Ο ιδιόρρυθμα αντιδραστικός Τζ. Ρ.Ρ Τόλκιν

Ο Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν που έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα το 1973, εξακολουθεί να είναι στην εποχή του Game of Thrones ίσως ο πιο πετυχημένος συγγραφέας φαντασίας όλων των εποχών. Στην ουσία τα έργα του, όπως “Χόμπιτ” και η τριλογία “Άρχοντας των δαχτυλιδιών” αποτέλεσαν και αποτελούν ακόμα πρότυπο για το συγκεκριμένο είδος κι αυτό ισχύει για την εξίσου πετυχημένη κινηματογραφική μεταφορά του άρχοντα.

Χωρίς να προβάλλει ιδιαίτερα τις πεποιθήσεις του, ο Τόλκιν ήταν ένας παλαιάς κοπής συντηρητικός, εξαιρετικά επηρεασμένος από τη φλογερή καθολική του πίστη, την οποία είχε ασπαστεί η μητέρα του. Σε επιστολή του το 1943 περιέγραφε τις προτιμήσεις του ως “αναρχικές” με τη “φιλοσοφική έννοια του όρου”, δηλαδή ως απουσία κρατικού ελέγχου, ενώ παράλληλα δήλωνε οπαδός της “μη συνταγματικής” (εξουσιας;), δηλαδή ένα είδος βασιλείας ελέω Θεού, όπου ο ηγεμόνας δεσμεύεται από το όριο του στο θεό.

Η μεσαιωνική τύπου αντίδραση που πρέσβευε ο Τόλκιν εκτεινόταν και στην τεράστια τεχνοφοβία του. Ο ίδιος κυκλοφορούσε αποκλειστικά με ποδήλατο, ενώ λέγεται πως όταν του ζητήθηκε από εκδότη να ηχογραφήσει ένα τμήμα του βιβλίου του, είπε πρώτα μια προσευχή σε παλιά αγγλική γλώσσα, για να “ξορκίσει” το κακό. Σε άλλη επιστολή του το 1936 φαίνεται να τάσσεται υπέρ της “Μικράς Αγγλίας” αναφέροντας με ζήλεια το Βέλγιο ως χώρα “με το κατάλληλο μέγεθος”. Αυτό δεν τον εμπόδισε ωστόσο το 1972 να γίνει μέλος του Τάγματος της Μεγάλης Βρετανίας από τη βασίλισσα Ελισάβετ.

Σφοδρή ήταν πάντως η αντιπάθειά του προς το ναζισμό και τον αντισημιτισμό παρότι είχε στηρίξει τους Ισπανούς εθνικιστές στον Εμφύλιο λόγω της συμμαχίας τους με την Καθολική Εκκλησία. Το 1938, όταν Εκδοτικός Οίκος στη Γερμανία του ζήτησε να πιστοποιήσει την “άρια” καταγωγή του για να μεταφράσει το έργο του “Χόμπιτ”, ο ίδιος έγραψε στον εκδότη ότι η φυλετική θεωρία των ναζί είναι αντιεπιστημονική κι ο τι είχε πολλούς φίλους Εβραίους. Το πιο διπλωματικό γράμμα που έστειλε στον οίκο δε σώθηκε, αλλά στη δεύτερη απάντησή του αναφέρει ότι δε “φαίνεται να έχει προγόνους αυτού του χαρισματικού λαού”. Από την άλλη, θεωρούσε άδικη την αντιγερμανικη προπαγάνδα στη διάρκεια του πολέμου, όπως και τη μεταχείρισή της μετά τον πόλεμο.

Όπως θα ανέμενε κανείς, ήταν απόλυτα εχθρικός προς την ΕΣΣΔ, αλλά και το σοσιαλισμό κάθε μορφής. Είχε χαρακτηρίσει το Στάλιν στη διάρκεια του πολέμου ως “αιμοδιψή-γέρο δολοφόνο”. Ωστόσο το 1961 απέκρουσε σθεναρά την ερμηνεία Σουηδού σχολιαστή που θα ρωτούσε ότι ο “Άρχοντας ήταν μια αντικομμουνιστική παραβολή και ο Σάουρον ταυτιζόταν με το Στάλιν. Ο Τόλκιν συγκεκριμένα ανέφερε πως “Αποκρούω απολύτως μια τέτοια ανάγνωση, που με θυμώνει. Η κατάσταση συνελήφθη πολύ πριν τη Ρωσική Επανάσταση. Μια τέτοια αλληγορία είναι εντελώς ξένη προς τη σκέψη μου”.

Αρκετός λόγος έχει γίνει και για την επιβίωση ρατσιστικών προκαταλήψεων στο έργο του, είτε συνειδητά είτε όχι, ιδιαίτερα προς το τέλος της ζωής του, όταν και απέρριψε κάθε έννοια ρατσισμού. Αναφερόμενος μάλιστα στο Απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής, όπου γεννήθηκε, παρατηρούσε πως “η συμπεριφορά στους έγχρωμους σχεδόν πάντα προκαλεί τρόμο σε οποιονδήποτε βγαίνει από τη Βρετανία”.