«Γιατί τον σκότωσαν, γιατί, τον γελαστό τον ποιητή…»

Συμπληρώνονται σήμερα 86 χρόνια από την εκτέλεση, από τους φαλαγγίτες του Φράνκο, του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, του μεγαλύτερου ποιητή και δραματουργού της νεότερης Ισπανίας. Όταν δολοφονήθηκε ο Λόρκα, ήταν μόλις 38 χρόνων, δηλαδή στην ακμή της πνευματικής του δημιουργίας. Η δολοφονία του ήρθε να επιβεβαιώσει ακόμα μια φορά, την αλήθεια πως ο φασισμός μισεί θανάσιμα το πνεύμα και τους πνευματικούς δημιουργούς. Επιδίωξή του είναι να γυρίσει την ανθρωπότητα πίσω, στην κατάσταση του κτήνους.

Γεννημένος στις 5 του Ιούνη του 1898, στο Φουέντε Βακέρος της Γρανάδας, ο Λόρκα, σπούδασε νομικά στη Γρανάδα και τη Μαδρίτη, αλλά ασχολήθηκε από πολύ νωρίς με την ποίηση, τη μουσική και το θέατρο. Η πρώτη συλλογή ποιημάτων του, με τον τίτλο «Βιβλίο ποιημάτων» κυκλοφόρησε το 1921.

Το έργο που τον έκανε γνωστό και έξω από την Ισπανία, ήταν οι περίφημες «Τσιγγάνικες Μπαλάντες» του, που κυκλοφόρησαν το 1928. Απ’ την πολύμηνη παραμονή του στη Νέα Υόρκη — που τόσο μίσησε — το 1929, εμπνέεται μερικά απ’ τα καλύτερα ποιήματά του, που κυκλοφόρησαν το 1930 στη συλλογή «Ο ποιητής στη Νέα Υόρκη». Ακολουθούν τα θεατρικά του αριστουργήματα «Ματωμένος γάμος» (1933), «Γέρμα» (1934) και «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» (1936, λίγο πριν ξεσπάσει ο εμφύλιος πόλεμος).

Το 1931 το υπουργείο Παιδείας διορίζει τον Λόρκα διευθυντή του περιοδεύοντος θεάτρου «Λα Μπαρόκα», που με την καθοδήγηση του ποιητή, γυρίζει τα χωριά και τις πόλεις και δίνει παραστάσεις ισπανικών έργων.

Στις 16 του Ιούλη 1936, ο Λόρκα — προαισθανόμενος την καταιγίδα που πλησιάζει και νομίζοντας ότι στην ιδιαίτερη πατρίδα του θα είναι πιο ασφαλισμένος — παίρνει, απ’ τη Μαδρίτη, όπου είναι εγκαταστημένος από το 1920, το νυχτερινό τραίνο για τη Γρανάδα. Έτσι, η 17 του Ιούλη — μέρα που ξέσπασε το πραξικόπημα του Φράνκο στο Μαρόκο, για να ξαπλωθεί σε δυο μέρες σ’ ολόκληρη την Ισπανία — βρίσκει τον ποιητή στο πατρικό του, σε μια φάρμα λίγο πιο έξω από τη Γρανάδα. Κι όταν, αμέσως μετά, η Γρανάδα καταλήφτηκε από τους φασίστες (εξαιτίας, κυρίως, της άρνησης του πολιτικού της διοικητή Μαρτινέθ και του στρατηγού Καμπένς να μοιράσουν όπλα στους εργάτες, όπως τους ζητούσαν) ο Λόρκα μετακόμισε, για περισσότερη ασφάλεια, στο σπίτι του φίλου του ποιητή Λούις Ροζάλες, γνωστού φαλαγγίτη.

Εκεί τον πιάσανε, στα μέσα του Αυγούστου του 1936, μια συμμορία φασιστών τρομοκρατών, με επικεφαλής τον τυπογράφο και πρώην βουλευτή του ακροδεξιού Καθολικού Κόμματος, Ρουΐθ Αλόνσο. Τον παραδώσανε — όπως αποκαλύπτει ο Ιρλανδός ισπανολόγος του πανεπιστήμιου του Λονδίνου, Ίαν Γκίμπσον, στο βιβλίο του «Η δολοφονία του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα» — στο νέο πολιτικό διοικητή της Γρανάδας και εξέχοντος φαλαγγίτη Βαλντές Γκουθμάν, που ήταν ο κύριος υπεύθυνος για τις χιλιάδες εκτελέσεις προοδευτικών και διανοούμενων της περιοχής, με ανάμεσά τους γιατρούς, δικηγόρους και καθηγητές πανεπιστημίου και με πρώτο και καλύτερο το σοσιαλιστή δήμαρχο της Γρανάδας και γαμπρό του Λόρκα, δόκτορα Μοντεσίνο. Ο «χασάπης» της Γρανάδας, Γκουθμάν, αφού συνεννοήθηκε με τον ασύρματο με το φασίστα στρατηγό Κέϊπο ντέ Λιάνο, στη Σεβίλλη, παράδωσε με τη σειρά του τον ποιητή στον υπεύθυνο για την εκτέλεση αξιωματικό, συνταγματάρχη Νεστάρες.

Στις 19 του Αυγούστου 1936, τα ξημερώματα, ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, ο ποιητής που τραγούδησε το θάνατο, οδηγήθηκε, μαζί με δυο νεαρούς ταυρομάχους που πολέμησαν τους φασίστες, στο Βιθνάρ, λίγα χιλιόμετρα έξω απ’ τη Γρανάδα, στον συνηθισμένο τόπο που οι φασίστες εκτελούσαν τους δημοκρατικούς και τουφεκίστηκε. Όχι όμως κοντά στον ομαδικό τάφο, όπου ρίχνονταν οι κατά εκατοντάδες εκτελούμενοι προοδευτικοί, άλλα σ’ έναν ελαιώνα, παραπέρα.

Η δολοφονία του Λόρκα συγκλόνισε την ανθρωπότητα και αποτελεί ένα από τα ανεξίτηλα στίγματα τού φρανκικού φασισμού.

«Το σούρουπο οι Παναγιές
θρηνούν στον ελαιώνα
και του κορμιού του οι πληγές
κατάρες είναι και ντροπές
στον εικοστό αιώνα…»

Πατώντας εδώ μπορείτε να περιηγηθείτε σε όλες τις πολύ ενδιαφέρουσες αναρτήσεις του περιοδικού για τον Φεντερίκο Γκαρθία  Λόρκα.