Πάπας Φραγκίσκος – “Ο κορονοϊός ανέδειξε ότι οι “μαγικές θεωρίες” του καπιταλισμού έχουν αποτύχει”

Ο προκαθήμενος της Καθολικής Εκκλησίας μας έχει συνηθίσει να τοποθετείται σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, με ιδιαίτερη συχνότητα από τότε που ξέσπασε η πανδημία του κορονοϊού.

Στη νέα του παπική εγκύκλιο, 70 σελίδων, με τίτλο “Fratelli Tutti” (Αδέρφια Όλοι), ο ποντίφηκας βάζει στο στόχαστρό του τις πολιτικές της ελεύθερης αγοράς, παρουσιάζοντας παράλληλα το όραμά του για τον κόσμο μετά τον κορονοϊό.

Ο πάπας ανέφερε πως “η αγορά από μόνη της δεν μπορεί να λύσει κάθε πρόβλημα, όσο και αν μας ζητείται να πιστέψουμε αυτό το δόγμα της νεοφιλελεύθερης πίστης”, προσθέτοντας πως ο καπιταλισμός της ελεύθερης αγοράς αναπαράγεται καταφεύγοντας στις “μαγικές θεωρίες” του “μοιράσματος της πίτας” ως μοναδικής λύσης για τα κοινωνικά προβλήματα. Στην πραγματικότητα όμως, αυτή η αναδιανομή “δε λύνει την ανισότητα που δίνει ώθηση σε νέες μορφές βίας που απειλούν τον κοινωνικό ιστό”. Υπογραμμίζει επίσης πως “η ευθραυστότητα των παγκόσμιων συστημάτων ενώπιον της πανδημίας απέδειξε ότι δεν μπορούν να λυθούν όλα με την ελευθερία της αγοράς”.

Όσο για τη λύση που ο ίδιος προτείνει είναι μια οικονομική πολιτική που “ενθαρρύνει την παραγωγική διαφοροποίηση και την επιχειρηματική δημιουργικότητα, δίνοντας τη δυνατότητα για δημιουργία κι όχι περικοπή θέσεων εργασίας”. Καλεί επίσης σε μια αναδιανομή του πλούτου ουσιαστικά μέσω της φιλανθρωπίας των κατόχων του, που καλούνται να τον διαχειριστούν “για το καλό όλων”. Για την εποχή μετά την πανδημία, απεύχεται την επιστροφή σε έναν “πυρετώδη καταναλωτισμό και άλλες μορφές εγωιστικής αυτοσυντήρησης”. Προλαβαίνοντας, οποιαδήποτε “παρεξήγηση”, ο πάπας Φραγκίσκος έσπευσε να διευκρινίσει ότι “δεν προτείνει έναν αυταρχικό και αφηρημένο οικουμενισμό”. Επανέλαβε την πάγια θέση της Καθολικής Εκκλησίας για τον “κοινωνικό σκοπό κάθε ιδιωτικής ιδιοκτησίας”, κάτι που εκ των πραγμάτων μετριάζει τις αναφορές του στο “μη απόλυτο και απαραβίαστο” χαρακτήρα της.

I offer this social Encyclical as a modest contribution to continued reflection, in the hope that in the face of present-day attempts to eliminate or ignore others, we may prove capable of responding with a new vision of fraternity and social friendship. #FratelliTutti pic.twitter.com/P3qso8k8qM

— Pope Francis (@Pontifex) October 3, 2020

Διευκρίνιση ίσως αχρείαστη, καθώς είναι φανερό από τα λεγόμενά του, ότι ο πάπας δεν έγινε ξαφνικά πολέμιος του καπιταλισμού. Αντιθέτως, διακρίνοντας τις κοινωνικές εντάσεις που προϋπήρχαν της πανδημίας, αλλά παίρνουν νέα ώθηση λόγω των συνεπειών της και της επιτάχυνσης της καπιταλιστικής κρίσης που σωβούσε νωρίτερα, καλεί ουσιαστικά τους έχοντας και κατέχοντες σε πυροσβεστικές παρεμβάσεις για να προληφθεί η παραπέρα ριζοσπαστικοποίηση των μαζών. Παράλληλα, προσπαθεί να ενισχύσει το ρόλο της Καθολικής Εκκλησίας ως πυλώνα διαμόρφωσης της κοινής γνώμης σε μια εποχή μεγάλης ρευστότητας και έντονης πολεμικής.

Ο πάπας Φραγκίσκος αναφέρθηκε επίσης εμμέσως πλην σαφώς και στη νέα πολεμική σύγκρουση Αζερμπαϊτζάν – Αρμενίας, αλλά και τη συνολική ενίσχυση των πολεμικών εστιών, αλλά και των γενικότερων ανταγωνισμών τα τελευταία χρόνια, θέτοντας υπό προσεκτική αμφισβήτηση το καθολικό δόγμα περί “δίκαιου πολέμου”, λέγοντας πως “είναι πολύ δύσκολο σήμερα να επικαλούμαστε τα λογικά κριτήρια που επεξεργάστηκαν σε προηγούμενους αιώνες για να μιλήσουμε για τη δυνατότητα “δίκαιου πολέμου”. Πρόσθεσε ότι υπάρχει “κάποια οπισθοχώρηση” στις διεθνείς σχέσεις, όπου “παλιές συγκρούσες που θεωρούνταν για καιρό θαμμένες ξεσπούν ξανά, ενώ ενισχύονται τα παραδείγματα μυωπικού, εξτρεμιστικού, μνησίκακου και επιθετικού εθνικισμού”.

Τέλος, ο πάπας δεν παρέλειψε να στηλιτεύσει το ρατσισμό, ως “ιό που μεταλλάσσεται γρήγορα κι αντί να εξαφανιστεί, κρύβεται και παραμονεύει περιμένοντας”, ενώ αναρωτήθηκε για ποιο λόγο η Καθολική Εκκλησία χρειάστηκε τόσον καιρό για να καταδικάσει απερίφραστα τη δουλεία.