Κορονοϊός: Η Ολλανδία δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση
Η πανδημία του κορονοϊού αξιοποιείται για την παραπέρα επίθεση στα δικαιώματα των εργαζομένων. Επίθεση βέβαια που βρήκε στρωμένο έδαφος από καιρό και που ήρθε για να μείνει… αν τα λαϊκά στρώματα δεν πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους.
Η Ολλανδία δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση ανάμεσα στα καπιταλιστικά ευρωπαϊκά κράτη. Η πανδημία του κορονοϊού αξιοποιείται για την παραπέρα επίθεση στα δικαιώματα των εργαζομένων. Επίθεση βέβαια που βρήκε στρωμένο έδαφος από καιρό και που ήρθε για να μείνει… αν τα λαϊκά στρώματα δεν πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους.
Η κατάσταση στους χώρους δουλειάς
Στην Ολλανδία, λοιπόν, οι εργασιακές συνθήκες έχουν επιδεινωθεί δραστικά το τελευταίο διάστημα. Οι περισσότεροι εργαζόμενοι ειδικά σε κλάδους όπως οι κατασκευές, οι μεταφορές, το εμπόριο, ο επισιτισμός, η αγροτική παραγωγή κ.ά. έχουν υποστεί δυσμενείς τροποποιήσεις στα συμβόλαια που είχαν αρχικά υπογράψει, με αποτέλεσμα μεγάλες περικοπές στο μισθό τους και αλλαγές προς το χειρότερο των εργασιακών συνθηκών τους. Ενώ περισσεύουν οι εκβιασμοί για εθελοντικές άδειες, άδειες άνευ αποδοχών, πάγωμα σε αυξήσεις μισθών κ.λπ. Αυτό συμβαίνει φυσικά και στις επιχειρήσεις που όλο το προηγούμενο διάστημα είχαν μεγάλη κερδοφορία. Σε κάποιους άλλους κλάδους όπως υπηρεσίες, εξυπηρέτηση πελατών κ.λπ., όπου είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς οι στόχοι και τα μπόνους από τη μεριά της εταιρείας, καλούνται οι εργαζόμενοι σε τηλεργασία. Στις περισσότερες περιπτώσεις η εκπλήρωση των στόχων είναι αδύνατη λόγω των συνθηκών (π.χ. φύλαξη παιδιών κ.λπ.) και έτσι αρχίζουν οι μειώσεις στα μπόνους που αποτελούσαν όμως στήριγμα για τις λαϊκές οικογένειες και κάλυπταν με αυτό βασικές ανάγκες.
Στο στόχαστρο, επίσης, μπαίνουν οι εργαζόμενοι με ευέλικτες μορφές εργασίας, οι οποίες σε κάποιους κλάδους κυριαρχούν. Ανάλογα με τις ανάγκες της εργοδοσίας το ωράριο γίνεται λάστιχο φτάνοντας τη μέρα 12 και 14 ώρες. Ενώ σε πολλούς εργασιακούς χώρους καλούνται οι εργαζόμενοι να δουλέψουν με 200 και άνω συναδέλφους τους σε συνθήκες ανεπαρκών μέτρων προστασίας και υγιεινής. Το νομοθετικό πλαίσιο που υπάρχει, γίνεται όπλο στα χέρια των εργοδοτών απέναντι στους εργαζόμενους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση των εργαζομένων στις αποθήκες των σούπερ μάρκετ. Οι επιχειρήσεις του συγκεκριμένου κλάδου έχουν αυξήσει την κερδοφορία τους κατακόρυφα μετά την ανακοίνωση των πρώτων μέτρων της κυβέρνησης. Πιο συγκεκριμένα, τη δεύτερη βδομάδα του Μάρτη, τα σούπερ μάρκετ παρουσίασαν αύξηση του τζίρου κατά 32,3% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι (243 εκατομμύρια ευρώ επιπλέον σε απόλυτους αριθμούς). Η εργασία σε αυτές έχει εντατικοποιηθεί σε πολλαπλάσιο βαθμό, περισσότερο ακόμα και από βδομάδες που παραδοσιακά υπάρχει μεγάλος φόρτος εργασίας (π.χ. τη βδομάδα των Χριστουγέννων). Τα μέτρα προστασίας περιορίζονται σε ένα ζευγάρι γάντια και μια μάσκα ανά άτομο τη μέρα, χωρίς παρ’ όλα αυτά να αποφεύγονται φαινόμενα συνωστισμού, τα οποία δεν θα υπήρχαν εάν η δουλειά «απλωνόταν» σε μεγαλύτερο εύρος της μέρας με περισσότερες βάρδιες. Αυτό όμως είναι κάτι που η εργοδοσία αποφεύγει, καθώς μετά τις 8 το βράδυ θα πρέπει να πληρώσει διπλό μεροκάματο στους εργαζόμενους.
Μαζί οι εργοδότες, η κυβέρνηση και οι ηγεσίες των ξεπουλημένων συνδικάτων είχαν στρώσει από καιρό το δρόμο. Πριν από τρία χρόνια είχε περάσει νόμος, με τον οποίο, με το επιχείρημα της δημιουργίας επιπλέον θέσεων εργασίας, το κράτος επιδοτεί τον κατώτερο μισθό των εργαζομένων, απαλλάσσοντας έτσι για ένα μέρος του τις επιχειρήσεις. Για παράδειγμα, μια επιχείρηση μπορεί να επιδοτείται από το κράτος με 1 ευρώ την ώρα για κάθε εργαζόμενο που έχει ωρομίσθιο από 9.80 έως 10.80 ευρώ. Το καθεστώς αυτό ενισχύει τη δυνατότητα των επιχειρήσεων να μειώνουν το «μισθολογικό κόστος». Επιπλέον, οι εργοδότες δεν μένουν εκεί. Πιέζουν για να χαλαρώσει η νομοθεσία που απαγορεύει την εργασία των ανηλίκων σε συγκεκριμένες ώρες (αργά το απόγευμα π.χ.) και σε αυτό έχουν συμπαραστάτη την FNV, τη μεγαλύτερη συνδικαλιστική οργάνωση στην Ολλανδία.
Η κρατική οικονομική στήριξη των εργαζομένων που η επιχείρηση έχει αιτηθεί αναστολή εργασιών, ισχύει μόνο για όσους έχουν συμβόλαιο αορίστου χρόνου, ενώ οι υπόλοιποι εργαζόμενοι που βρίσκονται κάτω από καθεστώς μερικής απασχόλησης (ως επί το πλείστον 3ωρης ή 4ωρης) δεν θεωρούνται δικαιούχοι των βοηθημάτων, αλλά ταυτόχρονα δεν θεωρούνται και απολυμένοι – άνεργοι ώστε να αιτηθούν ταμείο ανεργίας. Ιδιαίτερα στον επισιτισμό οι περισσότεροι εργαζόμενοι έχουν μείνει τελείως ξεκρέμαστοι, ενώ η επιχείρηση απαλλάσσεται πλήρως, εν μέσω πανδημίας, από τις φορολογικές της υποχρεώσεις. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα οι εργαζόμενοι, ενώ έχει κλείσει η επιχείρηση, καλούνται να αναλάβουν εθελοντικά την καθαριότητα και την απολύμανση των εγκαταστάσεών της, λες και είναι κατάλληλα εξοπλισμένο ειδικό συνεργείο απολυμάνσεων, ως δήθεν μέτρο προστασίας απέναντι στον κορονοϊό.
Τα βοηθήματα από την άλλη μεριά αποτελούν το «ζεστό» χρήμα που δόθηκε μεταξύ 12 και 17 Μάρτη από την ΕΚΤ και το Eurogroup σε επιχειρήσεις και μονοπωλιακούς ομίλους μέσω της κυβέρνησης, ως «προσωρινά μέτρα έκτακτης ανάγκης», εξασφαλίζοντας βέβαια ταυτόχρονα μειώσεις προσωπικού, πετσόκομμα μισθών και τη γνωστή ανακύκλωση στην ανεργία με στόχο την απρόσκοπτη κερδοφορία των επιχειρηματικών ομίλων. Τμήματα των εργαζομένων καθώς και το NCPN (Νέο Κομμουνιστικό Κόμμα Ολλανδίας) θεωρούν ότι το πρόγραμμα στήριξης της ΕΚΤ προς τους μονοπωλιακούς ομίλους θα το πληρώσει και πάλι ο λαός με νέα μέτρα εις βάρος του1.
Η κατάσταση στον τομέα της Υγείας
Το ασφαλιστικό σύστημα και ο τομέας Υγείας στην Ολλανδία είναι στα χέρια των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών και μονοπωλιακών ομίλων. Η ιδιωτικοποίηση αυτή ξεκίνησε μετά τη δεκαετία του 1990. Οι εργαζόμενοι υποχρεούνται να είναι ασφαλισμένοι σε όποια εταιρεία επιθυμούν, πληρώνοντας ένα σεβαστό ποσό κάθε μήνα (τουλάχιστον 100 ευρώ). Το ποσό αυτό εξαρτάται από το πλαφόν το οποίο ο νοσηλευόμενος θα πρέπει να πληρώσει ο ίδιος σε περίπτωση εισαγωγής του σε νοσοκομείο (το λεγόμενο eigenrisico). Τα ασφάλιστρα αυξάνονται κι άλλο, αν υπάρχει ανάγκη για ειδικότητες, όπως οδοντίατροι, φυσιοθεραπευτές, γυναικολόγοι κ.λπ.
Αυτό ναι μεν αναδείχθηκε ιδιαίτερα μετά το ξέσπασμα της επιδημίας του κορονοϊού, ωστόσο όσα συμβαίνουν σήμερα έχουν τις αιτίες τους στην αντιμετώπιση του αγαθού της Υγείας ως εμπορεύματος.
Για παράδειγμα, μετά την ιδιωτικοποίηση του ασφαλιστικού συστήματος, οι εταιρείες έπαιρναν οδηγίες από το κράτος να μην στέλνουν πολύ κόσμο στα νοσοκομεία. Ετσι αρκετά από αυτά δήλωσαν χρεοκοπία και έκλεισαν. Επίσης, στο διάστημα 2012-2018 καταργήθηκαν 80.000 θέσεις εργασίας κυρίως σε γηροκομεία και παροχές βοήθειας στο σπίτι (από αυτές 20.000 αναπληρώθηκαν). Επιπροσθέτως, ο αριθμός των οικογενειακών γιατρών ήταν κάτω από τις ανάγκες που υπήρχαν, με αποτέλεσμα να πρέπει κάποιος ασθενής να επισκέπτεται το νοσοκομείο. Ωστόσο, για να μπορέσεις να πας εκεί ακόμα και για την πιο απλή εξέταση, έπρεπε να μιλήσεις από το τηλέφωνο με μια υπάλληλο (που υποτίθεται ήταν καταρτισμένη για αυτόν το σκοπό) και αν εκείνη το έκρινε απαραίτητο θα δεχόταν να πας στο νοσοκομείο. Καμία έκπληξη, λοιπόν, που σήμερα αυτή η τακτική υιοθετείται από τους οικογενειακούς γιατρούς λόγω φόρτου εργασίας.
Οταν ξεκίνησε η πανδημία στην Ολλανδία υπήρχαν 6,4 κλίνες ΜΕΘ ανά 100.00 κατοίκους (στην Ελλάδα ο αριθμός αυτός ήταν 6). Υπάρχει επίσης συστηματική υποκαταγραφή των κρουσμάτων, αλλά και των θανάτων από τον ιό. Αν κάποιος προσπαθήσει για παράδειγμα να εξετάσει το λόγο που υπάρχει τόσο μικρός αριθμός διαθέσιμων τεστ, αναγκαστικά θα πέσει πάνω στο καπιταλιστικό κέρδος. Συγκεκριμένα, η εταιρεία «Roche» που παρέχει ιατρικά μηχανήματα και όλα τα απαραίτητα υλικά για να γίνει το τεστ, έχει πατενταρισμένη τη συνταγή ενός υγρού (του λεγόμενου lysis buffer, το οποίο «ανοίγει» τα κύτταρα έτσι ώστε να απελευθερωθεί το γενετικό υλικό). Ομως η «Roche» δεν προλαβαίνει να ανταποκριθεί στην παγκόσμια ζήτηση χωρίς ταυτόχρονα να απελευθερώσει την πατέντα. Ετσι, η εξάρτηση της Ολλανδίας από αυτήν (η εταιρεία αυτή ελέγχει το 80% της εγχώριας αγοράς) οδηγεί στο φαινόμενο να μην υπάρχουν αρκετά τεστ διαθέσιμα2. Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα και ύστερα από πιέσεις, η εταιρεία φαίνεται ότι θα απελευθερώσει την πατέντα αυτή. Ακόμα, μια μεγάλη παραγγελία με μάσκες που προερχόταν από την Κίνα για την Ολλανδία κατέληξε στη Γαλλία, η οποία κατέθεσε τη διπλάσια προσφορά, έτσι ώστε το αεροπλάνο να προσγειωθεί εκεί3.
Η ολλανδική κυβέρνηση επέλεξε καταρχάς τη λογική της «ανοσίας της αγέλης», χωρίς βέβαια να υπάρχουν οι αντίστοιχες υποδομές για να στηρίξει μια τέτοια επιλογή. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι σταδιακά τα μέτρα αυστηροποιήθηκαν, καθώς οι θάνατοι στην Ολλανδία γρήγορα αυξήθηκαν. Οσον αφορά την κατάσταση στα νοσοκομεία αλλά και το πώς αντιμετωπίζεται η υγεία του λαού από τις ιδιωτικές εταιρείες του τομέα, είναι ενδεικτικά τα όσα περιγράφει ο αναπληρωτής επικεφαλής της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο του Αμστερνταμ, ο οποίος μεταξύ άλλων αναφέρει πως «ως γιατροί, δεν πρόκειται ποτέ να πούμε: Είστε άνω των 70, έτσι δεν επιτρέπεται να πάτε στη ΜΕΘ». Και συνεχίζει, «εξετάζουμε πολύ διαφορετικά τα πράγματα. Εκτιμάμε πόσο χρήσιμο είναι να περιθάλπουμε κάποιον για εβδομάδες. Εχει υποκείμενες ασθένειες; Πόσο ευάλωτος είναι; Πόσο θα ζήσει;». Προσπαθούν, όπως αναφέρει, να κάνουν «ρεαλιστικές επιλογές». Δηλαδή είναι πολύ ρεαλιστικό σήμερα, παρά την τεχνολογική ανάπτυξη, την τεχνογνωσία και το υψηλά καταρτισμένο επιστημονικό προσωπικό, να αψηφούνται ανθρώπινες ζωές και να γίνεται διαλογή ζωής και θανάτου ανάμεσα στους ασθενείς. Στη συνέχεια αναφέρει ο επικεφαλής ΜΕΘ: «Προσπαθούμε οι αποφάσεις μας να είναι ανθρώπινες. Αντιμετωπίζουμε μόνο όταν έχει νόημα»4. Διόλου τυχαίο λοιπόν που τα τρία τέταρτα όσων πέθαναν λόγω του κορονοϊού δεν εισήχθησαν ποτέ σε ΜΕΘ3.
Πρέπει, τέλος, να σημειωθεί ότι το επόμενο διάστημα τα μέτρα περιορισμού θα χαλαρώσουν, χωρίς βέβαια να υπάρχει εξάλειψη της πανδημίας. Αυτή η χαλάρωση θα συνδυαστεί με μαζικά τεστ και την υποχρεωτική εγκατάσταση εφαρμογής στα smartphones, η οποία θα ενημερώνει αν κάποιος ήρθε σε κοντινή απόσταση με κάποιο κρούσμα. Γίνεται φυσικά εύκολα αντιληπτό τι σημαίνει αυτό στα προσωπικά μας δεδομένα.
Παραπομπές:
