Θοδόσης Πιερίδης: Αντί τις κολακείες των αστών διάλεξε την τραχιά, μα ειλικρινή γλώσσα του εργαζόμενου λαού

Για τον ποιητή γράφει ο Πέτρος Νικολάου στην Προοδευτική: “Γέννημα και θρέμμα του κυπριακού λαού και των πολύχρονων αγώνων του για λευτεριά και κοινωνική πρόοδο, ο Θοδόσης Πιερίδης άνοιξε ορίζοντες με το έργο του, όχι μόνο στον κυπριακό πνευματικό χώρο, αλλά και στον ελλαδικό και πιο πέρα ακόμη. Γεννήθηκε το 1908 στο Τσέρι. Έζησε τα παιδικά του χρόνια στο Κάιρο της Αιγύπτου. Μεγάλωσε στο Κάιρο και σπούδασε αργότερα στη Σορβόννη της Γαλλίας γαλλική φιλολογία και ιστορία του πολιτισμού. Όμως η ψυχή του ήταν παντοτινά ριζωμένη στα χώματα της Κύπρου και του χωριού του. Πολύ νέος βρήκε το δρόμο του στις γραμμές των προοδευτικών ανθρώπων και τελικά στο κόμμα της εργατικής τάξης. Δεν ήταν απλώς μεγάλος τεχνίτης του ποιητικού λόγου, αλλά αγωνιστής, κομμουνιστής ποιητής, μέλος του ΑΚΕΛ, του κόμματος της εργατικής τάξης της Κύπρου.

Μέσα στην ελληνική παροικία της Αιγύπτου όπου ήταν και πολλοί Κύπριοι, ο Θ. Πιερίδης έγινε μια ηγετική φυσιογνωμία του προοδευτικού αριστερού κινήματος. Διάλεξε κι αυτός το δύσβατο δρόμο της ζωής, της επαναστατικής πάλης, ενώ μπορούσε να ζήσει ήσυχα, μικροαστικά με τις ανέσεις και της κολακείες της αστικής τάξης, που σε τέτοια περίπτωση θα τον αγκάλιαζε και θα τον προωθούσε. Προτίμησε όμως το λαό, τον απλό, τον καταπιεζόμενο, τον εκμεταλλευόμενο λαό. Και αντί τις κολακείες των αστών διάλεξε την τραχιά, μα ειλικρινή γλώσσα του εργαζόμενου λαού. Άλλωστε από το λαό προήλθε και το λαό τάχθηκε να υπηρετήσει με όλες του τις δυνάμεις.

Οράματα δεμένα με τη ζωή του Θ. Πιερίδη ήταν η ειρήνη κι ο σοσιαλισμός. Δύο πράγματα αδιαχώριστα και αλληλένδετα. Γι’ αυτό και λίγο πριν την έκρηξη του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου όταν ιδρύθηκε η διεθνής Ειρηνική Ένωση, με σκοπό τον αγώνα ενάντια στο φασισμό κα την αποτροπή του πολέμου ο Πιερίδης ήταν ανάμεσα στους πρωτεργάτες αυτής της κίνησης. Όταν ο Ελληνικός απελευθερωτικός σύνδεσμος κινητοποίησε όλες τις προοδευτικές δημοκρατικές δυνάμεις στην Αίγυπτο για την ενίσχυση της ελληνικής αντίστασης και την αποστολή βοήθειας στον σκληρά δοκιμαζόμενο και λιμοκτονούντα ελληνικό λαό, που στέναζε κάτω από την μπότα του χιτλεροφασισμού, ο Πιερίδης ήταν στους πρωτοπόρους. Το Γενάρη του 1944 σαν αρχισυντάκτης του ”Έλληνα” και διευθυντής του εκδοτικού ‘’Ορίζοντες” συλλαμβάνεται μαζί με άλλους ύστερα από τα δραματικά γεγονότα της Μέσης Ανατολής, και ρίχνεται στις φυλακές. Η έκδοση του ‘’Έλληνα” συνεχίζεται μετά την αποφυλάκιση του. Κι όταν το καλοκαίρι του 1947 επέστρεψε στην Κύπρο η κυβέρνηση του τότε βασιλιά Φαρούκ απαγόρευσε την επιστροφή του στην Αίγυπτο.

(αποσπάσματα)

ΙΧ

[…] Λογαριάσατε λάθος με το νου σας, έμποροι,
δεν μετριέται πατρίδα, λευτεριά με τον πήχη!
Κι αν μικρός είν’ ο τόπος και το θέλει και μπόρει
τον ασήκωτο βράχο να τον φάει με το νύχι.
Τούτη η δίψα δεν σβήνει, τούτη η μάχη δεν παύει,
χίλια χρόνια αν περάσουν, δεν πεθαίνουμε σκλάβοι!

[…] Αψηλά τις καρδιές μας! Μεσ’ στης γης μας το χώμα
πιο βαθιά ριζωμένοι ―κι ας μανίζουν οι ανέμοι.
Τούτο ακόμα το χρόνο, τούτ’ την άνοιξη ακόμα…
Στον ορίζοντα πέρα κάποιο φως κιόλας τρέμει.
Αψηλά τις καρδιές μας κι αρχινά να ροδίζει
η αλυσίδα μας πήρε να βογγά και να τρίζει. […]*

Ο Θοδόσης έμεινε στην Αμμόχωστο, όμως όχι μόνο δεν έπαψε να αγωνίζεται, αλλά ανέπτυξε ακόμη πιο πλούσια πολιτική και πνευματική δραστηριότητα. Από της στήλες του ‘’Νέου Δημοκράτη”, δημοσιογραφικού οργάνου του ΑΚΕΛ, συνέχισε να τραγουδά την πάλη των λαών για λευτεριά, ειρήνη, κοινωνική πρόοδο, σοσιαλισμό. Αργότερα στο Παρίσι και στο Βουκουρέστι, ο Πιερίδης μαζί με το βαθυστόχαστο ποιητικό έργο του και με πολυτιμότατες υπηρεσίες συνέχισε στο δημοκρατικό κίνημα της Ελλάδας. Ύμνησε με τα τραγούδια του το αντάρτικο εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα της Ελλάδας και τους αγώνες των Ελλήνων κομμουνιστών. Συμμετείχε ενεργά στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Ειρήνης. Όταν γύρισε στην Κύπρο μετά την ανεξαρτησία ασχολήθηκε έντονα με την πνευματική και δημοσιογραφική ζωή του τόπου. Κείμενά του δημοσιεύονταν σε λογοτεχνικά περιοδικά σε Κύπρο και Ελλάδα αλλά και στο περιοδικό Νέα Εποχή και στην εφημερίδα Χαραυγή. Το 1965 συμμετείχε στη Διεθνή Συνάντηση Συγγραφέων που έγινε στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας και μίλησε με θέμα: Το χρέος των συγγραφέων να συμβάλουν με το έργο τους στην εδραίωση της ειρήνης.

Ξαναρχινούμε…

(Αποσπάσματα)

[…] Όχι, μην πει κανείς πως δεν κουραστήκαμε,
Είμαστε άνθρωποι και δεν πιστεύουμε στους υπερανθρώπους.
Μην πει κανείς πως δεν ονειρευτήκαμε και μεις να μπορούμε να
περπατούμε στους δρόμους
Χωρίς να κάνουμε πως δένουμε το κορδόνι του παπουτσιού μας
Για να ελέγξουμε αν βρίσκεται πάντα πίσω μας
Εκείνος ο άνθρωπος με την καφέ του καπαρντίνα.
Ονειρευτήκαμε να περπατάμε ανέμελοι, ονειρευτήκαμε
Όταν μας χτυπούνε την πόρτα, ακόμα κι ύστερα από τα μεσάνυχτα,
Να ’ναι ένας φίλος περαστικός, που είδε φως στο παράθυρο
Ή ένας γείτονας που του λείψανε τα τσιγάρα.
Ονειρευτήκαμε, σαν είμαστε νιοι, να ’χουμε το κορίτσι μας, να βγαίνουμε
το βράδι περίπατο
Χωρίς να μας αιφνιδιάζουν τα βήματα του περαστικού,
Χωρίς να μας πολιορκούν οι νυχτερίδες του τρόμου.
[…] Ξαναρχινούμε, λοιπόν.
Στ’ όνομα αυτού του τόπου που τον σκέπασαν πάλι τα μηχανοκίνητα
του κατακτητή,
Στ’ όνομα των ποδοπατημένων ονείρων μας,
Στ’ όνομα των μυριάδων νεκρών μας, που δεν είναι δυνατό να πέθαναν
για το τίποτα,
Στ’ όνομα των ζωντανών που δε θέλουν να πάψουν να είναι άνθρωποι,
Εμείς, που δεν ονειρευτήκαμε να είμαστε ήρωες, παρά μόνο άνθρωποι
Ξαναρχινούμε, ξαναρχινούμε…

Πράγα, τέλη Απρίλη 1967*

Τον 1966 χάνει την ακριβή συντρόφισσά του στη ζωή, Αλεξάνδρα ύστερα από μακροχρόνια αρρώστια. Η απώλεια αυτή ήταν «ο μεγάλος χαλασμός» για τον ποιητή, ο οποίος ήταν και ο ίδιος άρρωστος. Στο Βουκουρέστι που μεταβαίνει η υγεία του χειροτερεύει δραματικά. Ο Θοδόσης Πιερίδης πεθαίνει στις 23 του Γενάρη του 1968. Μεταφέρθηκε στην Κύπρο συνοδευόμενος τιμητικά από αντιπροσωπεία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ρουμανίας και κηδεύτηκε με σεβασμό και τιμή από το Κόμμα του, το ΑΚΕΛ. Κοινός τάφος στη Λευκωσία σκεπάζει τον ποιητή και τη συντρόφισσά του.

Τον Θοδόση Πιερίδη τον τιμάμε όχι μόνο σαν άνθρωπο του πνεύματος και της τέχνης, αλλά και σαν αγωνιστή, σαν κομμουνιστή, σαν άνθρωπο. Το ποιητικό έργο του είναι εμπνευσμένο από τους αγώνες του λαού δια λευτεριά, ειρήνη, κοινωνική πρόοδο. Ήταν κοντά στο λαό, μαζί με το λαό, ένα με το λαό. Ένοιωθε τους πόνους και τους στοχασμούς του λαού γι’ αυτό και τον απέδωσε σωστά, αληθινά στο έργο του. Τραγούδησαν μαζί με το λαό όχι μόνο τις πίκρες, τα δάκρυα, το αίμα, τους αναστεναγμούς, αλλά και τους οραματισμούς του μέλλοντος που είναι αισιόδοξο, πανευτυχές, πραγματικά λεύτερο, γιατί το μέλλον μας είναι η παντοτινή ειρήνη και ο σοσιαλισμός”.

*Τα ποιήματα “Ξαναρχινούμε” και “Κυπριακή Συμφωνία”, προέρχονται από τα Κείμενα Κυπριακής Λογοτεχνίας, τόμος Β΄