Αυτοκινητοβιομηχανία της Γερμανίας: Μια ιστορία σκανδάλων
Μια ιστορία σκανδάλων, διαφθοράς, εθνικισμού στο όνομα της διατήρησης και δημιουργίας θέσεων εργασίας, έχει χτίσει η Αυτοκινητοβιομηχανία της Γερμανίας. Από όποια πλευρά και να την πλησιάσει κάνεις αυτό το θέμα πνίγεται από την έλλειψη οξυγόνου. Η αυτοκινητοβιομηχανία είναι η ιερή αγελάδα της Γερμανίας.
Μια ιστορία σκανδάλων, διαφθοράς κι εθνικισμού στο όνομα της διατήρησης και δημιουργίας θέσεων εργασίας, έχει χτίσει η Αυτοκινητοβιομηχανία της Γερμανίας. Από όποια πλευρά και να την πλησιάσει κάνεις αυτό το θέμα πνίγεται από την έλλειψη οξυγόνου. Η αυτοκινητοβιομηχανία είναι η ιερή αγελάδα της Γερμανίας.
Αν προσπαθήσουμε να βάλουμε τα πράγματα σε μια τάξη, θα δούμε ότι οι πρόσφατες αποκαλύψεις δεν είναι παρά μόνο ένα σκάνδαλο. Ας ξεκινήσουμε με μερικούς αριθμούς: Η αυτοκινητοβιομηχανία απασχολεί (μ’ όλες τις μορφές απασχόλησης) περίπου 810.000 εργαζόμενους. Τον προηγούμενο χρόνο έκανε τζίρο 405 δις, που συνέβαλε κατά 4,5% στο Γερμανικό ΑΕΠ (στοιχεία από τη Γερμανική στατιστική υπηρεσία). Με βάση αυτούς τους αριθμούς το γερμανικό λόμπυ της αυτοκινητοβιομηχανίας είναι πολύ δυνατό κι απέτρεψε νομοθεσία που θα κατέβαζε τα επιτρεπτά όρια ρύπων όχι μόνο στη Γερμανία αλλά και στην ΕΕ. Όπως φαίνεται, βοήθησε και το γεγονός ότι ο πρόεδρος του συνδέσμου της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας είναι ο πρώην υπουργός μεταφορών (CDU) στην κυβέρνηση Μέρκελ με FDP.
Τη δεκαετία του 90′ υπήρχε μεγάλο πρόβλημα με την αυτοκινητοβιομηχανία στη Γερμάνια και η ανεργία μεγάλωνε. Το γερμανικό κράτος (κυβέρνηση Schröder) έσπευσε να βοηθήσει. Ο διευθυντής προσωπικού της VW Hartz νομοθέτησε για λογαριασμό της κυβέρνησης τις περιβόητες αλλαγές στα εργατικά δικαιώματα, τη χαλάρωση των απολύσεων, ενοικίαση προσωπικού, μείωση επιδόματος εργασίας και περιορισμό του σε ένα έτος, και αρκετές άλλες αντεργατικές διατάξεις. Εδώ έχουμε την κλασική πια περίπτωση όπου ένας εντολοδόχος του κεφαλαίου γίνεται νομοθέτης. Αργότερα ο Hartz τέθηκε σε διαθεσιμότητα, όταν έγινε γνωστό ότι πλήρωνε ταξίδια στη Βραζιλία και σε άλλα εξωτικά μέρη στο προεδρείο του σωματείου εργαζομένων της VW, με αντίτιμο την υπογραφή τους σε αντεργατικά μέτρα.
Το 2009 με την κρίση, η αυτοκινητοβιομηχανία είχε εκ νέου πρόβλημα με χαμηλές πώλησης και το Γερμανικό κράτος (πρώτη κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού Μέρκελ SPD) εφηύρε το πριμ απόσυρσης. Έδινε 2.500€ σε κάθε κάτοχο αυτοκίνητου που το έδινε για απόσυρση για να αγοράσει καινούργιο (τα περισσότερα δεν κατέληξαν στην πρέσα αλλά πουλήθηκαν και πήγαν Αφρική η Ανατολική Ευρώπη). Υπήρχε μεγάλη δημόσια συζήτηση εάν ήταν σωστό να παίρνουν το πριμ και όσοι αγόραζαν μη γερμανικά αυτοκίνητα, ενώ παράλληλα παρουσιάστηκε αύξηση γρατζουνιών με κλειδιά σε καινούρια αυτοκίνητα που δεν ήταν Γερμανικά. Το ίδιο συνέβη και πρόσφατα: αντί η κυβέρνηση να βάλει πρόστιμο στην αυτοκινητοβιομηχανία επειδή δεν κράτησε την υπόσχεσή της για καθαρό ντίζελ, δίνει πριμ μέχρι 10.000€ σε επαγγελματίες οδηγούς εάν αποσύρουν το ντίζελ αυτοκίνητό τους και αγοράσουν ένα με μπαταρία η υβρίδιο, ώστε να αποφύγουν την απαγόρευση κυκλοφορίας από τα κέντρα των πόλεων.
Τα συνδικάτα τι κάνουν; Πορεύονται μαζί με την αυτοκινητοβιομηχανία και την κυβέρνηση στο όνομα της διατήρησης θέσεων εργασίας. Ένα παράδειγμα. Η Ford πριν λίγα χρόνια είχε ανακοινώσει κλείσιμο εργοστασίων στην Ευρώπη που θα είχε σαν αποτέλεσμα το χάσιμο θέσεων εργασίας. Το κλείσιμο ενός εργοστάσιου στη Γερμανία ήταν μέσα στα σχεδία. Τα Γερμανικά συνδικάτα και η κυβέρνηση απέτρεψαν το κλείσιμο του εργοστασίου και πανηγύρισαν τη νίκη τους. Η Ford όμως δεν είχε αλλάξει τα σχέδια της. Η νίκη των Γερμανών ήρθε εις βάρος των Βέλγων, όπου η Ford έκλεισε το εργοστάσιο της στην Genk με αποτέλεσμα 11.500 Βέλγοι εργάτες (του εργοστάσιου συν αυτών που παρήγαγαν εξαρτήματα για αυτό) να χάσουν τη δουλειά τους. Οι Γερμανοί δεν το σχολίασαν.
Ας πιάσουμε τα πρόσφατα σκάνδαλα. Όταν βγήκε η είδηση ανήμερα της επετείου του ολοκαυτώματος ότι η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία έκανε πειράματα με ανθρώπους στους οποίους έδινε να αναπνεύσουν καυσαέρια νόμισα ότι ήταν ένα κακόγουστο αστείο. Δυστυχώς δεν ήταν.
Το νοσοκομείο στο Άαχεν όπου έγιναν τα ανθρώπινα πειράματα
Ας τα πάρουμε από την αρχή. Πρώτα βγήκε η είδηση ότι η VW έκανε πειράματα με πίθηκους στις ΗΠΑ με σκοπό να ερευνήσει τις επιπτώσεις των καυσαερίων στους ανθρώπους. Έκλειναν τους πίθηκους σε ένα θάλαμο, τους έβαζαν να δουν κινούμενα σχεδία και από αγωγούς αέρα τους έβαζαν να αναπνεύσουν αέρα με διαφορετικές συγκεντρώσεις καυσαερίων. Το πείραμα οργανώθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση Έρευνας για το Περιβάλλον και την Υγεία στον τομέα των μεταφορών (EUGT). Το ίδρυμα ιδρύθηκε το 2007 από τη BMW, τη Daimler, τη Volkswagen και τη Bosch και σύμφωνα με την VW είχε αναθέσει τη σύμβαση για αυτή τη μελέτη πιθήκων στο Ινστιτούτο Lovelace Respiratory Research Institute. Ο επίσημος στόχος του EUGT ήταν να ερευνηθεί ο αντίκτυπος των ρυπογόνων εκπομπών στην υγεία και να «βρεθούν τρόποι για την αποφυγή πιθανών επιπτώσεων στην υγεία».
Ωστόσο, μερικές φορές, η συγχώνευση ενήργησε περισσότερο σαν ένα λόμπι για αυτοκίνητα ντίζελ. Για παράδειγμα, ένα ενημερωτικό δελτίο από τον Ιούνιο του 2013 με τίτλο: «Ο κινητήρας ντίζελ: κινητήρας της προόδου». Ο αντιπρόεδρος της ένωσης, Hans-Jürgen Schäfer, αμφισβήτησε τα αποτελέσματα της έρευνας και ζήτησε «πιο ρεαλιστικά αποτελέσματα». Ο Schäfer έγραψε ότι παρόλο που υπάρχουν πολλές μελέτες σχετικά με τις συνέπειες των καυσαερίων ντίζελ για το περιβάλλον και την υγεία, δεν παρείχαν «καμία συγκεκριμένη γνώση». Τα περισσότερα βασικά δεδομένα είναι ξεπερασμένα και πάνω από όλα οι καινοτομίες των τελευταίων 15 ετών αγνοήθηκαν. «Έτσι τα αποτελέσματα αυτά χάνουν αξία». Την εποχή εκείνη, ωστόσο, υπήρχαν πολλά ευρήματα στην αυτοκινητοβιομηχανία σχετικά με τα υψηλά επίπεδα ρύπων στις κεντρικές πόλεις, όπως στη Στουτγάρδη. Αυτό δεν εμπόδισε τη λέσχη να υποστηρίξει το υποτιθέμενο «καθαρό πετρέλαιο» και να αναγγείλει: «Οι προοπτικές για τη μείωση των οξειδίων του αζώτου είναι καλές». Ωστόσο, οι εκπομπές οξειδίων του αζώτου από τα οχήματα με ντίζελ οδήγησαν στο σκάνδαλο των καυσαερίων το 2015, κάτι που δεν εμπόδισε την ένωση, που υποστηρίχθηκε από τις γερμανικές εταιρείες αυτοκινήτων, από το να ευχηθεί «καλή ξεκούραση και καλό αέρα» το Πάσχα του 2016.
Αυτό δε βοήθησε τους πίθηκους στην Αμερική. Στο Κέντρο Helmholtz, ο Tobias Stöger διερευνά πώς συμπεριφέρονται οι ουσίες και τα σωματίδια στους πνεύμονες και ποιες είναι οι επιδράσεις του στον οργανισμό. «Είναι η πρώτη φορά που ακούω ότι τέτοια πειράματα έγιναν σε πιθήκους» είπε. Ο συνάδελφός του Joachim Heinrich, επικεφαλής του Ινστιτούτου Επιδημιολογίας του Helmholtz μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 2014, λέει: «Τα ζώα αυτά δεν έχουν χρησιμοποιηθεί στη Γερμανία για τουλάχιστον 15 χρόνια για να διερευνηθούν τέτοια θέματα».
Δεν έφτανε η είδηση για τους πίθηκους, ήρθε μαζί και η είδηση ότι χρησιμοποιήθηκαν και άνθρωποι σε ανάλογο πείραμα. Σε μια έκθεση της η EUGT (η όποια χρηματοδοτείται και από την ΕΕ), που δημοσιεύτηκε ως έκθεση δραστηριοτήτων για τα έτη 2012 έως 2015, αναφέρει ότι η Ερευνητική Ένωση, κατόπιν σύστασης του συμβουλευτικού της συμβουλίου, έχει προωθήσει μια «μελέτη βραχυπρόθεσμης εισπνοής διοξειδίου του αζώτου σε υγιείς ανθρώπους». Το διοξείδιο του αζώτου (NO2) είναι ο ρύπος του οποίου οι μετρήσεις έχουν επεξεργαστεί από την VW στις ΗΠΑ επί σειρά ετών για να συμμορφωθούν επισήμως με τα νόμιμα όρια για τα πετρελαιοκίνητα οχήματα. Στην πραγματικότητα, τα όρια έχουν ξεπεραστεί πολλές φορές. Σύμφωνα με την έκθεση της EUGT, εξετάστηκε το αποτέλεσμα των διαφορετικών συγκεντρώσεων ΝΟ2 στον αναπνευστικό αέρα σε 25 υγιή άτομα. Το αποτέλεσμα της έρευνας ήταν ότι δεν μπόρεσε να ανιχνευθεί καμία αντίδραση στο εισπνεόμενο NO2, δεν βρεθήκαν φλεγμονώδεις επιδράσεις του ΝΟ2 στην αναπνευστική οδό.
Η αντίδραση της αυτοκινητοβιομηχανίας ήταν να απορρίψει κάθε ευθύνη για αυτά τα πειράματα. Συγκεκριμένα την Κυριακή το βράδυ, όταν και τα ανθρώπινα πειράματα έγιναν γνωστά, η Daimler αποκρίθηκε αμέσως λέγοντας εμείς δεν ξέρουμε τίποτα για το τι κάνει το EUGT σήμερα. Το 2013, η ένωση με έδρα το Βερολίνο ανέθεσε στο ερευνητικό ινστιτούτο Lovelace Biomedical (LRRI) στο Albuquerque-Νέο Μεξικό μελέτες με πιθήκους για καυσαέρια ντίζελ. Τον Μάιο του 2015, το εργαστήριο διεξήγαγε τη μελέτη. Υπεύθυνος ήταν ο διαχειριστής της VW, James L., ο οποίος πρόσφατα καταδικάστηκε στις ΗΠΑ για συμμετοχή στο σκάνδαλο ντίζελ σε φυλάκιση μεγαλύτερη των τριών ετών, και είχε οδηγήσει προσωπικά ένα VW Beetle στο εργαστήριο, σύμφωνα με αμερικανικά έγγραφα δικαστηρίου. Η έκθεση όμως του EUGT αντιφάσκει τις δηλώσεις των εκπρόσωπων της αυτοκινητοβιομηχανίας. Σε αυτή περιγράφεται τόσο το πείραμα με τους πίθηκους όσο και το ανθρώπινο πείραμα, ενώ αναφέρονται και οι διευθυντές από τις εταιρείες, που τότε ήταν στα διοικητικά συμβούλια των εταιριών τους.
Το ερευνητικό συμβούλιο δημιουργήθηκε από καθηγητές και γιατρούς, με επικεφαλής τον Helmut Greim του Τεχνικού Πανεπιστημίου του Μονάχου. Η έκθεση τούς δείχνει όλους με ονόματα και φωτογραφίες. Ο επίσημος στόχος του EUGT ήταν να εξετάσει και να τεκμηριώσει τις επιπτώσεις των μεταφορών στους ανθρώπους και το περιβάλλον χωρίς επιφυλάξεις. Ο πραγματικός στόχος ήταν να γίνει μεγάλη διαφήμιση για καθαρό ντίζελ.
Τελειώνοντας θέλω να αναφερθώ σε ένα άλλο παράδοξο, τον απόηχο που είχαν τα σκάνδαλα στον καταναλωτή. Η αγοραστική προτίμηση στη VW όχι μόνο δεν έπεσε αλλά πχ το δεύτερο τρίμηνο 2017 έσπασε ρεκόρ πωλήσεων με αποτέλεσμα το διπλασιασμό του κέρδους σε 4,5 δις. Οι μετοχές είχαν και αυτές ανοδική πορεία. Τι κάνει η τωρινή Γερμανική κυβέρνηση; Υπάρχουν πολλές προτάσεις όπως αυτή της υπουργού περιβάλλοντος Hendricks (SPD) που κάνει λόγο για απαγόρευση κυκλοφορίας ντίζελ στις πόλεις και μερική αποζημίωση των κατόχων από την αυτοκινητοβιομηχανία, αλλά σε αυτό αντιτίθεται το CDU. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα μπορούσε κάλλιστα να χρησιμοποιήσει τα τεράστια αποθέματα που έχει μαζέψει στον εκσυγχρονισμό και την επέκταση των ΜΜΕ αλλά και στη δημιουργία δικτύου επαναφόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
Οι εκπρόσωποι της ομοσπονδιακής κυβέρνησης αρκούνται στο ρόλο του συντονιστή και όχι στην επίλυση του προβλήματος. Μια κυβέρνηση δε βρίσκεται εκεί για να είναι πρώτα και κύρια ένας διαμεσολαβητής, αλλά για να βρει λύσεις στα προβλήματα, να βρει κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες και στη συνέχεια να λάβει τα απαραίτητα μέτρα. Μια κυβέρνηση η οποία, όπως και ο σημερινός μεγάλος συνασπισμός, προσελκύει πλήθος φορέων, πρέπει και να τους εκφράζει όλους, όχι μόνο ένα μικρό μέρος εξ αυτών. Μια κυβέρνηση που τελικά αφήνει τα δικαστήρια να αποφασίσουν για απαγορεύσεις οδήγησης στο ντίζελ και κάνει τους δικηγόρους αναπληρωτές νομοθέτες, δεν έχει κάνει αυτό για το οποίο έχει εκλεγεί αλλά αυτό για το οποίο έχει τοποθετηθεί.
