Μορντεχάι Βανούνου: «Είμαι ο κατάσκοπός σας»

Με αφορμή την επέτειο των 77 χρόνων  από το πυρηνικό ολοκαύτωμα που προκάλεσε στη Χιροσίμα (6/8/1945) και στο Ναγκασάκι (9/8/1945) ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός, δημοσιεύουμε ποίημα του φιλειρηνιστή Ισραηλινού πυρηνικού τεχνικού, Μορντεχάι Βανούνου, με τίτλο «Είμαι ο κατάσκοπός σας».

Ο Μορντεχάι Βανούνου έγινε πλατιά γνωστός όταν τον Νοέμβρη του 1986 του απαγγέλθηκε από ισραηλινό δικαστήριο η κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Νωρίτερα ο πρώην πια τεχνικός στο Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών του Ισραήλ, που ήταν ήδη γνωστός για τις φιλειρηνικές και φιλοπαλαιστινιακές του απόψεις, είχε απαρνηθεί τη θρησκεία του, ασπάστηκε το χριστιανισμό και αποκάλυψε σε βρετανική εφημερίδα ότι το Ισραήλ διαθέτει ατομικές βόμβες και το έκτο κατά σειρά μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο στον κόσμο.

Δικάστηκε κεκλεισμένων των θυρών και καταδικάστηκε σε 18 χρόνια φυλάκιση, 11 από τα οποία παρέμεινε στην απομόνωση. Αφέθηκε ελεύθερος το 2004 αλλά του επιβλήθηκαν μια σειρά από περιορισμούς: μεταξύ άλλων του απαγορεύτηκε να δώσει συνεντεύξεις σε ξένους δημοσιογράφους και να φύγει από τη χώρα. Τα επόμενα χρόνια συνελήφθη επανειλημμένα από την ισραηλινή αστυνομία και του επιβλήθηκαν διάφορες ποινές για παράβαση των περιορισμών που του είχαν επιβληθεί.

Στη διάρκεια της φυλάκισής του ο Βανούνου έγραψε το ποίημα «Είμαι ο κατάσκοπός σας». Το βρήκαμε στο περιοδικό «Σοβαρότης Μηδέν», του 1^ου Γυμνασίου Αυλώνα (τ. 2 /Καλοκαίρι 2007), που περιέχει ιστορικά και κοινωνικά θέματα και έρευνες, λογοτεχνικές απόπειρες, συνεντεύξεις και άλλα θέματα που γράφουν και επιμελούνται κατά κανόνα οι μαθητές και οι μαθήτριες του σχολείου.

Το κείμενο προλογίζουν οι μαθήτριες Έλενα Κουρτέση και Ελένη Νικόλα με ένα μικρό κείμενο που έχει τίτλο «Μορντεχάι Βανούνου – Ένας αγωνιστής για την ειρήνη», και παρουσιάζει κάποια  στοιχεία για τη ζωή και τη δράση του πρώην πυρηνικού τεχνικού.

 «Μορντεχάι Βανούνου – Ένας αγωνιστής για την ειρήνη»

Ο Μορντεχάι Βανούνου, ένα από τα 11 παιδιά μιας τυπικής εβραϊκής οικογένειας, γεννήθηκε στο Μαρακές την δεκαετία του 50. Όπως κάθε οικογένεια εκείνη την εποχή έτσι και η δική του μετακόμισε στο Ισραήλ. Στην ηλικία των 16 ετών πήγε στο στρατό και αποφάσισε να απαρνηθεί την ιουδαϊκή θρησκεία. Όταν τελείωσε τις σπουδές στο πανεπιστήμιο, αποφάσισε να δουλέψει. Από μια αγγελία που είχε δημοσιευτεί βρήκε δουλειά ως τεχνικός. Αφελής καθώς ήταν, έπιασε δουλειά. Αργότερα αντιλήφθηκε ότι βοηθούσε στην κατασκευή μιας ατομικής βόμβας. Αντιδρώντας σε αυτό, συνέλεξε φωτογραφίες και πληροφορίες, με σκοπό, όταν θα έφευγε από τη χώρα, να τις δημοσιεύσει για να πληροφορήσει την ανθρωπότητα. Πράγματι, πήγε στη Βρετανία και επιδίωξε να δημοσιεύσει το υλικό του. Η ισραηλινή όμως αστυνομία, που τον παρακολουθούσε, τον συνέλαβε και τον μετέφερε στο Ισραήλ, όπου και τον φυλάκισε. Στη φυλακή έγραψε το ακόλουθο ποίημα.

Είμαι ο κατάσκοπός σας

Είμαι υπάλληλος, ο τεχνικός,
ο μηχανικός, ο οδηγός.

Έλεγαν κάνε αυτό, κάνε εκείνο,
μην κοιτάς αριστερά ή δεξιά,
μη διαβάζεις το κείμενο.

Μη βλέπεις ολόκληρη τη μηχανή.
Εσύ είσαι υπεύθυνος μόνο γι’ αυτό το μπουλόνι.
Μόνο γι’ αυτή τη σφραγίδα.

Αυτή είναι η μοναδική σου έγνοια.
Μην ασχολείσαι με όσα βρίσκονται
πάνω από σένα.

Μην προσπαθείς να σκέφτεσαι αντί για μας.
Εμπρός, προχώρα. Συνέχισε. Εμπρός ,εμπρός…

Έτσι σκέφτονταν, οι μεγάλοι, οι έξυπνοι, οι μελλοντολόγοι.

Μη φοβάσαι για τίποτα. Μην ανησυχείς.
Όλα δουλεύουνε ρολόι.

Ο υπαλληλάκος μας είναι εργατικός.
Είναι ένας απλός μηχανικός.
Είναι ένας ανθρωπάκος.

Τα αυτιά των ανθρωπάκων δεν ακούν,
τα μάτια τους δεν βλέπουν.
Εμείς έχουμε μυαλά, αυτοί δεν έχουν.

Απάντησέ τους, είπε εκείνος στον εαυτό του,
είπε ο ανθρωπάκος,
ο ανθρωπάκος που έκανε του κεφαλιού του.
Ποιος είναι επικεφαλής;
Ποιος ξέρει πού πηγαίνει αυτό το τρένο;
Πού είναι το μυαλό τους;

Εγώ έχω μυαλό.
Γιατί βλέπω ολόκληρη τη μηχανή.
Γιατί βλέπω τον γκρεμό – υπάρχει οδηγός σ’ αυτό το τρένο;

Ο υπάλληλος οδηγός τεχνικός μηχανικός
σήκωσε το βλέμμα,
έκανε πίσω και είδε – τι τέρας.
Δεν μπορεί να το πιστέψει.
Έτριψε τα μάτια του και- ναι, είναι αλήθεια εκεί.
Είμαι εντάξει. Βλέπω το τέρας.

Είμαι κομμάτι του συστήματος.
Υπέγραψα το συμβόλαιο.
Μόλις τώρα διαβάζω το υπόλοιπο.

Αυτό το μπουλόνι ανήκει σε μια βόμβα.
Αυτό το μπουλόνι είμαι εγώ.
Πώς δεν το είδα, και πώς συνεχίζουν οι υπόλοιποι
να βιδώνουν μπουλόνια.

Ποιος άλλος ξέρει; Ποιος είδε; Ποιος άκουσε;

Ο αυτοκράτορας είναι όντως γυμνός.
Τον βλέπω. Γιατί εγώ; Αυτό δεν είναι για μένα.
Παραείναι μεγάλο.

Ξύπνα και βάλε τις φωνές.
Ξύπνα και πες το στο κόσμο. Μπορείς.
Εγώ, το μπουλόνι, ο τεχνικός, ο μηχανικός
Ναι, εσύ.

Είσαι ο μυστικός πράκτορας του λαού.
Είσαι τα μάτια του έθνους.

Πράκτορα – κατάσκοπε, πες μας τι είδες.
Πες μας όσα τα αφεντικά, οι έξυπνοι,
μας έχουνε κρύψει.

Χωρίς εσένα, το μόνο που μένει είναι ο γκρεμός.
Μόνο η καταστροφή.

Δεν έχω επιλογή. Είμαι ένας ανθρωπάκος,
ένας πολίτης, ένας από το λαό,
αλλά θα κάνω αυτό που πρέπει.

Άκουσα τη φωνή της συνείδησής μου
και δεν έχω πού να κρυφτώ.

Ο κόσμος είναι μικρός, μικρός για τον Μεγάλο Αδελφό.
Είμαι η αποστολή σας. Κάνω το καθήκον μου.
Πάρτε το από πάνω μου.

Ελάτε να δείτε μόνοι σας.
Ελαφρώστε μου το βάρος.

Σταματήστε το τρένο. Κατεβείτε από το τρένο.
Επόμενη στάση – πυρηνικός όλεθρος.

Επόμενο βιβλίο, επόμενη μηχανή
Όχι, δεν υπάρχει τίποτα τέτοιο.

Μορντεχάι Βανούνου

*Ευχαριστούμε τον φίλο και συνεργάτη του περιοδικού Στάθη Γεωργούλη για την αποστολή του τεύχους του περιοδικού και του ποιήματος.