Φιντέλ Κάστρο: «Είναι αυτό που μ’ αρέσει περισσότερο στον Χέμινγουεϊ»

Ένα φωτογραφικό πορτρέτο του πατέρα του δον Άνχελ Κάστρο, μια μεγάλη προσωπογραφία με λάδι του κομαντάντε Καμίλο Σιενφουέγος, μια αυτόγραφη επιστολή του Σιμόν Μπολίβαρ και μια φωτογραφία του Έρνεστ Χέμινγουεϊ να επιδεικνύει έναν τεράστιο ξιφία, με την αφιέρωση «Στο δόκτορα Φιντέλ Κάστρο, να καρφώσει ένα τέτοιο στα βαθιά του Κοχίμαρ. Με τη φιλία του Έρνεστ Χέμινγουεϊ»· τα κάδρα στους τοίχους του γραφείου του Φιντέλ.

Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ

Ο Φιντέλ Κάστρο ήταν θαυμαστής του λογοτεχνικού έργου του αμερικανού  συγγραφέα Έρνεστ Χέμινγουεϊ, τον οποίο είχε συναντήσει κάποιες φορές στην Κούβα όπου διέμενε και θα ήθελε να τον έχει γνωρίσει καλύτερα αφού διέβλεπε σε αυτόν μια πολύ ενδιαφέρουσα προσωπικότητα.

«[Τον Χέμινγουεϊ] θα μου άρεσε να τον έχω γνωρίσει καλύτερα. Του άρεσε η Κούβα, αγάπησε αυτό το νησί. Έζησε εδώ, μάς άφησε πολλά πράγματα, τη βιβλιοθήκη του, το σπίτι του που είναι σήμερα μουσείο. Τον πρώτο χρόνο της Επανάστασης μπόρεσα να μιλήσω δύο φορές μαζί του, για λίγη ώρα. Αν ο Χέμινγουεϊ είχε ζήσει μερικά χρόνια ακόμα, θα μου άρεσε να έχω βρει χρόνο να συζητήσω περισσότερο μαζί του. Να αποκτήσουμε πιο στενές σχέσεις.

Διάβασα πάνω από μία φορά μερικά από τα μυθιστορήματά του. Και σε πολλά από αυτά (Για ποιον χτυπά η καμπάνα, Αποχαιρετισμός στα όπλα)  πάντα βάζει το βασικό του ήρωα να συνομιλεί με τον εαυτό του. Είναι αυτό που μ’ αρέσει περισσότερο στον Χέμινγουεϊ, οι μονόλογοι, όταν οι ήρωές του μιλούν με τον εαυτό τους. Όπως στο Γέρο και τη θάλασσα, το βιβλίο για το οποίο του έδωσαν το Νομπέλ.

Φιντέλ Κάστρο – Έρνεστ Χέμινγουεϊ

Ως άνθρωπος, από το λίγο που μπόρεσα να τον γνωρίσω, μου φαινόταν, στις συνήθειές του, στις πράξεις του, στις υποθέσεις του, πολύ ανθρώπινος. Πάντα μου άρεσε πολύ η λογοτεχνία του, σας το είπα ήδη.»

Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ – Ernest Hemingway (γεν. 21 Ιούλη 1899 – Θαν. 2 Ιούλη  1961), αμερικανός συγραφέας που τιμήθηκε με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1954, κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου πολέμου (1936-1939) ήταν ανταποκριτής στην Ισπανία. Στο δωμάτιο 525 του ξενοδοχείου Άμπος Μουντός της Αβάνας, όπου διέμενε αργότερα, μετέφερε την εμπειρία του από τον πόλεμο, στο πιο διάσημο ίσως από τα μυθιστορήματά του, το Για ποιον χτυπάει η καμπάνα. Το 1943 ο σκηνοθέτης Σαμ Γουντ γύρισε στο Χόλυγουντ μια ταινία με τον ίδιο τίτλο, βασισμένη στο μυθιστόρημα του Χέμινγουεϊ, με τον Γκάρι Κούπερ και την Ίγκριντ Μπέργκμαν στους πρωταγωνιστικούς ρόλους).

Το μυθιστόρημα αυτό ο Φιντέλ το διάβασε περισσότερες από μια φορές, αξιοποιώντας τις πληροφορίες για την τακτική και τις επιχειρήσεις του δημοκρατικού αντάρτικου στρατού στην Ισπανία εναντίον των δυνάμεων του στρατηγού Φράνκο.

«Η ιστορία αυτού που έγινε στα μετόπισθεν στη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου είναι κάτι που μας φάνηκε χρήσιμο. Το να ξέρεις πώς οι δημοκρατικοί αντάρτες στα μετόπισθεν των φρανκικών δυνάμεων κατάφερναν να παίρνουν στην κατοχή τους τα όπλα του στρατού. Εμένα αυτό το βιβλίο με βοήθησε στη σύλληψη του άτακτου πολέμου [στην οροσειρά της Σιέρρα Μαέστρα]».

Ο Φιντέλ πρωτοδιάβασε το Για ποιον χτυπάει η καμπάνα όταν ήταν φοιτητές. Στην πορεία το ξαναδιάβασε πάνω από τρεις φορές, ενώ γνώριζε και την ταινία που γύρισε ο Σαμ Γουντ. Το βρήκε πολύ ενδιαφέρον γιατί στις σελίδες του βρήκε σημαντικές πληροφορίες για τη ζωή του αντάρτικου στρατού στην Ισπανία και για τον τρόπο που δρα σε περιοχές ελεγχόμενες από τον εχθρό – συμβατικό στρατό.

Έρνεστ Χέμινγουεϊ – Ernest Hemingway (21 Ιούλη 1899 – 2 Ιούλη 1961)

«Αναφέρομαι στις τόσο ακριβείς περιγραφές του πολέμου της Ισπανίας που κάνει ο Χεμινγουέυ σ’ αυτό το μυθιστόρημα. Εμείς φανταζόμασταν πώς μπορεί να ήταν ένας πόλεμος άτακτος, από πολιτική και στρατιωτική άποψη. Αλλά το Για ποιον χτυπά η καμπάνα μάς έκανε να καταλάβουμε αυτή την εμπειρία. Επειδή ο Χεμινγουέϊ, σ’ όλα του τα βιβλία, τα δείχνει όλα με ρεαλισμό, με μεγάλη σαφήνεια και καθαρότητα. Όλα είναι ρεαλιστικά και όλα είναι πειστικά. Είναι δύσκολο να ξεχάσει κανείς αυτά που διάβασε γιατί είναι σαν να τα έχει ζήσει, αφού ο Χεμινγουέϊ έχει την ικανότητα να μεταφέρει τον αναγνώστη στη σκηνή εκείνου του σκληρόού ισπανικού εμφυλίου πολέμου. Μετά γνωρίσαμε από μόνοι μας αυτή την αντάρτικη ζωή στη Σιέρρα Μαέστρα. Έτσι, αυτό το βιβλίο μετατράπηκε σε κάτι οικείο. Και επιστρέφαμε σ’ αυτό πάντα, για να το συμβουλευτούμε, για να εμπνευστούμε, ακόμα και όταν ήμασταν πια αντάρτες. Και προσπαθούσαμε να ενσταλάξουμε μια ηθική».

Σημείωση: Τα αποσπάσματα λόγου του Φιντέλ είναι από το βιβλίο του Ιγνάσιο Ραμονέ «Εκατό ώρες με τον Φιντέλ – Βιογραφία σε δυο φωνές», εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2007.