Ρώμος Φιλύρας – Σονέτο για τον Στάλιν

«Ο Φιλύρας είναι ο πιο πηγαίος απ’ όλους, παλιούς και νεότερους, λυρικός ποιητής της γενιάς του. Φυσικό στοιχείο, αυθόρμητος, ασύνδετος, υπέρλογος, έξαλλος», γράφει ο Κώστας Βάρναλης για τον σημαντικό ποιητή που, ακόμα κι όταν κλείστηκε στο ψυχιατρείο δεν σταμάτησε να γράφει ποιήματα και να τα χαρίζει.

Ο Ρώμος Φιλύρας (το πραγματικό του όνομα ήταν Ιωάννης ή Γιάγκος Β. Οικονομόπουλος) γεννήθηκε στο Δερβένι Κορινθίας το 1898. Μετά τα πρώτα γράμματα δούλεψε στην Αθήνα ως δημοσιογράφος σε εφημερίδες, ενώ παράλληλα έγραφε ποιήματα. Με κλονισμένη την ψυχική του υγεία, το 1927 μπήκε στο Δρομοκαΐτειο, απ’ όπου βγήκε νεκρός, στις 9 του Σεπτέμβρη 1942.

Στα Άπαντα του Ρώμου Φιλύρα («Ποιήματα. Άπαντα τα ευρεθέντα», εκδ. University Studio Press) βρίσκεται ένα σονέτο που ο ποιητής έγραψε για τον ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης Ιωσήφ Στάλιν, στις 30 του Γενάρη 1934. Ο Φιλύρας δεν ήταν κομμουνιστής και δεν συνήθιζε να γράφει ποιήματα για πολιτικά πρόσωπα. Για τον λόγο αυτό οι παρακάτω στίχοι αποχτούν ιδιαίτερη σημασία.

Στον Στάλιν

Μαύρη Άρκτος, στο βράχο του Καυκάσου,
στην Οδησσό και στη Νοβοροσίσκη,
άλλον, σήμερα, η ζήτηση, δε βρίσκει
Μέγαν, σ’ έντονη δύναμη, του Άσου,

Διαβαίνει, η Ανθρωπότης κι απεικάσου
ξανά, στα πόδια σου, ο λαμπρός, και μνήσκει,
άναυδη, μπρος, στο θρίαμβο, της χαράς Σου,
Μπόλσεβε, στο τρακάρισμα, και θνήσκει.

Τα Σύμπαντα, οι Αρκτούροι κι οι Στοιβάδες,
οι Αντάρηδες με τις Αμαδρυάδες,
οι Φαύνοι, οι Σεληνοί στα λευκά νέφη

κρούουν, των Πρίμων, το κρουστό το ντέφι
και μαζεύουν, από τα Κυβερνεία,
των περεολουκών, στρατούς, πηνία.

Το ποίημα παρουσιάζεται ολόκληρο στην εργασία του ΠάτροκλουΧατζηαλεξάνδρου, για τον ποιητή, στο Περι…Γραφής. Οι δυο πρώτες στροφές του ποιήματος καθώς και η πληροφορία για την ημερομηνία που γράφτηκε, προέρχονται από παρουσίαση των Απάντων του ποιητή, από τον κριτικό Βασίλη Κ. Καλαμαρά στην Ελευθεροτυπία (30 του Αυγούστου 2014).