Ο απάνθρωπος αποκλεισμός (εμπάργκο) κατά της Κούβας συνεχίζεται – Οι επιπτώσεις του στο εκπαιδευτικό σύστημα

Στις 19 του Οκτώβρη 1960 η κυβέρνηση των ΗΠΑ ανακοινώνει ολοκληρωτικό εμπάργκο κατά της Κούβας, με στόχο  να χτυπηθεί η νικηφόρα επανάσταση που με επικεφαλής τον Φιντέλ Κάστρο ανέτρεψε τον δικτάτορα – μαριονέτα των ΗΠΑ Φουλχένσιο Μπατίστα και να λυγίσουν το λαό της. Της απόφασης αυτής προηγήθηκαν μια σειρά γεγονότων, που αναφέρουμε επιγραμματικά:

Τον Φλεβάρη του ίδιου χρόνου, η Κούβα ενισχύοντας τους δεσμούς της με την Σοβιετική Ένωση και τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες, υπογράφει με την ΕΣΣΔ τις πρώτες εμπορικές συμφωνίες. Στις 4 του Μάρτη οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες προκαλούν έκρηξη στο πλοίο «Λα Κουμπρ», που βρίσκεται στο λιμάνι της Αβάνας, με δεκάδες νεκρούς και τραυματίες. Στις 11 του Μάη οι ΗΠΑ διακόπτουν την παροχή τεχνικής βοήθειας προς την Κούβα. Ο Φιντέλ απαντά με την υπογραφή συμφωνίας με την ΕΣΣΔ στις 18 Ιούνη. Στις 6 του Ιούλη οι ΗΠΑ διακόπτουν κάθε εισαγωγή κουβανικής ζάχαρης (τα έσοδα από την πώληση της οποίας ήταν το 80% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της Κούβας), και τα διυλιστήρια αμερικανικών συμφερόντων στην Κούβα αρνούνται να διυλίσουν το σοβιετικό πετρέλαιο, που μόλις έχει φτάσει στο νησί. Η επαναστατική κυβέρνηση της Κούβας εθνικοποιεί τα διυλιστήρια και όλων των μεγάλων επιχειρήσεων (192 αμερικανικές επιχειρήσεις). Στις 28 του Σεπτέμβρη, ο Φιντέλ ανακοινώνει την ίδρυση των Επιτροπών Υπεράσπισης της Επανάστασης, στις οποίες κατατάσσεται το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού, που μπορεί να κρατήσει όπλο. Στις 14 του Οκτώβρη, ανακοινώνεται η εθνικοποίηση των τραπεζών, των περισσότερων εμπορικών επιχειρήσεων και των βασικών βιομηχανιών. Η κουβανική επανάσταση αποκτούσε πλέον σοσιαλιστικά χαρακτηριστικά. Στις 19 του Οκτώβρη η κυβέρνηση των ΗΠΑ ανακοινώνει ολοκληρωτικό εμπάργκο κατά της Κούβας.

Στα χρόνια που ακολούθησαν, μια σειρά νόμων θα επέκτεινε τον αποκλεισμό – εμπάργκο των ΗΠΑ προς την Κούβα σε όλους τους τομείς (εμπορικό, οικονομικό, χρηματοπιστωτικό) και οι ΗΠΑ θα επέβαλλαν κυρώσεις σε τρίτες χώρες που θα είχαν συναλλαγές με το νησί της Επανάστασης.

Κανένα άλλο ζήτημα δεν προσέλκυσε τέτοια ενότητα ανάμεσα στις χώρες μέλη του ΟΗΕ, ενάντια σε πολιτική των ΗΠΑ, όσο η απαίτηση για άρση του απάνθρωπου αποκλεισμού κατά της Κούβας. Σε 25 περιπτώσεις, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ψήφισε απόφαση που καταδικάζει τον αποκλεισμό, η στήριξη της οποίας έφτασε τον αριθμό των 191 κρατών το 2016.

Σχεδόν έξι δεκαετίες μετά, ο στόχος των ΗΠΑ που συμπυκνώνεται στα λόγια του Λέστερ Μάλορι, αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών το 1960, να «προκαλέσουμε πείνα, απελπισία και ανατροπή της κυβέρνησης», απέτυχε θριαμβευτικά.

Αν και τα τελευταία δύο χρόνια, μετά την προσπάθεια προσέγγισης μεταξύ των δυο χωρών, εκδόθηκαν ρυθμίσεις που άλλαξαν μερικά τον αποκλεισμό, τα εμπόδια, οι περιορισμοί και τα όρια στην κουβανική οικονομία διατηρούνται ακόμα, επιφέροντας τεράστια πλήγματα.

Κάτω ο αποκλεισμός

Αποτελεί απαίτηση της κυβέρνησης και του λαού της Κούβας, καθώς και κάθε αλληλέγγυου, σε κάθε σημείο του πλανήτη, η άμεση  άρση του άδικου και απάνθρωπου αποκλεισμού και η επιστροφή του Γκουαντάναμο που εξακολουθούν να κατέχουν παράνομα οι ΗΠΑ.

Από το περιοδικό «Ελληνο-κουβανικά Νέα» (τ.  125/2017) του Ελληνοκουβανικού Συνδέσμου Φιλίας και Αλληλεγγύης, μεταφέρουμε άρθρο που αναφέρεται στις επιπτώσεις του παράνομου και άδικου αποκλεισμού των ΗΠΑ, στο εκπαιδευτικό σύστημα της Κούβας.

Επιπτώσεις του αποκλεισμού στο εκπαιδευτικό σύστημα της Κούβας

Οι προσπάθειες και η πολιτική θέληση του κουβανικού κράτους προκειμένου να διατηρήσει την καθολική και δωρεάν παιδεία που αποτελεί δικαίωμα του λαού είναι σημαντικές, κυρίως αν ληφθούν υπόψη τα προσκόμματα που δημιουργεί ο οικονομικός, εμπορικός και χρηματοπιστωτικός αποκλεισμός που έχει επιβληθεί εδώ και πάνω από πέντε δεκαετίες από τις ΗΠΑ κατά της Κούβας. Ο επιθετικός χαρακτήρας της πολιτικής αυτής σημείωσε ιδιαίτερη όξυνση μεταξύ Απρίλη 2015 και Μάρτη 2016, πλήττοντας ακόμα και την εξαγωγή εκπαιδευτικών υπηρεσιών προς άλλες χώρες, όπως τόνισαν πηγές του υπουργείου Παιδείας της Κούβας.

Για παράδειγμα, αν οι ΗΠΑ ήταν διατεθειμένες να εμπορευτούν με την Κούβα βασικά υλικά απαραίτητα ώστε να μπορέσει να αναπτυχθεί επιτυχώς το εκπαιδευτικό σύστημα, η Κούβα θα εξοικονομούσε 1.245.000 δολάρια μόνο από έξοδα ναύλων. Οι ζημίες είναι ιδιαίτερα σημαντικές στον τομέα των εκπαιδευτικών υπηρεσιών και οι επιπτώσεις τους γίνονται αισθητές, μεταξύ άλλων, στις σχολές ξένων γλωσσών, που δεν διαθέτουν σύγχρονες εγκαταστάσεις και προηγμένο οπτικοακουστικό εξοπλισμό, ή στο Εθνικό Σύστημα Ενημέρωσης για την Παιδεία και στα Κεντρικά Αρχεία του υπουργείου Παιδείας της χώρας. Μια ακόμα απόδειξη για το ότι οι οικονομικές κυρώσεις από πλευράς ΗΠΑ διατηρούν τον εξωεδαφικό τους χαρακτήρα. Να σημειώσουμε ότι έχουν μειωθεί σημαντικά οι αγορές, ανταλλαγές και δωρεές εγγράφων, επιστημονικών άρθρων και εκπαιδευτικού υλικού λόγω των περιορισμών που αντιμετωπίζουν εκδοτικοί οίκοι και σχετικοί φορείς σε τρίτες χώρες.

Παρά τις δηλώσεις του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, ότι η Κούβα μπορεί να χρησιμοποιεί το αμερικανικό δολάριο στο εμπόριο, αυτό είναι ένα πρόβλημα που όχι μόνο δεν έχει επιλυθεί στην πράξη, αλλά δημιουργεί και άμεσες περιπλοκές σε θέματα συναλλάγματος και αγορών. Εξάλλου, στις συμβάσεις που συνάπτονται με κουβανικούς εκπαιδευτικούς φορείς για διεθνή συνεργασία, οι πληρωμές πρέπει να πραγματοποιούνται σε ευρώ ή σε καναδέζικα δολάρια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε οικονομικές απώλειες για την Κούβα λόγω της μετατροπής του νομίσματος.

Μια άλλη δυσμενής επίπτωση της οικονομικής ασφυξίας που επιφέρει η πολιτική αυτή στην Κούβα είναι ο περιορισμός των εκδοτικών προγραμμάτων για τις σχολικές βιβλιοθήκες και τα κέντρα εκπαιδευτικής ενημέρωσης. Το υπουργείο Παιδείας μόλις και μετά βίας καταφέρνει να εκδώσει τα σχολικά βιβλία, ενώ η όλη βιβλιογραφία που εκδιδόταν σε προηγούμενα χρόνια στον τομέα των επιστημών ή των μεταπτυχιακών, τόσο σημαντική για τη διαρκή κατάρτιση των εκπαιδευτικών, έχει περιοριστεί δραστικά.

Κατά την ίδια περίοδο, από τον Απρίλη του 2015 ως το Μάρτη του 2016, επλήγη αισθητά και η τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση, η οποία εξαρτάται άμεσα από την ανανέωση εργαλείων και μηχανημάτων. Στον κλάδο της μηχανικής, δεν μπόρεσε να αντικατασταθεί ο παλιός εξοπλισμός λόγω του ότι δεν υπήρχαν οι απαραίτητοι πόροι. Κάτι παρόμοιο συνέβη και στους κλάδους της χημείας, της βιομηχανίας ζάχαρης και της βιομηχανίας τροφίμων, όπου οι φοιτητές δεν μπορούν να επωφεληθούν πλήρως λόγω της έλλειψης οργάνων και εξοπλισμού. Να σημειωθεί ότι παρά τις δυσχέρειες στον τομέα της τεχνικής εκπαίδευσης, η χώρα κατέβαλε εξαιρετική προσπάθεια για την αγορά εξοπλισμού εργαστηρίων βιολογίας και χημείας. Ωστόσο, σε ό,τι αφορά τη μέση εκπαίδευση, μόλις που καλύφθηκαν κατά το ένα τρίτο οι ανάγκες των εργαστηρίων.

Επίσης, τα ειδικά σχολεία δεν ξέφυγαν από τις αρνητικές επιπτώσεις της πολιτικής οικονομικού πολέμου που ασκεί η κυβέρνηση των ΗΠΑ κατά της Κούβας, και παρόλα αυτά στην Κούβα, κανένα παιδί ή έφηβος με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες δεν μένει εγκαταλελειμμένο. Αλλά και στον τεχνολογικό τομέα, οι περιορισμοί είναι σημαντικοί. Την τελευταία δεκαετία η κουβανική εκπαιδευτική πολιτική βασίζεται στη χρήση των τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνίας. Ωστόσο, και εδώ γίνονται αισθητές οι συνέπειες του αποκλεισμού, ιδίως στην πρόσβαση σε εργαλεία της πληροφορικής και λόγω της περιορισμένης ευρυζωνικότητας για τη σύνδεση στο διαδίκτυο.

Όλα αυτά συνιστούν σημαντικές, απτές επιπτώσεις του αποκλεισμού, κι όμως η Κούβα εξακολουθεί να καταβάλλει ακούραστες προσπάθειες και να συγκεντρώνει σημαντικούς πόρους για να διατηρήσει το υποδειγματικό εκπαιδευτικό της σύστημα.