτζιούλας κρατούσε σημειώσεις με τις αναμνήσεις του, που περιλαμβάνονται στο περίφημο βιβλίο του «Όταν ήμουν με τον Άρη. Αναμνήσεις και μαρτυρίες».

Γράφει στον «Ριζοσπάστη», ποιήματα, διηγήματα, επιφυλλίδες, μέχρι το κλείσιμο της εφημερίδας, το 1947. Το 1948 συλλαμβάνεται – νέες δυσκολίες και βιοτικά προβλήματα. Το 1950 παντρεύεται την Ευμορφία Κηπουρού και το 1951 γεννιέται ο γιος τους, Κώστας.

Ο Γιώργος Κοτζιούλας μετέφρασε πολλά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας (Ουγκώ, Ντίκενς, Ντοστογιέφσκι, Γκόρκι, Τσβάιχ, Μοπασάν, Βερν) αλλά και Έλληνες και Λατίνους κλασικούς. Ιδιαίτερα σημαντικό υπήρξε το δοκίμιό του «Που τραβάει η ποίηση;» (1950), κριτική της μοντέρνας ποίησης.

Πολλά από τα έργα του έχουν μεταφραστεί και εκδοθεί στα Αγγλικά, στα Γαλλικά, στα Ρωσικά, στα Γερμανικά, στα Πολωνικά, στα Ουγγρικά.

Ο πρόωρος θάνατός του βρίσκει το μεγαλύτερο μέρος του έργου του αδημοσίευτο. Χάρη στις προσπάθειες της γυναίκας του Ευμορφίας Κηπουρού και με τη βοήθεια φίλων εκδόθηκαν τρεις τόμοι «Απάντων» (1956-59) και στη συνέχεια, το 1965 το «Όταν ήμουν με τον Άρη» (Θεμέλιο) και το «Θέατρο στα βουνά» (1976).  Τα τελευταία χρόνια ένα μεγάλο μέρος του έργου του Γιώργο Κοτζιούλα βρίσκει το δρόμο προς το πλατύ αναγνωστικό κοινό χάρη, κυρίως, στην κοπιαστική εργασία και την προσπάθεια του γιου του ποιητή, Κώστα Κοτζιούλα που επιμελείται το Αρχείο Γιώργου Κοτζιούλα.

Ο Γιώργος Κοτζιούλας Η καρδιά του Γιώργου Κοτζιούλα έπαψε να χτυπά μετά από κρίση διαβήτη, στις 29 του Αυγούστου 1956. Απορεί ο σημερινός αναγνώστης, πώς αυτός ο ασθενικός οργανισμός, μπόρεσε όχι μόνο να πολεμήσει στα ίσα όλες τις αντιξοότητες (ο ίδιος γράφει κάπου: «27 χρόνια όταν είσαι άρρωστος, το χάρο ούτε τον υπολογίζεις για αντίπαλο»…), μα να τις υποτάξει (εργαζόταν μέχρι ελάχιστα εικοσιτετράωρα πριν το θάνατό του) και να δημιουργήσει έργο τεράστιο, που τον κατατάσσει ανάμεσα στους κορυφαίους των γραμμάτων μας. Η ψυχή του βέβαια το ήξερε, όπως λέει ο λαός μας…

Ο Μάρκος Αυγέρης, στη μελέτη του για τη ζωή και το έργο του Κοτζιούλα, σημειώνει: «Το κατόρθωμα του Κοτζιούλα είναι σπάνιο και εξαιρετικό. Ζώντας μέσα στις ολότελα εχθρικές συνθήκες της ζωής όλων των φτωχών ανθρώπων στην Ελλάδα, γνώρισε κάθε δοκιμασία… Ωστόσο ήταν ένας από τους πιο καλλιεργημένους νέους ποιητές. Κι όλον αυτόν τον ανήφορο, ως τις κορφές του πνευματικού κόσμου, τον έκαμε όχι μόνο παλεύοντας μ’ άπειρες δυσκολίες, παρά και τραυματισμένος από τη φυματίωση ένα μεγάλο μέρος της ζωής του. Πολύ λίγοι άνθρωποι στον κόσμο ξεπερνούν τέτοια εμπόδια και με τέτοια αποτελέσματα. Πολύ λίγοι άνθρωποι μέσα σε τέτοιες συνθήκες έχουν να επιδείξουν τέτοιες νίκες…».

Πατώντας εδώ μπορείτε να περιηγηθείτε στις δεκάδες πολύ ενδιαφέρουσες αναρτήσεις του περιοδικού για τον Γιώργο Κοτζιούλα.