Ινδία – Πακιστάν: 70 χρόνια συγκρούσεων για το Κασμίρ

Η διαμάχη τους χρονολογείται από την εποχή που η ευρύτερη περιοχή Ινδίας, Πακιστάν, Κασμίρ, Μπαγκλαντές διαμελίστηκε, όταν η Ινδία απέκτησε την ανεξαρτησία της από τη Βρετανία. Τότε, το 1947,  δημιουργήθηκε η Ινδική συνομοσπονδία και το μουσουλμανικό Πακιστάν. Εξαιτίας του χωρισμού, της συγκρότησης των δυο νέων κρατών, των βίαιων θρησκευτικών συγκρούσεων και της μετακίνησης πληθυσμών, 12 έως 15 εκατομμύρια άνθρωποι έγιναν πρόσφυγες και περί το ένα εκατομμύριο σκοτώθηκε.

ΑΙΤΙΑ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ ΤΟ ΚΑΣΜΙΡ…

Το Κασμίρ είχε κυρίως μουσουλμανικό πληθυσμό, αλλά είχε παραχωρηθεί από τους Άγγλους σε Ινδό μαχαραγιά, που αποφάσισε να το εντάξει στην Ινδία. Άλλωστε το Κασμίρ είναι η πατρίδα του Ινδουιστή ηγέτη Παντίτ Νεχρού και δε θα μπορούσε να δοθεί στο Πακιστάν. Οι μουσουλμάνοι του Κασμίρ εξεγείρονται. Πρώτος πόλεμος Ινδίας – Πακιστάν. Οι στρατοί των δύο χωρών ήλθαν αντιμέτωποι στο Κασμίρ, που και οι δύο χώρες υποστηρίζουν ότι τους ανήκει. Αυτή ουσιαστικά είναι και η αιτία της σύγκρουσης που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ο πόλεμος τελειώνει το 1949 με παρέμβαση ΟΗΕ. Το Κασμίρ διαμελίζεται: το ένα τρίτο στο Πακιστάν, τα υπόλοιπα δυο τρίτα στην Ινδία.

Το 1965 γίνεται ο δεύτερος ινδοπακιστανικός πόλεμος για το Κασμίρ και το 1971 τρίτος πόλεμος, που οδηγεί στην ανεξαρτησία του Μπαγκλαντές (ήταν μέρος του Πακιστάν μέχρι τότε). Τη δεκαετία του ‘70 η Ινδία και το Πακιστάν γίνονται πυρηνικές δυνάμεις.

Το 1999, ξεκινούν νέες εχθροπραξίες στο Κασμίρ, επειδή 600 μουσουλμάνοι στρατιώτες μεταμφιεσμένοι μπαίνουν στο Κασμίρ.  Η ινδική αεροπορία βομβαρδίζει μουσουλμάνους εισβολείς στο Κασμίρ, αλλά και θέσεις τους μέσα στο Πακιστάν. Καταρρίπτονται δυο ινδικά αεροπλάνα κι ένα ελικόπτερο. Σκοτώνονται 8 Ινδοί στρατιώτες και 160 «εισβολείς».

Όλοι αυτοί οι πόλεμοι έληξαν με νίκη της Ινδίας, που είναι μεγαλύτερη χώρα, οικονομία και στρατιωτική δύναμη. Εξαιτίας της εμφανούς στρατιωτικής μειονεξίας τους, οι Πακιστανοί διαρκώς καταφεύγουν στην απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων και συστηματικά υποθάλπουν τον ισλαμικό εξτρεμισμό, εξοπλίζοντας, χρηματοδοτώντας και εκπαιδεύοντας τρομοκρατικές ομάδες, πάντα σχεδόν με την ανοχή της Δύσης και τη σαφή υποστήριξη της Σαουδικής Αραβίας.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ…

Προκαταλήψεις και εθνικιστική προπαγάνδα ανθούν σε τέτοιο βαθμό, που μέχρι και σήμερα, η κάθε μια από τις δύο χώρες δεν έχει κανενός είδους ανταπόκριση ΜΜΕ από την πρωτεύουσα της άλλης. Απευθείας πτήση μεταξύ Δελχί και Ισλαμαμπάντ δεν υπάρχει και στα σύνορά τους ουσιαστικά δεν υπάρχει οδική δίοδος μεταξύ των δύο χωρών. Το πρόβλημα επιδεινώνεται από το ότι η Ινδία, δεύτερη πολυπληθέστερη χώρα στον κόσμο, έχει τόσους μουσουλμάνους, όσος και ο πληθυσμός του Πακιστάν (περίπου 200 εκατομ), οι οποίοι όμως υπόκεινται σε διακρίσεις και υποεκπροσωπούνται στην κρατική διοίκηση και στη Βουλή.

Τις τελευταίες δεκαετίες πολλά έχουν αλλάξει. Το Πακιστάν είναι παραδοσιακά σύμμαχος των ΗΠΑ που ξεκίνησε αυτή τη σχέση σαν χωροφύλακας στην περιοχή ενάντια στην επέκταση της σοβιετικής επιρροής. Κι ακόμα είναι χωροφύλακας για τη Ρωσία. Είναι όμως και παραδοσιακός φίλος και σύμμαχος της Κίνας. Παρ’ όλα όμως τα μεγαλεπήβολα επενδυτικά σχέδια της Κίνας για “νέο δρόμο του μεταξιού”, μέσω Πακιστάν, έχουν και τις διαφορές και τις εντάσεις τους, κυρίως με το θέμα των Ουιγούρων, μιας μουσουλμανικής μειονότητας μέσα στο έδαφος της Κίνας.

Η Ινδία από την άλλη, ήταν στο λεγόμενο “κίνημα των αδεσμεύτων” που οι ΗΠΑ το αντιμετώπιζαν με επιφύλαξη, κυρίως επειδή είχε καλές σχέσεις με την ΕΣΣΔ. Σήμερα η Ινδία είναι φίλος και “συνέταιρος” της Ρωσίας και της Κίνας με σταθερές σχέσεις που αποτυπώνονται στις τακτικές συναντήσεις των ηγετών τους ή των ΥΠΕΞ τους. Με την Κίνα όμως πάντα είχαν και κάποιες συνοριακές διαφορές. Π.χ. η Κίνα έχει τον έλεγχο σε ένα μικρό κομμάτι του Κασμίρ. Αλλά σήμερα πιά, την καλοβλέπουν και οι ΗΠΑ. Ενδεικτικό είναι ότι ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία πρότειναν τρεις φορές ψηφίσματα στον ΟΗΕ για καταδίκη της τρομοκρατικής ομάδας που από το Πακιστάν κάνει επιθέσεις στην Ινδία, αλλά πάντα το μπλόκαρε η Κίνα.

Και το ψηφιδωτό αυτό των σχέσεων, γίνεται εντελώς απρόβλεπτο και κινούμενη άμμος, αν συνυπολογίσουμε ότι η υπόθεση αυτή εξελίσσεται παράλληλα με την προσπάθεια των ΗΠΑ για συμβιβασμού στο Αφγανιστάν, στον ανταγωνισμό των ιμπεριαλιστών για τη διπλανή Νότια Κινεζική Θάλασσα και το σύνολο του Ινδικού Ωκεανού. Περιοχές όπου προσπαθούν να κυριαρχήσουν οι ΗΠΑ, με το βλέμμα στραμμένο πρώτα απ’ όλα προς την Κίνα, που δηλώνει κι αυτή δυναμικά παρούσα στην περιοχή.

Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει, επίσης, στις μέρες μας, το ισχυρό εθνικιστικό πνεύμα που κυριαρχεί και στις δύο πλευρές των συνόρων, μετά και την άνοδο του ινδουϊστή εθνικιστή Μαρέντρα Μόντι στην εξουσία στην Ινδία.

ΟΙ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ…

Στις πρόσφατες αντιπαραθέσεις ήρθαν στο προσκήνιο όλα αυτά. Η Ινδία κατηγορεί το Πακιστάν σαν «εχθρό» που «προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει την Ινδία», σαν «έθνος – τρομοκράτη», επικαλούμενο τις επιθέσεις που δέχεται από τζιχαντιστικές οργανώσεις στο Κασμίρ (κυρίως την «Jaish-e-Mohammad») και επιμένει ότι το Ισλαμαμπάντ τους στηρίζει πολύπλευρα. Αφορμή η επίθεση, αυτής της τζιχαντιστικής οργάνωσης που με χτύπημά της προκαλεί το θάνατο 44 Ινδών χωροφυλάκων στις 14/2/19.

Στις 25/2, η Ινδία απαντά με βομβαρδισμούς στόχων αυτής της οργάνωσης βαθιά μέσα στο έδαφος του Πακιστάν, ρεζιλεύοντας την άμυνας αυτής της χώρας. Ισχυρίζεται ότι τα χτυπήματα δεν αφορούσαν πακιστανικούς στρατιωτικούς στόχους, αλλά «προληπτική» δράση εναντίον της «Jaish-e-Muhammad», κατά την οποία “χτύπησε το μεγαλύτερο κέντρο στρατιωτικής εκπαίδευσης της οργάνωσης κι “εξουδετερώθηκαν” σχεδόν 200 “τρομοκράτες”.

Την επόμενη μέρα 26/2, η πακιστανική Πολεμική Αεροπορία αντιδρά και σε παρόμοια επιχείρηση των Ινδών, κατέρριψε δύο αεροσκάφη της ινδικής Πολεμικής Αεροπορίας, καταγγέλλοντας  ότι παραβίασαν τον Πακιστανικό εναέριο χώρο.

Στις 28/2, μετά από αερομαχίες, οι Ινδοί καταρρίπτουν ένα F-16 του Πακιστάν, μέσα στον Ινδικό εναέριο χώρο.

Σ’ όλο αυτό το διάστημα, συνεχίζονταν οι άγριες ανταλλαγές πυρών πυροβολικού, στη «Γραμμή Ελέγχου» ανάμεσα στις δυνάμεις ασφαλείας των δύο πλευρών. Παραμένει κλειστός ο εναέριος χώρος τους. Οι πρώτες απειλές για χρήση πυρηνικών ήδη ακούστηκαν κι οι πυρηνικοί πύραυλοι μπήκαν σε συναγερμό. Οι Πακιστανοί εμπόδισαν Ινδικό υποβρύχιο να μπει στα χωρικά ύδατα της χώρας τους. Κι όσο πιό πολύ οι δυο πλευρές μιλάνε για ειρήνη και αυτοσυγκράτηση, τόσο η ένταση κλιμακώνεται.

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ…

Κάπου εκεί μπαίνει(;) στη μέση η διεθνής διπλωματία. Οι ΥΠΕΞ της Κίνας, της Ρωσίας, των ΗΠΑ κι ο Γ.Γ. του ΟΗΕ προτείνουν “αυτοσυγκράτηση και να αποφύγουν την κλιμάκωση με κάθε τίμημα”, “διασφάλιση της παγκόσμιας και περιφερειακής σταθερότητας και ασφάλειας, συνολικά της περιοχής Ασίας – Ειρηνικού”. Κάποια μάλλον υποκριτική “προθυμία μεσολάβησης” εξέφρασαν και ο Τραμπ και ο Πούτιν προσωπικά. Χαρακτηριστική της όλης κατάστασης είναι η δήλωση Τραμπ (που μάλλον εκφράζει όλους τους ιμπεριαλιστές) ότι “είμαστε στη μέση”.

Εν τέλει ο πρωθυπουργός του Πακιστάν, αναρωτιέται: “Μπορούμε να αντέξουμε σε λάθος υπολογισμούς με τα πυρηνικά όπλα που έχουμε ; Αν η κλιμάκωση ξεκινήσει από εδώ που θα οδηγήσει; Τίποτα δεν θα είναι υπό τον έλεγχο το δικό μου ή του Ινδού πρωθυπουργού”. Και διαβεβαιώνει ότι “Αν θέλετε διάλογο για την τρομοκρατία είμαστε έτοιμοι”. Από την πλευρά της, η Ινδία απορρίπτει οποιαδήποτε μεσολάβηση στην κρίση με το Πακιστάν.

Ο πόλεμος λοιπόν συνεχίζεται με διάφορες ένοπλες ή διπλωματικές μάχες, σε διάφορα είδη “πεδίων μάχης”. Οι παράγοντες στις εξελίξεις είναι πολλοί, το μοντέλο «χαοτικό» με αποτέλεσμα η εξέλιξη να μην είναι εύκολα προβλέψιμη. Κι εμείς παρακολουθούμε, ευχόμενοι την αποφυγή του χειρότερου.