Β. Μαγιακόφσκι: «Τραγούδι-αστραπή»

Το 1918 ο Βλαδίμηρος Μαγιακόφσκι στράφηκε προς την παιδική λογοτεχνία, ανταποκρινόμενος ένθερμα στο κάλεσμα της σοβιετικής εξουσίας προς τη διανόηση. Γράφει συνολικά 15 παιδικά ποιήματα και παραμύθια. Το τελευταίο μάλιστα ποίημά του με τίτλο «Στον σύντροφο έφηβο» το γράφει δύο εβδομάδες πριν από τον θάνατό του.

Το μεγαλύτερο επίτευγμα του Μαγιακόφσκι στο χώρο της παιδικής λογοτεχνίας ήταν η καθιέρωση ενός νέου θέματος και ενός νέου ήρωα στη ποίηση για παιδιά. Ο νέος αυτός ήρωας, ο μικρός, σύγχρονος, γενναίος, εργατικός άνθρωπος απέχει πολύ από τους ήρωες των παλαιών παιδικών βιβλίων, οι οποίοι είναι προικισμένοι με χαρακτηριστικά μιας αφηρημένης αρετής. Τα παιδιά-ήρωες στα βιβλία του Μαγιακόφσκι είναι μικροί μαχητές, υπερασπιστές των αδυνάτων, αυτοί που θα είναι οι αυριανοί «αληθινοί δυνατοί κομμουνιστές». 

Για τον Μαγιακόφσκι, τα παιδικά ποιήματα ήταν μια λυρική αναγνώριση της ζωής. Αντικατόπτριζαν τη στάση του απέναντι στη νέα γενιά, και μέσω αυτών στη ζωή της «αυριανής και μεθαυριανής ανθρωπότητας». Το πιο γοητευτικό ίσως στοιχείο στη φύση των παιδικών ποιημάτων και παραμυθιών τού Μαγιακόφσκι, είναι το εξής: ο μεγάλος ποιητής σε κάθε του διήγημα-παραμύθι, σε κάθε του ποίημα για τα παιδιά βρίσκεται δίπλα στο παιδί, η γνώριμη δυνατή φωνή του διαρκώς σμίγει με τη δυνατή φωνή του παιδιού. Στα παιδικά ποιήματα τού Μαγιακόφσκι αντικατοπτρίζονται τα υψηλά ανθρώπινα ιδανικά και το μεγαλείο της ζωής.

Ο Μαγιακόφσκι ήξερε, με σοβαρό και ταυτόχρονα αστείο τρόπο, πώς να μιλήσει στα παιδιά για το «Τι είν’ αλήθεια το καλό και το κακό τι είναι;» Πώς να τα βοηθήσει στο ερώτημα «Τι να γίνω;» στη ζωή, ποιο επάγγελμα να επιλέξουν όταν μεγαλώσουν. Χλεύαζε τους τεμπέληδες και τους δειλούς. Αγαπούσε τα γενναία και έντιμα παιδιά, και επαινούσε εκείνα που ήθελαν να σπουδάσουν και αυτά που έκαναν δυνατές φιλίες, τα παιδιά που βοηθούσαν τον σοβιετικό λαό στις ένδοξες υποθέσεις του. 

Για το «Τραγούδι-αστραπή»:

Στις 25 Αυγούστου του 1929, δεκάδες χιλιάδες Μοσχοβίτες γέμισαν όλα τα καθίσματα και τους διαδρόμους των κερκίδων του σταδίου της Ντιναμό στη Μόσχα. Μέσα στο γήπεδο, σε παράταξη, στάθηκαν κάτω από τα λάβαρά τους οι νέοι Πιονέροι, οι οποίοι είχαν έρθει από όλες τις πλευρές της Σοβιετικής Ένωσης για τη πρώτη Πανενωσιακή συγκέντρωση. Εκείνη την ίδια μέρα στο τεράστιο στάδιο που σείονταν από τις κόρνες και τις παιδικές φωνές ήχησε η δυνατή φωνή του Μαγιακόφσκι από τα μεγάφωνα. Τότε πολλά από τα παιδιά που κάθονταν στις κερκίδες δίπλα στους δασκάλους και τους γονείς τους, επαναλάμβαναν τους στίχους κρατώντας στα χέρια τους το μόλις δημοσιευμένο τεύχος της «Пионерская правда», της εφημερίδας των πιονιέρων. Στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας ήταν τυπωμένοι οι στίχοι που μόλις τώρα ηχούσαν στο στάδιο.

Πέρα απ’ τη θάλασσα τη μπλεκυματισμένη,

πέρα από εκατό στεριές 

                                           και τα νερά

τραγούδι-αστραπή, δεν περιμένει,

στων πιονιέρων τη συγκέντρωση γοργά.

Ελάτε, 

           λέξεις εσείς μη σπαταλάτε,

στις κόκκινες 

                       δικές μας φωτιές!

Εδώ, 

         αδέρφια μυριάδες προχωράτε!

Εδώ, 

         εκατομμύρια αδερφές!

Κινέζοι καρχαρίες,

πάψτε 

           την ορμή,—

εμείς 

          με κινέζους-παρίες

τσακίζουμε 

                      τον καρχαρία μαζί.

Οδήγησε 

                φωτεινά κι ευθεία

στις μάχες 

                   και στη δουλειά,

δική μου 

                δημοκρατία —

δική μου μεγάλη μαμά.

Από χρόνο σε χρόνο,

κοίταξε, 

              τη γη-γριά,—

σε κήπους 

                  σ’ εργοστάσια 

αλλάξαμε την ερημιά. 

Παντού 

              δικοί μας, 

όπου κι αν ρίξεις τη ματιά. 

Τάξη ατσάλινη εργατική μας — 

έχουμε μεγάλο μπαμπά. 

Σήκωσε 

               αναλφάβητε φίλε, 

των σπουδών τα βάρη. 

Συντρόφισσα γιαγιά, 

                                     ώρα είναι, 

να καθίσεις στ’ αλφαβητάρι. 

Εμπρός, 

                 απ’ το λενινιστικό το μονοπάτι, 

προχώρησε λαέ! 

Έχουμε 

             ομαδάρχη — 

το κόμμα μας το ΚΚΣΕ.* 

1929

* Κομμουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής Ένωσης (Κου-Κου-Σέ)

Σημείωση: Τα 15 παιδικά ποιήματα και παραμύθια του Β. Μαγιακόφσκι θα κυκλοφορήσουν το επόμενο διάστημα σε επιμελημένη δίγλωσση έκδοση από τις εκδόσεις Ενάντια. Η μετάφραση-απόδοση είναι της Κωνσταντίνας Λύγκουρη και του Νίκου Γαλάνη και παρουσιάζονται ως ολοκληρωμένη ενότητα για πρώτη φορά στη χώρα μας.

Φωτογραφία: © РИА Новости