Πάμπλο Νερούδα – Ρόκε Δάλτον: ΟΑΚ

«Συμπαραστεκόμαστε ενεργά στο λαό της Βενεζουέλας και στη νόμιμη κυβέρνησή του, καταδικάζουμε και καταγγέλλουμε τη νέα άγρια επίθεση του ιμπεριαλισμού των ΗΠΑ, της ΕΕ και των λακέδων τους –των  αντιδραστικών λατινοαμερικανικών κυβερνήσεων του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ)».

Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη (ΕΕΔΥΕ),  Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδος (ΟΓΕ), Ελληνική Επιτροπή Διεθνούς Δημοκρατικής Αλληλεγγύης (ΕΕΔΔΑ) και Ελληνοκουβανικός Σύνδεσμος Φιλίας, σε εκδήλωση αλληλεγγύης στο βενεζουελάνικο λαό (10 Φλεβάρη 2019).

Προσυπογράφουμε!

*

Ρόκε Δάλτον − Πάμπλο Νερούδα

Ο Α Κ  (O E A)

(2 ποιήματα)

Μετάφραση – Σημειώσεις – Επιμέλεια

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

*

OAK

Ρόκε Δάλτον

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ της χώρας μου
ονομάζεται προς το παρόν Στρατηγός Φιδέλ Σάντσες Ερνάντες.
Αλλά ο Στρατηγός Σομόσα, Πρόεδρος της Νικαράγουας,
επίσης είναι Πρόεδρος της χώρας μου.
Κι ο Στρατηγός Στρέσνερ, Πρόεδρος της Παραγουάης,
είναι επίσης μια σταλίτσα Πρόεδρος της χώρας μου, καίτοι πιο λίγο
απ’ τον Πρόεδρο ας πούμε της Ονδούρας
το Σμήναρχο Λόπες Αρεγιάνο, και περισσότερο απ’ τον Πρόεδρο της Αϊτής,
τον Μουσιού Ντυβαλιέ.
Κι ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών είναι πιο Πρόεδρος της χώρας μου,
απ’ τον Πρόεδρο της χώρας μου,
αυτόν που, όπως είπα, προς το παρόν,
ονομάζεται Συνταγματάρχης Φιδέλ Σάντσες Ερνάντες.

Ταβέρνα και άλλα μέρη (Κούβα, 1969)
Πρώτο βραβείο Casa de las Américas (La Habana, Cuba, 1969)
Από την πρώτη ενότητα (σε σύνολο πέντε, της συλλογής), υπό τον τίτλο: El país (I) – Η πατρίδα.

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 5 Φεβρουαρίου 2019

*

[ΧΧΧ]

Σύνοδος Του ΟΑΚ

Πάμπλο Νερούδα

ΤΟ ΞΕΡΕΤΕ ή όχι, η διπλωματία
κανέναν δεν ενδιαφέρει, μα έχει
ανατροπές ετούτη η επιστήμη,
κακοτοπιές ψυχρές ή καταχθόνιες,
και ιδού τα μάτια των δικαίων θ’ ανοίξω,
να δείξω αυτό που ξέρει ο πάσα ένας
κι ως ποιο βαθμό ετούτες οι συσκέψεις
τα έθνη μας μπορούν να διαλύσουν
να μείνουν μόνο έπιπλα και σκεύη
για να ’ρθει ο Θείος Σαμ να την αράξει.

Οι πρέσβεις μας του στρώνουν ενωμένοι
μαξιλαράκι από απαλό μετάξι
και για τα άχραντά του κωλομέρια
θα βάλει η Αργεντινή τα έριά της
το Εκουαδόρ τους φίνους ψιττακούς του,
το Περού τους πανάρχαιους γουανάκους,
τ’ ανίψια του ο Αϊ Δομήνικος θα στείλει
κάτι κουνιάδια του και άλλα ζώα.
Πρωτοτυπεί η Χιλή όσο κανένας
και στέλνει για εκπροσώπησή της
μία φιάλη του κρασιού τελείως άδεια
ή ένα μελανοδοχείο με ξίδι.

Κι αυτοί οι ευπατρίδες έτσι προετοιμάζουν
μεγάλες κι ανεκδιήγητες συνόδους
και παλαντζάρουν ο ένας ’πα στον άλλον
μ’ απίθανα ακροβατικά και κόλπα
παλεύοντας για πρωτοκαθεδρία:
«Σε μένα, πάντως, πρέπει να πατήσει»
αξιώνει ο εκπρόσωπος της Κολομβίας
γράφει σονέτο και σταυροκοπιέται
ενώ ο σύνεδρος της Παραγουάης,
μ’ αυτόν του Σαλβαδόρ, δίχως να ερίζουν
θέλουν σ’ αυτούς να κάτσει ο θείος κώλος,
κι εκφράζουνε ούτω πως τα κίνητρά τους,
που όλος ο κόσμος συγκινείται, όμως
εκεί ακριβώς, στο πιο καλύτερό τους
τ’ αφεντικό ο Γιάνκης καταφτάνει:
κάθεται πάνω σε όλους και δεν δίνει
δυάρα για το ποιος έχει τη σειρά του
και μια εκκωφαντική σιωπή ξεσπάει.

Με φούρια ο τσιφ το σύμφωνο υποβάλλει
και στο στο οβάλ γραφείο του επιστρέφει,
οι πρεσβευτές μας το υιοθετούνε,
ισιώνουνε τα φίνα τους σακάκια
κι εκεί, η σεμνή αυτή τελετή θα λήξει.

Κύριοι, ο ΟΑΚ έχει κουσούρια,
αλλά έχει και μια χάρμα ομοφωνία.

Επικό Τραγούδι
Εθνικό Τυπογραφείο Κούβας, 1960 (σελ. 45 – 46)

Πρώτη ελληνική έμμετρη μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 16 Αυγούστου 2017

*

Το ισπανικό κείμενο των ποιημάτων στο τέλος
(Las letras en español al final del texto).

Σημειώσεις

Ο Ρόκε Δάλτον από τον Χεράρδο Γόμες (Πηγή: (deviantart.com/gerardogomez/art)

Ρόκε Δάλτον: Γεννήθηκε στο Σαν Σαλβαδόρ στις 14 Μαΐου 1935 και δολοφονήθηκε στις 10 Μαΐου 1975. Το ποίημα ανήκει στην πρώτη ενότητα της συλλογής (σε σύνολο πέντε), υπό τον τίτλο: El país (I) – Η πατρίδα.

Από Κατιούσα: Ρόκε Δάλτον – Hasta la poesía de la revolución − Ο Τσε και η ποίηση

Casa de las Américas

Από Μποτίλια, με σύντομο βιογραφικό: Ρόκε Δάλτον

Λίαν προσεχώς στην Κατιούσα ένα μικρό αντιπροσωπευτικό ανθολόγιο για τον σπουδαίο, πρόωρα χαμένο, ποιητή.

*

Οργανισμός-μαριονέτα. Από τον Κουβανό καρτουνίστα (Αλφρέδο) Μαρτιρένα (Σάντα Κλάρα, 1965. (Πηγή: https://cubaconamalia.wordpress.com)

OΕΑ (Organización de los Estados Americanos − ΟΑΚ: Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών). Διεθνώς γνωστός ως OAS (Organization of American States). Το ΝΑΤΟ της αμερικανικής ηπείρου.

Ίδρυση, 30 Απριλίου του 1948, για τους σκοπούς της περιφερειακής αλληλεγγύης και συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών της. Έδρα η πρωτεύουσα των Ηνωμένων Πολιτειών Ουάσιγκτον, DC. Τα μέλη του ΟΑΚ είναι τα 35 «ανεξάρτητα» κράτη της Αμερικής .

Ο Οργανισμός, συχνά πυκνά καλεί σε επεμβάσεις στις χώρες των οποίων οι κυβερνήσεις δεν πλέουν με τα νερά του. Αν δεν το επιτύχει καλεί το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπως έγινε πρόσφατα.

Ο ΟΑΚ είναι κάτι σαν… ΕΟΚ ή ΕΕ Αμερικής – Με προσχήματα: την εδραίωση της δημοκρατίας στις χώρες μέλη (π.χ. Κούβα, Βενεζουέλα, Βολιβία στη συνέχεια), την ασφάλεια (ασφαλώς!), την καταπολέμηση του εμπορίου ναρκωτικών (του Εσκομπάρ μόνο), τη δουλειά για την ειρήνη (η πολύ δουλειά τρώει την ειρήνη), την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (του κεφαλαίου, γιατί μόνο αυτοί είναι άνθρωποι), από τον Μαδούρο, τον Φιντέλ πιο πριν ή τον Κανέλ σήμερα, την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης για την καταπολέμηση της φτώχειας (με πόλεμο στους φτωχούς) και κυρίως την προώθηση του ελεύθερου εμπορίου (νάτο το Μάαστριχτ πάλι!) τίθενται σε εφαρμογή –στις διάφορες Συνόδους που εκπονούν οι ΗΠΑ– σχέδια για άλωση του πλούτου των… απείθαρχων χωρών.

Ο Φιντέλ τον έχει χαρακτηρίσει Υπουργείο Αποικιών και Δούρειο Ίππο των ΗΠΑ.

Περισσότερα για ΟΑΚ:

Στο βιβλίο: Νικολάς Γκιγιέν, Ο Μεγάλος Ζωολογικός Κήπος, Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος (ΚΨΜ 2018).

Βλέπε και: Πάμπλο Νερούδα: Η Ανατίναξη του La Coubre στο λιμάνι της Αβάνας

Μποτίλια Στον Άνεμο: ΟΑΚ

Δες επίσης:

Κατιούσα: Το Επικό Τραγούδι και η ιστορία της συλλογής.

Από Μποτίλια Στον Άνεμο: Eπικό Τραγούδι (Δέκα ακόμη ποιήματα)

Ολόκληρο το Canción de Gesta (43 ποιήματα), έχει ήδη μεταφραστεί, σε 11σύλλαβο στίχο, όπως το πρωτότυπο, για πρώτη φορά στη γλώσσα μας και ελπίζουμε ότι θα κυκλοφορήσει σύντομα.

*

Οι Πρόεδροι, ο εξής ένας

U.S. President Donald Trump speaks about the crisis in Venezuela during a visit to Florida International University in Miami, Florida, U.S., February 18, 2019. REUTERS/Kevin Lamarque

Fidel Sánchez Hernández (1917-2003). Ελ Σαλβαδόρ. Πρόεδρος 1 Ιουλ. 1967 – 15 Οκτ. 1972. Στρατηγός του σαλβαδοριανού στρατού. Πριν γίνει πρόεδρος, ήταν στρατηγός και είχε θητεύσει ως στρατιωτικός εμπειρογνώμονας στην Ουάσιγκτον.

Τον Ιούλιο του 1969 οδήγησε τον στρατό του Σαλβαδόρ στον σύντομο, αλλά βίαιο πόλεμο κατά της Ονδούρας (14-18 Ιουλ. 1970, όπου κατελήφθη ένα μεγάλο μέρος της χώρας), πιο γνωστός ως ο Πόλεμος του Ποδοσφαίρου, που συνέπεσε με ταραχές κατά τη διάρκεια ενός προκριματικού αγώνα του Παγκοσμίου Κυπέλλου.

Παρά το αστείο του όνομα αυτός ο πόλεμος, έχει χάρη τραγική, αφού εν τέλει όλοι οι πόλεμοι, όπως και ο επί θύραις στη Βενεζουέλα, έχουν καθαρά οικονομικά αίτια.

Οι ρίζες βρίσκονταν στην αγροτική μεταρρύθμιση της Ονδούρας και στα μεταναστευτικά και δημογραφικά προβλήματα στο Ελ Σαλβαδόρ. Μοχλός πίεσης  η United Fruit και οι μεγάλοι γαιοκτήμονες για την προστασία της ιδιοκτησίας τους (πολύ πρωτότυπο).

Μέχρι το 1969 περισσότεροι από 300.000 Σαλβαδοριανοί ζούσαν στην Ονδούρα και κατείχαν κτήματα, τα οποία έχασαν με τη μεταρρύθμιση. Χιλιάδες εργάτες του Σαλβαδόρ απελάθηκαν, συμπεριλαμβανομένων των μεταναστών και των μόνιμων εποίκων, με τις συνεχείς και κλιμακούμενες εντάσεις να οδηγούν στην εν λόγω στρατιωτική σύρραξη, και την Ονδούρα να κλείνει όλες τις εμπορικές οδούς.

 Τον Ερνάντες διαδέχτηκε ο συνταγματάρχης Arturo Armando Molina (γεν. 1927), από 1 Ιουλ. 1972 – 1 Ιουλ. 1977.

*

Anastasio Somoza DeBayle (1925-1980). Νικαράγουα. Δολοφονήθηκε κατά την εξορία του στην Παραγουάη από τους Σαντινίστας. Βουτηγμένος στο αίμα, τελευταίος μιας δυναστείας που λυμαινόταν τη χώρα από το 1936. Εκπαιδευμένος στις ΗΠΑ, στην στρατιωτική ακαδημία του West Point. Προέδρευσε από 1 Μαΐ. 1967 – 1 Μαΐου 1972 και 1 Δεκ. 1974 – 17 Ιουλ. 1979.

«Δεν θέλω –έλεγε– έναν μορφωμένο πληθυσμό. Θέλω βόδια».

Γιος του αιματοβαμμένου Αναστάσιο Σομόσα Γαρσία (1896-1955), δικτάτορα Πρόεδρο της Νικαράγουας, 1 Ιαν. 1937 – 1 Μαΐ. 1947 και  21 Μαΐ. 1950 – 29 Σεπ. 1956. Πυροβολήθηκε και πέθανε λίγες μέρες αργότερα στο νοσοκομείο, από τον ποιητή Ριγοβέρτο Λόπες Πέρες (13 Μαΐ. 1929 – 21 Σεπ. 1956), ο οποίος σκοτώθηκε επί τόπου μέσα σε έναν καταιγισμό από σφαίρες.

Ο Νερούδα, στη συλλογή του Επικό Τραγούδι (Εθνικό Τυπογραφείο Κούβας, 1960), τού έχει «αφιερώσει» το ποίημα Ο Προδότης Πεθαίνει, και τον μνημονεύει σε δυο ακόμη ποιήματα:

Σομόζα ονομάζεται ο προδότης
ο μισθοφόρος, ο δήμιος, ο σατράπης.
Τον αναφέρω, αφού έφτασε μια μέρα
που ο κεραυνός τον κάρφωσε στον τοίχο.

(σημ.: ο κεραυνός = ο Ριγοβέρτο Λόπες)

*

Alfredo Stroessner Matiauda (1912-2006). Δικτάτορας της Παραγουάης από το 1954 μέχρι την ανατροπή του, Φεβ. 1989, με πραξικόπημα επίσης από το φίλο του Στρατηγό Andrés Rodríguez (πρόεδρος μέχρι το 1993). Ο Στρέσνερ έδωσε άσυλο σε πολλούς Γερμανούς ναζί, μεταξύ των οποίων και ο διαβόητος αρχιεγκληματίας Μένγκελε. Πρόεδρος επί 8 συνεχείς θητείες. Στις εκλογές ήταν κατά τεκμήριο ο μόνος υποψήφιος ή εκλεγόταν με εκτεταμένη νοθεία. Πέθανε εξόριστος στη Βραζιλία.

Ο Νικολάς Γκιγιέν στη συλλογή του Έχω (1964) γράφει:

Κι αν ενάντια στις ΗΠΑ φωνάζει ο λαός στην Παραγουάη
αφού ο Στρέσνερ μπορεί να τα βάλει σε τάξη, να πάει.

Νικολάς Γκιγιέν: Ψηλώνουν Πολύ Τα Λουλούδια. Βλ. από Μποτίλια: Νικολάς Γκιγιέν: Αηδόνια και μπαζούκας (3 ποιήματα) και Αηδόνια και Μπαζούκας, Δίαυλος, 2018 (Β΄ Έκδοση Αναθεωρημένη).

*

Oswaldo Enrique López Arellano (1921-2010). Ονδούρα. Σμήναρχος. Yπηρέτησε εν συντομία το 1957 σε στρατιωτική χούντα, η οποία παραιτήθηκε μετά τις εκλογές. Μετά από ένα βίαιο πραξικόπημα, διετέλεσε πρόεδρος 3 Οκτ. 1963 – 7 Ιουν. 1971 και 4 Δεκ. 1972 – 22 Απρ. 1975.

*

François Duvalier (1907-1971). Αϊτή. Ο γνωστός τοις πάσι Πάπα Ντοκ (Papa Doc). Πρόεδρος από 12 Οκτ. 1957 μέχρι το θάνατό του, 21 Απρ. 1971.

Είναι ο εμπνευστής της διαβόητης για τη διαφθορά και την κτηνωδία της Πολιτοφυλακής των Τοντόν Μακούτ (Μπαρμπατάγαροι), που τρομοκρατούσε, έκλεβε γη και χρήμα και βίαζε γυναίκες.

Στη μυθολογία της Αϊτής ο Tonton Macoutes (γαλλικά: tonton = θείος· macout = σακούλι, τσουβάλι από λινάτσα ή άχυρο) ήταν ένας μπαμπούλας που έπιανε τα κακά παιδιά, τα έχωνε στο τσουβάλι του και τα μετέφερε στη φωλιά του για να τα φάει με την ησυχία του.

Όσοι Αϊτινοί μιλούσαν ενάντια στο ολοένα και σκληρότερο καθεστώς του Πάπα Ντοκ απάγονταν μέσα στη νύχτα και κανένας δεν τους ξανάβλεπε ποτέ.

Αρχηγός της πολιτοφυλακής μέχρι το 1970 ο Luckner Cambronne (υψηλόβαθμος πολιτικός του Ντυβαλιέ), ο επονομαζόμενος και «Βαμπίρ της Καραϊβικής».

Το 1959, οι Τοντόν Μακούτ, είχαν περίπου 25.000 μέλη και κατά την περίοδο της παντοδυναμίας τους ευθύνονται για περίπου 60.000 δολοφονίες Αϊτινών.

ΤΗΣ οικογένειας των κυνιδών
πολυάριθμο στην Αϊτή κατά την Περίοδο
των Τετραπόδων.

Νικολάς Γκιγιέν, Τοντόν Μακούτ
(Ο Μεγάλο Ζωολογικό Κήπος, ό.π.π.).

Τον Πάπα Ντοκ διαδέχτηκε το 1971 ο γιος του, Μπέιμπυ Ντοκ, κατά την προεδρία του οποίου οι Tonton Macoutes εξακολουθούν να είναι πανίσχυροι με την τρομοκρατία να συνεχίζεται. Χιλιάδες Αϊτινοί σκοτώθηκαν ή βασανίστηκαν και εκατοντάδες χιλιάδες εγκατέλειψαν τη χώρα.

Μέχρι το 1986, οπότε ο Ζαν Κλωντ αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Αϊτή, η οργάνωση  παραμένει σε σχετική παθητικότητα. Στις εκλογές εκείνης της χρονιάς, (πρώην) μέλη των Tonton Macoutes έβαλαν φωτιά σε ψηφοφόρους, σκοτώνοντας 34 ανθρώπους. Παραστρατιωτικά παρακλάδια της πολιτοφυλακής θα συνεχίσουν τη δράση τους με σφαγές όλη την επόμενη δεκαετία, μέχρι και το 2000.

*

Για Βενεζουέλα:

Από Μποτίλια: Τρομοκρατία και Δολοφονίες στη Βενεζουέλα – Ο Νέος Βρόμικος Πόλεμος

Από Κατιούσα: Βενεζουέλα: Οι επιθέσεις των ΗΠΑ από το 2002 μέχρι σήμερα – Πραγματικότητα και όχι φαντασία
και
Κομμουνιστικό Κόμμα Βενεζουέλας: Επείγουσα έκκληση για λαϊκή κινητοποίηση ενάντια στην ιμπεριαλιστική επιθετικότητα

*

Άλλες μεταφράσεις του Μπ. Ζ. από Κατιούσα και από Μποτίλια Στον Άνεμο

***

OEA

Roque Dalton

EL PRESIDENTE de mi país
se llama hoy por hoy Coronel Fidel Sánchez Hernández.
Pero el General Somoza, Presidente de Nicaragua,
también es Presidente de mi país.
Y el General Stroessner, Presidente del Paraguay,
es también un poquito Presidente de mi país, aunque menos
que el Presidente de Honduras o sea
el General López Arellano, y más que el Presidente de Haití,
Monsieur Duvalier.
Y el Presidente de los Estados Unidos es más Presidente de mi país,
que el Presidente de mi país,
ese que, como dije, hoy por hoy,
se llama Coronel Fidel Sánchez Hernández.

El país (I)
Taberna y otros lugares (1969)
Premio Casa de las Américas (La Habana, Cuba, 1969)

*

Reunión de OEA

Pablo Neruda

SI UD. CONOCE o no la diplomacia
es asunto que no interesa a nadie,
pero esta ciencia tiene sus recodos,
sus selvas congeladas o infernales
y hoy debo abrir los ojos de los justos,
para enseñar lo que ya todos saben
y mostrar hasta dónde, reuniéndose,
pueden nuestras naciones disgregarse
y no ser sino sólo el mobiliario
para que el Tío Sam pueda sentarse.

Nuestros embajadores reunidos
le forman un cojín de seda suave
y para aquel trasero sacrosanto
la Argentina designa sus lanares,
Ecuador sus mejores guacamayos,
el Perú sus guanacos ancestrales,
Santo Domingo envía a sus sobrinos,
a sus cuñados y a otros animales.
Chile es original como ninguno
y designa para representante
una botella de vino sin vino
o un tintero sin tinta y con vinagre.

Y así preparan estos caballeros
sus largas reuniones inefables,
se equilibran el uno sobre el otro
con acrobacias muy interesantes
pelean para ser primer asiento:
«Por lo menos, a mí deben pisarme»
reclama el delegado de Colombia
escribiendo un soneto y persignándose
mientras el delegado paraguayo
con el del Salvador, sin arañarse,
quieren ser los asientos exclusivos
y así lo expresan con motivos tales
que se conmueve todo el mundo, pero
justo en ese minuto del certamen
llega su jefe norteamericano:
sobre todos se sienta sin fijarse
a quién correspondió la precedencia,
y sucede un silencio extravagante.

Dicta el acuerdo el jefe apresurado,
vuelve a sus oficinas importantes,
se incorporan nuestros embajadores,
se estiran las chaquetas elegantes
y así se terminó esta reunión.

Señores, la OEA tiene defectos
pero es deliciosamente unánime.

Canción de Gesta
Imprenta Nacional de Cuba, 1960 (pp. 45-46)