«Πεταλούδες χρυσές οι Aμερικάνοι, λογαριάζουν πόσα δολάρια κάνει σήμερα το υπερούσιο μέταλλό σου…»

Το τεράστιο άγαλμα της Ελευθερίας, που δεσπόζει στο Λίμπερτι Άιλαντ, στην είσοδο του λιμανιού της Νέας Υόρκης, ως μνημείο προς τιμήν της γαλλοαμερικανικής φιλίας. Για πολλές δεκαετίες συμβόλιζε το «αμερικανικό όνειρο» στα εκατομμύρια μετανάστες που έφταναν στην αμερικανική «γη της επαγγελίας» προσδοκώντας να κερδίσουν μια καλύτερη ζωή.

Το άγαλμα εικονίζει την Ελευθερία ως γυναικεία μορφή, να κρατά στο υψωμένο δεξί της χέρι πυρσό και στο αριστερό μια πλάκα στην οποία αναγράφεται η ημερομηνία «4 Ιουλίου 1776», ημέρα ανεξαρτησίας των ΗΠΑ.

Κατασκευάστηκε στη Γαλλία από τον γλύπτη Φρεντερίκ Μπαρτολντί (τη στατική δομή του μελέτησε ο μηχανικός Γκυστάβ Άιφελ), και αποσυναρμολογήθηκε σε 350 κομμάτια για να μεταφερθεί στις ΗΠΑ. Το Άγαλμα της Ελευθερίας φτάνει στο λιμάνι της Νέας Υόρκης στις 17 του Ιούνη 1885, και θα εγκαινιαστεί στις 28 του Οκτώβρη 1886.

Το γλυπτό, δεν άργησε, για πολλούς λαούς αλλά και Αμερικανούς, να συμβολίζει το αντίθετο από τον σκοπό για τον οποίο φιλοτεχνήθηκε. Δεν μιλάμε βέβαια για διατάραξη της γαλλοαμερικανικής φιλίας, αλλά για μια… διαφορετική προσέγγιση της έννοιας ελευθερία που υιοθετείται διαχρονικά από τις ιμπεριαλιστικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ, τις ωμές στρατιωτικές επεμβάσεις σε τρίτες χώρες και το ματοκύλισμα λαών, την υποκίνηση και απροκάλυπτη στήριξη δικτατορικών καθεστώτων, το σπρώξιμο στη φτώχεια εκατομμυρίων πολιτών στις ίδιες τις ΗΠΑ. Για ποια ελευθερία λοιπόν μιλάμε;

Κώστας Καρυωτάκης και Μάρκος Αυγέρης, θα περιγράψουν με στίχους την διάσταση που αντιστοιχεί όχι στα λόγια μα στις πράξεις αυτών που, στο όνομα της ελευθερίας διαπράττουν τα μεγαλύτερα εγκλήματα…

Ο Κώστας Καρυωτάκης

Στο άγαλμα της Ελευθερίας που φωτίζει τον κόσμο

Λευτεριά, Λευτεριά, σχίζει, δαγκάνει
τους ουρανούς το στέμμα σου. Το φως σου,
χωρίς να καίη, τυφλώνει το λαό σου.
Πεταλούδες χρυσές οι Aμερικάνοι,
λογαριάζουν πόσα δολλάρια κάνει
σήμερα το υπερούσιο μέταλλό σου.

Λευτεριά, Λευτεριά, θα σ’ αγοράσουν
έμποροι και κονσόρτσια κ’ εβραίοι.
Είναι πολλά του αιώνος μας τα χρέη,
πολλές οι αμαρτίες, που θα διαβάσουν
οι γενεές, όταν σε παρομοιάσουν
με το πορτραίτο του Dorian Gray.

Λευτεριά, Λευτεριά, σε νοσταλγούνε,
μακρινά δάση, ρημαγμένοι κήποι,
όσοι άνθρωποι προσδέχονται τη λύπη
σαν έπαθλο του αγώνος, και μοχθούνε,
και τη ζωή τους εξακολουθούνε,
νεκροί που η καθιέρωσις τους λείπει.

Κώστας Καρυωτάκης

Πηγή: Κ.Γ. Καρυωτάκης Ποιήματα, εκδόσεις Συλλογή, 1996

Ο Μάρκος Αυγέρης

Στο άγαλμα της Ελευθερίας

Φωνές, δάκρυα ικεσίας, χέρια υψωμένα,
φωνές της οργής, της κατάρας και του τρόμου.

Λαοί που μάχονται να ζήσουν στρέφονται σε σένα
που είσουνα υπόσχεση κι ελπίδα.

Το τεράστιο ανάστημά σου
είναι τώρα ο τρόμος των λαών.

Οι πρώτοι κάτοικοι σ’ αυτή τη χώρα
φυλές αρχαίες όσο κι ο κόσμος
είναι εξοντωμένοι.

Με μιας στιγμής χειρονομία σου μεγάλες πολιτείες
καίονται σα λαμπάδες.

Θα κάψει τη γη ο αναμμένος δαυλός σου;

Οι χώρες που η ρομφαία σου προστατεύει
πνίγονται στα δάκρυα.

Στρέφονται σε σένα που είναι τ’ όνομά σου
υποκρισία κι αίνιγμα το πρόσωπό σου.

Με τις γκρεμισμένες πολιτείες και την καμένη γη
τον ύμνο σου θα υψώσεις και τη δόξα;

Είναι τα σπλάχνα σου νεκρά;
κι είναι κλεισμένες σιδερόδετες οι ακοές σου;

Σαν πιο θανατερή κι απ’ το τραγούδι των Σειρήνων
είναι η φωνή σου, δολερή.

«Λάτε σε μένα οι πρόσφυγες της ζωής,
οι αποδιωγμένοι των εθνών,
όσοι δεν έχετε στον ήλιο μοίρα…».

Και ν’ ακούω του αητού σου το κρώξιμο
απάνω σε βουνά πτωμάτων.

Μάρκος Αυγέρης

Πηγή: Μάρκος Αυγέρης, Άπαντα-Ποιητικά, εκδόσεις Κέδρος, 1975