Κωστής Μοσκώφ – Ο διανοητής και ποιητής που αρνήθηκε την κοινωνική του προέλευση

Συγγραφέας, ποιητής, ιστορικός, δοκιμιογράφος, δημοσιογράφος, θεωρείται ένας από τους πιο αξιόλογους εκπροσώπους της αριστερής διανόησης και της μεταπολεμικής λογοτεχνίας στην Θεσσαλονίκη.

Ο Κωστής Μοσκώφ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 15 Νοέμβρη του 1939, από μεγαλοαστική οικογένεια καπνεμπόρων. Από μικρή ηλικία όμως, διαβάζοντας βιβλία αναφερόμενα σε σοσιαλιστικές ιδέες, εντάσσεται το 1956 στους Λαμπράκηδες.

Υπήρξε δημοτικός σύμβουλος στη Θεσσαλονίκη και υποψήφιος βουλευτής του ΚΚΕ, πηγαίνοντας αντίθετα στην κοινωνική θέση της οικογένειάς του. Ήταν διευθυντής του Κέντρου Μαρξιστικών Μελετών και σύμβουλος του Υπουργείου Πολιτισμού.

Σπούδασε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Νομικά, και στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού, Ιστορία, Κοινωνιολογία και Φιλοσοφία.

Το 1969 επιστρέφει στην Ελλάδα και το 1972 γίνεται η έκδοση του βιβλίου του “Η εθνική και κοινωνική συνείδηση στην Ελλάδα – Ιδεολογία του μεταπρατικού χώρου”.

Το 1974 εκδίδει το βιβλίο “Θεσσαλονίκη, τομή της μεταπρατικής πόλης”, που για πρώτη φορά στα χρονικά της Ελληνικής Ιστοριογραφίας, αναφέρεται στην “Φεντερασιόν”, την Εργατική Σοσιαλιστική Ομοσπονδία που ιδρύθηκε το 1909 στη Θεσσαλονίκη.

Το 1985 κυκλοφόρησε το βιβλίο “Εισαγωγή στην ιστορία του κινήματος της εργατικής τάξης – Η διαμόρφωση της εθνικής και κοινωνικής συνείδησης στην Ελλάδα”.

Το 1978 εκδίδει τη μελέτη του “Η κοινωνική συνείδηση στην Ποίηση της Θεσσαλονίκης”. Ακολουθούν τα έργα του, “Η πράξη και σιωπή – Τα όρια του Έρωτα και της Ιστορίας” (Δοκίμια – 1983).

Άλλα έργα του:

Ποιήματα (1989), Για τον Έρωτα και την Επανάσταση (ποιήματα – 1989), Αραβική Ποίηση και Εβραϊκή Ποίηση (μετάφραση).

Ο Κωστής Μοσκώφ είχε σχέση με τον αραβικό πολιτισμό. Το 1989 διορίστηκε ως Μορφωτικός Σύμβουλος στην Πρεσβεία στο Κάϊρο. Έργο του ήταν τα “Καβάφεια”, τα βραβεία “Καβάφης” και το Μουσείο Καβάφη στην Αλεξάνδρεια.

Προσπάθησε να κάνει πραγματικότητα την δημιουργία Κέντρου Μεταπτυχιακών Σπουδών, για Έλληνες φοιτητές στην Αλεξάνδρεια και την επέκταση των προγραμμάτων του Ιδρύματος Ελληνικού Πολιτισμού, αλλά δεν τα κατάφερε, λόγω έλλειψης χρημάτων, αλλά και της αρρώστιας του, που τον χτύπησε θανάσιμα στις 27 Ιουνίου 1998.

Η συμβολή του, γενικά στα Γράμματα, αλλά και στην ανάπτυξη της πολιτιστικής συνεργασίας της Ελλάδας με τους λαούς της Μέσης Ανατολής, θα μείνει αξέχαστη.

Από τα Ποιήματα – 1987

Φως παρόν και φως άδειο
φως πέρα από την αγωνία
φως που ξέχασε την ελπίδα του,
«εσύ,
που κατέχεις μια ελευθερία αρχαία»
και που από αυτήν κατέχεσαι,
ζώντας μέσα στον έρωτα που πηγάζει
από την άβυσσο
στο κέντρο της Απουσίας,
φως που κόβεις κάθετα τον Καιρό
και έτσι βλέπω τον Άλλο
και Τον αγάπησα…

*

Τα βράχια αυτά, η θάλασσα,
φωτίζουν μυστικά τη νεκρή ψυχή μας
είναι το σώμα μας που περιμένει με γεννηθεί
– διασχίζοντας τα έτη του φωτός
διασχίζοντας τις νύχτες του ανέμου
ζεσταίνοντας με το βλέμμα τους
αιώνες υπομονής τους θεούς που πέθαναν.
Ο έρωτας
που κάποτε κτίσαμε
έμεινε η μόνη μας μνήμη
ανάμεσα στο Τίποτα και στο πιο Τίποτα.

*

Παράξενα λόγια των ερτζιανών κυμάτων,
χρησμοί παλιών θεών
που τώρα ξεχαστήκανε
και γίναν «οι ψυχές των παγκοσμίων τραγουδιών».
Τα χείλη σου, τα χείλη σου,
Ερμή παλιοτόμαρο,
πάνδημη Αφροδίτη
– να πουλάς κάτω από τον Παρθενώνα
τρεις χιλιάδες χρόνια το ίδιο εμπόρευμα,
το βράδυ
να μένεις ακίνητος,
στην αγκαλιά των Γαλαξιών,
αφουγκραζόμενος τη Σιωπή,
το κρυφό νόημά τους…

*

«Είμαι αυτός που αγαπάω
και αυτός που αγαπάω
είναι εγώ»
– είπε ο Μανσούρ αλ Χαλάλ,
και τον σταυρώσανε…
Περπατούσα στους δέκα γαλαξίες
ανάμεσα σε εμένα και σε Εμένα,
όταν με φώναξες «συ, εγώ»
– και ξάπλωσα στα πόδια μου επτά χιλιετίες…
Είμαι ο Γιαζί Αλ Μπισταμί,
ο Μαλβανά Τζαλλαλουντίν Ρουμί,
ο Ισαάκ της Νινεβή,
– είμαι χιλιάδες
από το Στάλινγκραντ και την Καισαριανή,
το Κουτλουμούσι, την Μακρόνησο,
τη Μονή του Σταυρονικήτα
και τον τεκέ των Μπεκτασί δερβίδηδων
στις όχθες του Πηνειού, στο Χασάν Μπαμπά…

*

Από την συλλογή “Για τον Έρωτα και την Επανάσταση” – 1989

Ποιοι βγήκαν των Βαΐων
να με δεχτούν;
Ποιοι με άλειφαν μύρο τη ματιά τους
τις παραμονές των Αγίων;
Ριπές οι μνήμες – χαρακιές
και το μπλουτζίν αγριεμένο.

Αυτό το μήνα η πανσέληνος
είναι τυφλή
στον τόπο μου ξένος
ούτε Αφέντης ο Θεός
ούτε ο Αγαπημένος…

«Λεμονάκι, λεμονάκι μυρωδάτο…»

Ποιος λοιπόν θα βάλει
τα παιδιά να κοιμηθούν;
Ποιος θα πυκνώσει τα όνειρα;
Η ποίηση;
Πράξη
καιρών
λυπημένων…
Βάζω στις λέξεις πυρκαγιά
να φωτίσω το σκοτάδι μου…

Πηγές: Ριζοσπάστης, Βικιπαίδεια, Ποιητικοί Διάλογοι

Επιμέλεια: Στρατής Γαλιάτσος