Ψηφίζοντας στην Καταλονία – πρόχειρες σημειώσεις

-Η Ισπανία έχει να χάσει πάρα πολλά από μια πιθανή απόσχιση της Καταλονίας, που είναι μόλις το 6% του εδάφους του ισπανικού κράτους, αλλά συνεισφέρει σχεδόν το 1/4 στο ΑΕΠ του και την οικονομική του δύναμη.

Αυτο δικαιολογεί ίσως την αρνητική στάση της ισπανικής κυβέρνησης στις αποσχιστικές τάσεις, δεν ερμηνεύει όμως την πρωτοφανή ένταση της απάντησης και τα μέσα της. Οι συλλήψεις αξιωματούχων της καταλανικής κυβέρνησης και η παρεμπόδιση των προετοιμασιών για το δημοψήφισμα της 1ης Οκτωβρίου παραπέμπουν συνειρμικά σε άλλες, σκοτεινές εποχές, κι ας είναι εντελώς διαφορετική η σημερινή συγκυρία από την εποχή του Φράνκο.

Επιπλέον, ο νόμος της αντίδρασης μας λέει πως η ενέργεια αυτή θα πετύχει πιθανότατα το αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο, συσπειρώνοντας τη συντριπτική πλειοψηφία των Καταλανών, ακόμη κι όσους δε φαίνονταν ιδιαίτερα πρόθυμοι να ψηφίσουν ή ένιωθαν να αμφιταλαντεύονται.

Στη σημερινή Καταλονία, δεν υπάρχει εθνική καταπίεση, κανείς δεν εμποδίζεται να μιλήσει ελεύθερα τη γλώσσα του και να έχει τη senyera (την καταλανική σημαία), κάτι που παλιότερα θα μπορούσε να κάνει μόνο στο Καμπ Νου. Η σύγχρονη αποσχιστική τάση τροφοδοτείται από τις μνήμες και τον απόηχο της φρανκικής καταπίεσης, αλλά ωθείται στο παρόν από τμήματα της αστικής τάξης της Καταλονίας, που θεωρούν πως είναι προς το συμφέρον τους πλέον να βαδίσουν αυτόνομα, απαλλαγμένα από το βάρος του φτωχού ισπανικού νότου, τα ελλείμματά του, κτλ. Κι αναβιώνει -τόσο στην Ισπανία όσο και στην Κεντρική Ευρώπη- κόντρες και διαμάχες απ’ την εποχή της φεουδαρχίας, δίνοντας ένα μέτρο για τον ξεπερασμένο προοδευτικό χαρακτήρα του ευρωπαϊκού -κι όχι μόνο- καπιταλισμού.

Κατά συνέπεια, το αποσχιστικό κίνημα εκφράζει πρωτίστως αντιδραστικούς σκοπούς και συμφέροντα, παρά την ιδιαίτερη αξία που έχει στο φαντασιακό κάποιων πολιτικών χώρων η Καταλονία, ήδη από την εποχή του ισπανικού εμφυλίου (αν όχι κι από πιο πριν). Ενώ αντικειμενικά συσκοτίζει τη βασική αντίθεση και την υπαρκτή ταξική καταπίεση που υφίσταται τόσο στην Καταλονία, όσο και στην Ισπανία γενικότερα. Το εθνικό ζήτημα των λαών της Ισπανίας -αν μπορούμε να πούμε ότι υφίσταται σήμερα- μπορεί να λυθεί μόνο σε μια σοσιαλιστική Ισπανία, όπου θα αντιμετωπίζονται διαφορετικά και σχεδιασμένα τέτοιες αντιθέσεις, η άναρχη, ανισόμετρη ανάπτυξη που εν μέρει τις προκαλεί, κτλ.

Αυτή η δυναμική και υπέρμετρη καταστολή πάντως κάνει πολλούς -όπως ο προπονητής της Σίτι, Πεπ Γκουαρδιόλα- να λένε πως πλέον δεν υφίσταται απλά ζήτημα ανεξαρτησίας, αλλά και δημοκρατίας, από τη στιγμή που ουσιαστικά επιχειρείται η ακύρωση κι η απαγόρευση ενός μάλλον τυπικού δημοψηφίσματος, η κατάσταση οξύνεται και μοιάζει να οδηγείται στα άκρα.

Όσο για την Μπαρτσελόνα, τον άοπλο συμβολικό στρατό της Καταλονίας, όπως την είχε βαφτίσει ο συγγραφέας Μονταλμπάν, αναγκάστηκε να πάρει θέση επίσημα υπέρ των αρχών που τρέχουν και διενεργούν το δημοψήφισμα κι άφησε εν μέρει στην άκρη το δόγμα “no politica”, σεβόμενη την ιστορία της. Αρνείται όμως πεισματικά να εκφράσει θετική θέση υπέρ του διαχωρισμού κι είναι εντελώς αμφίβολο αν επιθυμεί κάτι τέτοιο, με βάση τα συμφέροντά της που είναι στενά δεμένα με την ισπανική Liga, και θα ζημιωθούν στο έπακρο αν χάσουν την κόντρα με την αιώνια αντίπαλο Ρεάλ, εφόσον κλειστούν στα στενά όρια ενός πρωταθλήματος Καταλονίας. Και δεν είναι καθόλου τυχαίο που οι ισπανικές αρχές επιχειρούν να αξιοποιήσουν αυτό το σημείο και να χρησιμοποιήσουν την ομάδα και τη διοίκησή της ως μοχλό πίεσης ενάντια στο διαχωρισμό.

Κάπως έτσι το σύνθημα mes que un club (κάτι παραπάνω από ένας σύλλογος) για το “καμάρι της Καταλονίας” συνθλίβεται στις Συμπληγάδες της Real-politik και του σύγχρονου επαγγελματικού αθλητισμού, που έχει ως ύψιστο ιδανικό το κέρδος.