«Καλύτερα το βρόχο/ παρά τα γόνατα στη γη… Άρα-κατάρα το ’χω…»
Σαν σήμερα, στις 2 του Αυγούστου 1824, γεννήθηκε στη Λευκάδα ο ποιητής και πολιτικός Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Υπήρξε από τους μεγαλύτερους ποιητές της Επτανησιακής Σχολής, με βαθιά επίδραση του ποιητικού του έργου στη νεοελληνική λογοτεχνία.
Από τους σημαντικότερους ποιητές της Εφτανησιακής Σχολής, συνεπής δημοτικιστής, πολιτικός, ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 2 του Αυγούστου 1824, στη Λευκάδα, και έφυγε από τη ζωή στις 24 του Ιούλη 1879.
Παρακολούθησε τα βασικά του μαθήματα στη Λευκάδα πριν βρεθεί το 1838 οικότροφος στην Κέρκυρα, υπό την εποπτεία του ελληνιστή Ιωάννη Οικονομίδη. Στη συνέχεια σπούδασε στην Ιόνιο Ακαδημία, με την επίβλεψη του Κωνσταντίνου Ασώπιου.
Τελείωσε την Ακαδημία 17 ετών, και, κατά τα συνήθη των ευκατάστατων Eπτανησίων της εποχής, ταξίδεψε στη βόρειο Ιταλία και την Ελβετία με τον πατέρα του όπου παρακολούθησε μαθήματα στο «Κολέγιο» της Γενεύης. Από το 1844 έως το 1846 σπουδάζει Νομικά στο Παρίσι.
Κατόπιν πηγαίνει στην Πίζα, συνεχίζοντας τις νομικές σπουδές, αλλά και αναπτύσσοντας πολιτική δραστηριότητα, στο πλευρό των φιλελεύθερων επαναστατών. Είναι η περίοδος που οι Ιταλοί δίνουν το δικό τους αγώνα για την απελευθέρωση από τους Αυστριακούς και την εθνική συγκρότηση. Το 1847 συλλαμβάνεται στη Βενετία, για αντιστασιακή δράση. Εκεί γνώρισε την Ελοϊσία Τυπάλδου, με την οποία, επιστρέφοντας στη Λευκάδα, παντρεύτηκαν.
Το 1852 ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης μπαίνει στο στίβο της πολιτικής. Εκλέχτηκε δυο φορές βουλευτής στην κυβέρνηση Κουμουνδούρου (1865 και 1868), αρνήθηκε όμως να αναλάβει υπουργικά καθήκοντα. Μετά τις εκλογές του 1868, απογοητευμένος από την πολιτική αφοσιώθηκε στο έργο του.
Το ποιητικό του έργο επέδρασε βαθιά στη νεοελληνική λογοτεχνία. Τους πρώτους στίχους του τους έγραψε στην καθαρεύουσα αλλά δεν τους δημοσίευσε. Το μεγαλύτερο μέρος της ποιητικής του παραγωγής κυριαρχείται από πατριωτικά θέματα. Ο Βαλαωρίτης είναι πατριδολάτρης.
Ο Γιάνης Κορδάτος τον χαρακτηρίζει «αφηγηματικό τραγουδιστή πολεμικών γεγονότων», «υμνητή της παλικαριάς των πιο φημισμένων αγωνιστών», καθώς και «τύπο πληθωρικό, φιλόδοξο και ορμητικό».
Η Ρίτα Μπούμη-Παπά τοποθετεί τον Αριστοτέλη Βαλαωρίτη δίπλα στον Διονύσιο Σολωμό και τον Ανδρέα Κάλβο και τον συγκαταλέγει στους λογοτέχνες που «τοιχογραφούν τη μορφή της νέας Ελλάδας. Της Ρωμιοσύνης.»
Ο Βαλαωρίτης εμπνέεται από την εποχή πριν και κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, αντλεί θέματα από τους αγώνες των κλεφτών, των αρματολών και των Σουλιωτών. Στο ποίημά του «Ο Κατσαντώνης» αναφέρεται στον φριχτό θάνατο, από τα κτηνώδη βασανιστήρια των Τούρκων, του μεγάλου επαναστάτη Κατσαντώνη που έδρασε επί τουρκοκρατίας στις περιοχές των Αγράφων, του Βάλτου και του Ξηροποτάμου Αιτωλοακαρνανίας, πριν ξεσπάσει το Εικοσιένα.
Κυριακή πρωί μ’ ένα ποίημα: «Ο Κατσαντώνης» του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη
Από τα σημαντικότερα έργα του είναι η ποιητική σύνθεση «Φωτεινός», που για θέμα της έχει μια παλιά εξέγερση κατά των Φράγκων στη γενέτειρά του, τη Λευκάδα (από αυτό το ποίημα ο στίχος-τίτλος της ανάρτησης).
Στο ποίημά του «Ο Καλογιάννος» ο Βαλαωρίτης εκφράζεται με συμπόνοια, τρυφερότητα και αγάπη για τους φτωχούς και κατατρεγμένους, ενώ σαρκάζει τους ισχυρούς και εξουσιαστές.
Ο ποιητής επιλέγοντας για πρωταγωνιστή της ιστορίας του ένα ταπεινό πουλί, τον καλογιάννο, φωτογραφίζει το λαό αλλά και εικόνες της εκμεταλλευτικής κοινωνίας που ευθύνεται για τις σκληρές δοκιμασίες που ο λαός βιώνει. Το ποίημα γράφτηκε ένα χρόνο, ίσως μήνες, πριν ο Βαλαωρίτης φύγει από τη ζωή και αφιερώθηκε από τον ποιητή στο γιο του Ιωάννη.
Πατώντας εδώ μπορείτε να περιηγηθείτε σε όλες τις πολύ ενδιαφέρουσες αναρτήσεις του περιοδικού για τον Αριστοτέλη Βαλαωρίτη.
