Ροβανιέμι – Το ναζιστικό παρελθόν του χωριού του Άη – Βασίλη

Το Ροβανιέμι, γνωστότερο ως «χωριό του Αη – Βασίλη», αποτελεί σήμερα έναν από τους μεγαλύτερους πόλους έλξης τουριστών στη Φινλανδία. Οι απαρχές της μετατροπής μιας άσημης πολίχνης στα όρια του Αρκτικού Κύκλου σε «τόπο προσκυνήματος» των Χριστουγέννων, κάθε άλλο παρά εναρμονισμένες με το κλίμα αγάπης των ημερών ήταν.

Πριν τον πόλεμο, το Ροβανιέμι ήταν μια κωμόπολη 6000 κατοίκων. Η οικιστική της έκρηξη συμπίπτει με την απόφαση της Φινλανδίας να συμμαχήσει με τους ναζί εναντίον της ΕΣΣΔ, στη διάρκεια του φιννοσοβιετικού πολέμου το 1939. Οι Γερμανοί μετέτρεψαν την πόλη σε στρατιωτική βάση, ενώ η Λουφτβάφε κατασκεύασε αεροδρόμιο και στρατώνες. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα το διπλασιασμό του πληθυσμού σε ελάχιστο διάστημα. Λίγοι υποψιάζονται ότι το «Επίσημο Αεροδρόμιο του Άγιου Βασίλη» και οι στρατώνες της Βέρμαχτ αποτελούν τον πυρήνα του χωριού του Αη – Βασίλη.

Η συμμαχία με τους ναζί κόστισε ακριβά στον πληθυσμό της περιοχής, καθώς οι Γερμανοί, κατά την υποχώρησή τους τον Οκτώβρη του 1944 έβαλαν φωτιά στην πόλη, η οποία ήδη ήταν εγκαταλελειμμένη, καθώς οι κάτοικοί της είχαν βρει καταφύγιο στη Σουηδία, διαδικασία καθόλου εύκολη, που είχε σα συνέπεια 279 άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους. Ούτε όμως και η επιστροφή αποδείχτηκε αναίμακτη, αφού 200 άνθρωποι έγιναν κομμάτια από τις γερμανικές νάρκες που έμειναν διάσπαρτες στην πόλη.  Μπορεί όλη η πόλη του Ροβανιέμι όπου βρίσκεται το «χωριό του Άη Βασίλη» να είναι γεμάτη με ταράνδους (αληθινούς ή ψεύτικους), όμως λίγοι είναι εκείνοι που γνωρίζουν ότι ακόμα και η ίδια η πόλη έχει σχήμα ταράνδου.

Η καταστροφή του Ροβανιέμι λειτούργησε όμως κι ως εφαλτήριο έμπνευσης για το μεγάλο Φινλανδό αρχιτέκτονα Αλβάρ Άαλτο, που εμπνεύστηκε ένα σχέδιο σε σχήμα τράνδου, βασισμένος στην τοπογραφία της περιοχής, ενώ το γήπεδο της πόλης έγινε το «μάτι» του νέου σχεδίου. Η πληθυσμιακή έκρηξη ωστόσο σήμανε πως το αρχικό σχήμα του ταράνδου σταδιακά αλλοιώθηκε, καθώς η πόλη εκτεινόταν προς διάφορες πλευρές για να στεγάσει τους νέους κατοίκους.

Ο Αη – Βασίλης πάντως θα αργούσε ακόμα να κάνει την εμφάνισή του. Η φήμη του Ροβανιέμι τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες βασίστηκε κυρίως στην επίσκεψη της Ελεονώρας Ρούζβελτ  το 1950, που φιλοξενήθηκε σε σπίτι χτισμένο για εκείνη κοντά στο αεροδρόμιο. Η Ρούζβελτ έστειλε από εκεί στον πρόεδρο Τρούμαν το «πρώτο γράμμα από τον αρκτικό κύκλο», μολονότι το σπίτι βρισκόταν στην πραγματικότητα λίγο νοτιότερα από τα όριά του, κάτι που τεχνηέντως οι Φινλανδοί της  απέκρυψαν.

Όταν το 1984 η γαλλική Κονκόρντ έφερε επισκέπτες για να δουν τον Αρκτικό κύκλο, ντόπιοι επιχειρηματίες είχαν την ιδέα να ενισχύσουν την εμπορική αξία του Ροβανιέμι, δημιουργώντας το χωριό του Αη – Βασίλη. Για να το πετύχουν προσάρμοσαν τη φινλανδική μυθολογία στα μέτρα τους, καθώς στην πραγματικότητα η αυθεντική κατοικία του Αη – Βασίλη βρίσκεται σε έναν βράχο 300 χλμ πιο βόρεια. Ως το 1990 το Ροβανιέμι κατόρθωσε να καθιερωθεί διεθνώς ως «χωριό του ‘Αη- Βασίλη» και ως προορισμός 700.000 γραμμάτων προς εκείνον κάθε χρόνο.

Εκτός από το ναζιστικό, το μέρος διαθέτει και ψυχροπολεμικό παρελθόν, καθώς το υπόγειο θεματικό πάρκο του Άη – Βασίλη πλέον είναι υπόγειο θεματικό πάρκο. Ενδεικτικό είναι ότι ακόμη και μέρος του πυρηνικού καταφυγίου που είχε δημιουργήσει στο παρελθόν το υπουργείο Εσωτερικών της χώρας, πλέον έχει μετατραπεί σε υπόγειο θεματικό πάρκο του Άη Βασίλη.

Με πληροφορίες από κείμενο σε επιμέλεια Αντώνη Ρηγόπουλου στο koutipandoras.gr