«Μπορούμε ακόμα μια ζωή να ζήσουμε καινούργια…»: 9+1 μελοποιημένα ποιήματα του Κώστα Ουράνη

Σαν σήμερα, στις 12 του Ιούλη 1953 έφυγε από τη ζωή ο ποιητής και συγγραφέας Κώστας Ουράνης.

Ο Κώστας Ουράνης (Κώστας Νεάρχου ήταν το πραγματικό του όνομα) γεννήθηκε στις 12 του Φλεβάρη 1890 στην Κωνσταντινούπολη.

Ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία από τα μαθητικά του χρόνια, δημοσιεύοντας ποιήματά του σε περιοδικά. Στα 1909 δημοσιεύτηκε η πρώτη του συλλογή «Σαν Όνειρα», που αργότερα αποκήρυξε. Ως πρώτο του έργο ο ίδιος θεωρούσε τη συλλογή Spleen (1912) «ο τίτλος της οποίας παραπέμπει στην γνωστή αγγλική λέξη για την έντονη διάθεση της φυγής και την ανεξήγητη μελαγχολία την οποία έκανε γνωστή ο Σάρλ Μπωντλαίρ με την συλλογή του «Le Spleen De Paris (η μελαγχολία του Παρισιού)» το 1869».

Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στα πανεπιστήμια της Γαλλίας, της Ελβετίας και του Βελγίου. Το 1920-24 υπηρέτησε στη Λισαβόνα ως γενικός πρόξενος της Ελλάδας.

Καρπός των ταξιδιών του υπήρξαν πολλά ταξιδιωτικά άρθρα, καθώς διατέλεσε για χρόνια ανταποκριτής εφημερίδων και περιοδικών. Αξιόλογες υπήρξαν και οι κριτικές μελέτες του, με εκτενέστερες αυτές για τον Μποντλέρ και τον Αχιλλέα Παράσχο. Δημοσιεύει κείμενα εικαστικού περιεχομένου σε εφημερίδες και στη «Νέα Εστία», ενώ ασχολήθηκε με τα πεζογραφήματα και ποιήματα που δημοσιεύτηκαν διάσπαρτα σε περιοδικά και εφημερίδες.

Επηρεασμένος από τον Μπωντλαίρ, στο έργο του Κώστα Ουράνη κυριαρχούν οι συμβολισμός, ο νεορομαντισμός και ο κοσμοπολιτισμός ενώ τα ποιήματά του αποπνέουν μελαγχολία, νοσταλγία, πίκρα και διάθεση φυγής.

Κώστας Ουράνης (1890-1953)

Αρκετά ποιήματα του Κώστα Ουράνη έχουν μελοποιηθεί συνθέτες, τραγουδοποιούς αλλά και μπάντες. Επιλέξαμε δέκα από αυτά. Γιατί όμως στον τίτλο αναφερόμαστε σε 9+1 και όχι σε 10 μελοποιημένα ποιήματα; Ο λόγος είναι ότι ένα από αυτά, με τίτλο “Τα φορτηγά καράβια”, έχει μελοποιηθεί δυο φορές (δεν είναι το μοναδικό του Κ. Ουράνη) με διαφορά 44 χρόνων, γνωρίζοντας την επιτυχία και στις δυο – αγαπημένες – εκδοχές του.

1. «Τα νησιά»

Ερμηνεύει η Ρίτα Αντωνοπούλου. Ολοκαίνουργιο τραγούδι, τη μουσική του οποίου έγραψε η Χάρις Τσεκούρα.

«Είναι κάποια νησιά που σαν πλοία
μέσ’ στα πέλαγα, λεν, ταξιδεύουν:
όσοι τα ’δανε, μάταια πλέον
να τα δούνε ξανά τα γυρεύουν…»

2.«Θα πεθάνω ένα πένθιμο του φθινόπωρου δείλι»

Μουσική: Διάφανα Κρίνα. Ερμηνεύει ο αξέχαστος Θάνος Ανεστόπουλος.

«Θα πεθάνω ένα πένθιμο του φθινόπωρου δείλι
μες την κρύα μου κάμαρα όπως έζησα: μόνος
στη στερνή αγωνία μου τη βροχή θε ν’ ακούω
και τους γνώριμους θόρυβους που σκορπάει ο δρόμος…»

3.«Αν Νοσταλγώ»

Ερμηνευμένο από τους «Ενδελέχεια». Μουσική: Δημήτρης Μητσοτάκης.

«Μα είναι κάποιες άγνωστες, περαστικές γυναίκες
που μια στιγμή σταυρώνανε το βλέμμα τους μαζί μου.
Τέτοιες, που μείναν ο γλυκύς κι ανέφικτος μου πόθος,
ενώ – ποιος ξέρει! – θ’ άλλαζαν για πάντα τη ζωή μου…»

4.«Η αγάπη»

Ερμηνεύει η Σοφία Παπάζογλου. Μουσική: Δημήτρης Κογιάννης.

«Δεν ωφελεί να καρτεράς
όρθιος στην πόρτα του σπιτιού
και με τα μάτια στους νεκρούς
τους δρόμους στυλωμένα:
-Αν είναι να ’ρθει θα να ’ρθει…»

5.«Οι νέες των επαρχιών»

Ερμηνεύει η Αρλέτα με τη συνοδεία της κιθάρας της. Μουσική: Γιάννης Γλέζος.

«Πότε θα ’ρθει πότε θα ’ρθει τα γαλανά
βασίλεια της χίμαιρας μ’ ερωτικά ανοιγμένη
την αγκαλιά κι ένα γλυκό χαμόγελο στα χείλη
αχ και γιατί τόσο πολύ ν’ αργεί; Τι περιμένει;…»

6.«Ένα καράβι φεύγει»

Μουσική – ερμηνεία: Γιώργος Αραπάκης.

«Από ποια μακρινά έχει έρθει μέρη
Και το που πάει κανένας δεν το ξέρει.
Ούτ’ ένα άσπρο μαντήλι δεν το χαιρετάει,
τώρα που απ’ τ’ ακρολίμανο σιγά περνάει…»

7.«Περαστικές»

Μουσική – ερμηνεία: Χρήστος Θεοφιλάτος.

«…σας ξαναφέρνω στην ανάμνησή μου,
γυναίκες, που περάσατε μίαν ώρα
απ’ τη ζωή μου μέσα – και που τώρα
κρατάτε μου στα ξένα την ψυχή μου!…»

8. «Πότε θ´ ανοίξουμε πανιά»

Μουσική – ερμηνεία: Παντελής Θαλασσινός

«Μπορούμ’ ακόμα μια ζωή
να ζήσουμε καινούργια,
αντίς να μαραζώνουμε
σαν τον κομμένο δυόσμο,
φτάνει να κάνουμε πανιά,
σαν τους θαλασσοπόρους,
που μια πατρίδα αφήνοντας,
έβρισκαν έναν κόσμο…»

9. «Σειρήνες»

Ερμηνεύουν: Χρήστος Θηβαίος – Γιάννης Κούτρας. Μουσική: Δημήτρης Κογιάννης.

«Κι οι ναυτικοί σκυμμένοι
απ’ το κατάστρωμα σαν πάνω
από ένα θαύμα λες σκυμμένοι
ακίνητοι κρατώντας την ανάσα τους
κοίταζαν τις σειρήνες μαγεμένοι…»

+1. «Τα φορτηγά καράβια»

Το ποίημα του Κώστα Ουράνη  μελοποιήθηκε από τον Γιάννη Γλέζο και κυκλοφόρησε το 1970 σε δισκάκι 45 στροφών. Το τραγούδι γνώρισε μεγάλη επιτυχία ερμηνευμένο από τον Γιάννη Πουλόπουλο, έναν σπουδαίο τραγουδιστή που μεσουρανούσε εκείνη την εποχή.

«Τα φορτηγά καράβια συλλογίζομαι
που γέρασαν και τώρα, λαβωμένα,
χωρίς ούτε μια βάρδια στο κατάστρωμα,
σαπίζουν στ’ ακρολίμανα δεμένα.

Τους ναυτικούς, τους γέρους συλλογίζομαι
που στα μεγάλα των χειμώνων βράδια
με υπομονή κι αγάπη για τα εγγόνια τους
είτε γι’ αυτούς μικρά φτιάχνουν καράβια.

Και δεν μπορούν πια να ταξιδέψουνε
μα κάθε μέρα ως το λιμάνι πάνε
κι άνεργοι, ανώφελοι και πένθιμοι
σαν κάτι τις να χάσανε κοιτάνε.

Κι άνεργοι, ανώφελοι και πένθιμοι
σαν κάτι τις να χάσανε κοιτάνε.»

Οι ίδιοι στίχοι μελοποιήθηκαν 44 ολόκληρα χρόνια μετά, το 2014, από τον Δημήτρη Κογιάννη και τον Αδριανό Παπαμάρκου, με μια επιπλέον στροφή:

«Τα φορτηγά καράβια που ταξίδεψαν
στων πέντε των ηπείρων τα πελάγη
απ’ του Μουρμάνκ την  παγερή τη θάλασσα
ίσαμε του Αμαζόνα τα τενάγη.»

Σε εντελώς διαφορετικό ύφος και ήχο και με τη δυναμική ερμηνεία του Μίλτου Πασχαλίδη, οι στίχοι του Κώστα Ουράνη μετά από τόσα χρόνια ξεκίνησαν ένα ακόμα όμορφο και συναρπαστικό ταξίδι…