Τι σημαίνει η εξαγορά της Monsanto από τη Bayer

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε, βάσει του κανονισμού για τις συγχωνεύσεις, την εξαγορά της Monsanto από την Bayer.

Η Επίτροπος Margrethe Vestager, υπεύθυνη για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε: «Έχουμε εγκρίνει τα σχέδια της Bayer να αναλάβει τη Monsanto, διότι τα διορθωτικά μέτρα που προτάθηκαν από τα δύο μέρη και ξεπερνούν τα 6 δισεκατομμύρια ευρώ, ανταποκρίνονται πλήρως στις ανησυχίες μας για τον ανταγωνισμό και την καινοτομία στις αγορές σπόρων, φυτοφαρμάκων και ψηφιακής γεωργίας, μετά τη συγχώνευση.

Ειδικότερα, διασφαλίσαμε ότι ο αριθμός των παγκόσμιων παικτών που συμμετέχουν ενεργά σε αυτές τις αγορές παραμένει ο ίδιος. Αυτό είναι σημαντικό επειδή χρειαζόμαστε ανταγωνισμό για να εξασφαλίσουμε στους γεωργούς τη δυνατότητα επιλογής διαφορετικών ποικιλιών σπόρων και φυτοφαρμάκων σε προσιτές τιμές. Και χρειαζόμαστε ανταγωνισμό για να ωθήσουμε τις εταιρείες να καινοτομούν στην ψηφιακή γεωργία και να συνεχίσουν να αναπτύσσουν νέα προϊόντα που πληρούν τα υψηλά ρυθμιστικά πρότυπα στην Ευρώπη προς όφελος όλων των Ευρωπαίων και του περιβάλλοντος».

Στο πλαίσιο της εμπεριστατωμένης έρευνας σύμφωνα με την ανακοίνωση, η Επιτροπή αξιολόγησε πάνω από 2.000 διαφορετικές αγορές προϊόντων και εξέτασε 2,7 εκατομμύρια εσωτερικά έγγραφα.

Monsanto – Bayer: «Γάμος» από την κόλαση (Πηγή φωτογραφίας)

Αρχικά η Επιτροπή είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η συγχώνευση των δύο εταιρειών θα μείωνε σημαντικά τον ανταγωνισμό στις τιμές και την καινοτομία τόσο στην Ευρώπη, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο σε διάφορες αγορές. Επίσης, διατυπώθηκαν ανησυχίες για την ενίσχυση της κυρίαρχης θέσης της Monsanto σε ορισμένες αγορές, αγορές στις οποίες η Bayer διεκδικούσε σημαντική θέση.

Τι μεσολάβησε όμως και στην πορεία πείστηκαν για να δώσουν το πράσινο φως για τη συγχώνευση;

Η Bayer, σύμφωνα με την ανακοίνωση, υπέβαλε δεσμεύσεις που αντιμετωπίζουν πλήρως τις ανησυχίες όσον αφορά τον ανταγωνισμό. Δεσμεύτηκε για την εκποίηση τόσο των σχετικών δραστηριοτήτων που αφορούν σπόρους, φυτοφάρμακα αλλά και προϊόντων ψηφιακής γεωργίας όσο και των περιουσιακών στοιχείων της που σχετίζονται με αυτές και πρότεινε την BASF ως αγοραστή για το πακέτο των διορθωτικών μέτρων.

Μένει λοιπόν να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση της BASF απ’ την Επιτροπή, κατά πόσο πληροί όλες τις απαιτήσεις του αγοραστή και κατά πόσο δημιουργεί επικαλύψεις ή άλλα προβλήματα ανταγωνισμού… για να προχωρήσει ο «γάμος»!

Μέχρι πρόσφατα, όπως φαίνεται και στο παρακάτω γράφημα, επτά εταιρείες κυριαρχούσαν στην παγκόσμια παραγωγή σπόρων και φυτοφαρμάκων. Η αγορά σπόρων και φυτοφαρμάκων αποτελεί τον βασικότερο συντελεστή παραγωγής των αγροτικών προϊόντων.

Η Monsanto είναι ο κυριότερος προμηθευτής σπόρων στον κόσμο, οι οποίοι παράγονται κυρίως στις ΗΠΑ και τη Λατινική Αμερική. Η Monsanto επίσης παράγει  το glyphosate (γλυφοσάτη), το οποίο είναι το περισσότερο χρησιμοποιούμενο ζιζανιοκτόνο παγκοσμίως. Στο παρελθόν παρήγαγε και πωλούσε τοξικά βιομηχανικά χημικά προϊόντα (PCBs) παρόλο που γνώριζε ότι αποτελούσαν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον.

Η Bayer είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής φυτοφαρμάκων παγκοσμίως, με μεγαλύτερη έμφαση στην Ευρώπη. Είναι επίσης ένας σημαντικός προμηθευτής σπόρων παγκοσμίως, για μια σειρά καλλιεργειών.

Ουσιαστικά, στον τομέα των σπόρων και των φυτοφαρμάκων  λειτουργεί ένα ολιγοπώλιο, το οποίο θα συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο εάν προχωρήσει η συγχώνευση Bayer – Monsanto. Την προηγούμενη χρονιά συγχωνεύτηκαν οι αμερικανικές εταιρίες DuPont και Dow Chemical και η ChemChina αγόρασε την ελβετική Syngenta. Εάν η Bayer εξαγοράσει τη Monsanto, οι τρεις εταιρείες θα συγκεντρώνουν πάνω από το 60% της παγκόσμιας αγοράς φυτοφαρμάκων και σπόρων και θα διαχειρίζονται σχεδόν το σύνολο των γενετικά τροποποιημένων φυτών στην αγορά αυτή. Θα κατέχουν επίσης την πλειοψηφία των αιτήσεων διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για φυτά στο Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας.

Τζίροι σε δισεκατομμύρια δολάρια των κυριότερων εταιρειών παραγωγής αγροχημικών προϊόντων για το 2014 και η πρόβλεψή τους, μετά και τις συγχωνεύσεις, για το 2017 (Τροποποιημένο)

Η Bayer-Monsanto θα είναι η μεγαλύτερη γεωργική εταιρεία στον κόσμο, κατέχοντας το ένα τρίτο της παγκόσμιας αγοράς σπόρων προς σπορά και το ένα τέταρτο της αγοράς φυτοφαρμάκων!

Η Bayer θα χρηματοδοτήσει την εξαγορά της Monsanto (62,5 δισ.) με δάνεια ύψους 57 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι δύο εταιρείες, προσβλέπουν σε αύξηση  του παγκόσμιου κύκλου εργασιών των σπόρων και των φυτοφαρμάκων από 85 δισεκατομμύρια δολάρια το 2015, σε 120 δισεκατομμύρια δολάρια το 2025. Με δεδομένο ότι το 2015 είχαν κύκλο εργασιών 25,5 και κέρδος 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αναμένουν την αύξηση του τζίρου και των κερδών τους.

Η Bayer, όπως κι άλλες εταιρείες του χώρου: Monsanto, DuPont, Syngenta και Dow προέρχονται από τη χημική βιομηχανία κι επεκτάθηκαν στην παραγωγή σπόρων μέσω της εξαγοράς άλλων εταιρειών. Καμιά όμως δεν έχει εξαγοράσει τόσους ανταγωνιστές της όσους η Monsanto. Ξεκίνησε την αγορά σπόρων τη δεκαετία του 1990 και σήμερα κυριαρχεί στο ένα τέταρτο της παγκόσμιας αγοράς σπόρων. Διαθέτει επίσης δικαιώματα στα περισσότερα από τα γενετικά τροποποιημένα φυτά. Η παρουσία της Monsanto είναι δύσκολο να εντοπιστεί επειδή οι εταιρείες που ελέγχει συχνά διατηρούν το αρχικό τους όνομα. Το λογότυπο της Monsanto σπάνια εμφανίζεται σε συσκευασία σπόρων προς σπορά στην Ευρώπη.

Η συρρίκνωση των μελών του ολιγοπωλίου, θα φέρει τις Bayer-Monsanto, DuPont-Dow και ChemChina-Syngenta πιο κοντά στον στόχο τους: να κυριαρχούν στις αγορές σπόρων και φυτοφαρμάκων και να υπαγορεύουν προϊόντα, τιμές και ποιοτικά πρότυπα. Μέχρι σήμερα, ακολουθούν τη στρατηγική εξαφάνισης άλλων προμηθευτών και εξάλειψης των ανταγωνιστών τους.

Αυτό  που κυρίως πρέπει να μας ανησυχεί είναι ότι, όσο μεγαλύτερη είναι μια πολυεθνική, τόσο περισσότερη δύναμη έχει να επηρεάσει τη νομοθεσία. Πόσο μάλλον η Bayer, που μπορεί σύντομα να γίνει το νούμερο ένα στον τομέα των σπόρων και των φυτοφαρμάκων και που σαφώς θα έχει την υποστήριξη της Γερμανίας.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος που διαφαίνεται, αφορά την τροποποίηση των απαιτήσεων αδειοδότησης των φυτοφαρμάκων και της σήμανσης των γενετικά τροποποιημένων φυτών. Το πρόσφατο παράδειγμα ανανέωσης της  άδειας του ζιζανιοκτόνου Roundup της Monsanto και η συμμόρφωση της Ελλάδας με αυτή (δες εδώ), μόνο καθησυχαστικό δεν μπορεί να είναι. Η ΕΕ με την έγκριση της εξαγοράς της Monsanto από την Bayer, πέραν όλων των άλλων, ανοίγει κι επισήμως την πόρτα στα γενετικά τροποποιημένα φυτά!