10 χρόνια από την απεργία στη Χαλυβουργία: “Τι πλάτη να βάλεις στο αφεντικό; Όταν δουλεύεις 12-16 ώρες, δεν έχεις πλάτη, έχει τελειώσει!”

Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες εκδόσεις για τη μεγάλη απεργία στη Χαλυβουργία το 2011-12 είναι το βιβλίο “273+ Ημέρες – Ο ιστορικός αγώνας των Χαλυβουργών”, από τις εκδόσεις “Διεθνές Βήμα”, που καταγράφει τις μαρτυρίες τριών χαλυβουργών που είχαν ενεργό συμμετοχή στο απεργιακό μέτωπο και μιας από τις συζύγους των χαλυβουργών που είχαν επίσης πολύ ενεργό ρόλο στην οργάνωση της αλληλεγγύης σε αυτόν τον εμβληματικό αγώνα.

Μία από τις αρετές του βιβλίου είναι πως σκιαγραφεί τις σκέψεις και την ωρίμανση των εργατών, που δεν ήταν κομμάτι της οργανωμένης πρωτοπορίας και είχαν διαφορετικές καταβολές, αλλά ατσαλώθηκαν στον αγώνα, απαλλάχτηκαν από αυταπάτες που δοκιμάστηκαν στο ζωντανό πεδίο της πράξης και διαμορφώνουν ταξικό και πολιτικό κριτήριο. Ο πλούτος των διδαγμάτων και των συναισθημάτων που προκαλεί η ανάγνωση του βιβλίου είναι δύσκολο να χωρέσει σε ένα μικρό σημείωμα και σίγουρα δεν μειώνεται στο παραμικρό από κάποιους περιορισμούς -ακόμα και στην προσέγγιση της εκδοτικής ομάδας που ανέλαβε και επιμελήθηκε τις “συνεντεύξεις”.

Παρακάτω παραθέτουμε μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα, που έχουν την έννοια της προτροπής στον αναγνώστη να προμηθευτεί και να μελετήσει το βιβλίο, ως απαραίτητο ανάγνωσμα, όχι μόνο για επετειακούς λόγους, αλλά γιατί θέτει διαχρονικά και επίκαιρα (βλέπε τον αγώνα στην COSCO) ζητήματα για τη δράση στο εργατικό κίνημα και το ξεδίπλωμα μαζικών αγώνων. Δεν είναι τυχαίο πως οι περισσότερες επιλογές αποσπασμάτων αφορούν το συγκλονιστικό κομμάτι της αλληλεγγύης προς τους αγωνιζόμενους χαλυβουργούς, που είναι το μεγαλύτερο όπλο της τάξης μας και η πιο σημαντική παρακαταθήκη που μένει ακόμα και από τους αγώνες που δεν πετυχαίνουν τους άμεσους στόχους τους, αλλά γίνονται το καλύτερο λίπασμα για να καρπίσουν οι επόμενοι. Γιατί, τίποτα δεν πάει χαμένο στη χαμένη μας ζωή. Παρά μόνο οι αγώνες που δε δόθηκαν…

Υγ: στα αποσπάσματα που ακολουθούν παραλείπουμε τα ονόματα των χαλυβουργών (Παναγιώτης Κατσαρός, Νάσος Παυλάκης, Βασίλης Σταυρόπουλος, Σοφία Ροδίτη), θεωρώντας πως δε βοηθάει η παράθεσή τους σε ένα τόσο μικρό απόσπασμα, και πως εκφράζουν λίγο-πολύ ενιαία τη βασική στρατηγική και αντίληψη που είχαν στον αγώνα τους.

Τι είναι ταξικό σωματείο;

-Έχει γίνει αναφορά σε ταξικές δυνάμεις, σε ταξικό σωματείο. Τι ακριβώς εννοούμε με αυτό;

-Ταξικό είναι ένα σωματείο όταν τα μέλη που απαρτίζουν τη διοίκηση παλεύουν για τα κοινά συμφέρονταν των εργαζομένων και όχι για το προσωπικό τους συμφέρον.

-Το τι είναι ένα ταξικό σωματείο, εγώ θα το πω με δυο απλές κουβέντες, με το παράδειγμα του πρόεδρου, όταν του πρότειναν του ίδιου αύξηση. Μετά από τριάντα-τριανταπέντε χρόνια η εταιρεία είχε το θράσος να του προτείνει μια “γενναιόδωρη αύξηση”, ειδικά για τον ίδιο. Η απάντηση του προέδρου, προς τιμήν του, ήταν ότι αυτά που είναι να δώσει σε εκείνον, να τα δώσει μέχρι και στον τελευταίο εργάτη. Ταξικό σωματείο για μένα σημαίνει πραγματικά αυτό το πράγμα. Αυτός που δεν ενδιαφέρεται για τον εαυτό του αλλά ενδιαφέρεται για την τάξη του, για τον κόσμο.

Βάλτε πλάτη στην εταιρεία…

Η απάντηση του σωματείου μας ήταν πάντα ξεκάθαρη: Φέρτε μας τους ισολογισμούς της εταιρείας, τι παρήγατε, τι πουλήσατε και τι κάνατε τα προηγούμενα χρόνια μέχρι και τώρα που λέει ότι έχετε κρίση, γιατί εμείς βλέπουμε αύξηση παραγωγής, αύξηση πωλήσεων, αύξηση σε όλα. Γιατί ζητάτε μείωση; Εκεί τελείωνε πάντα η συζήτηση, αλλά επανέρχονταν πάλι μετά από ένα-δύο μήνες με το ίδιο σχεδόν αίτημα. Ήταν αρκετές οι επιχειρήσεις που πλέον βρίσκονταν στον στόχο ως προβληματικές, όπως η Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης. Μας έλεγαν, “Μη γίνουμε κι εμείς προβληματικοί, βάλτε πλάτη”. Τι πλάτη να βάλουμε! Όταν δουλεύεις δώδεκα ώρες την ημέρα και φτάνεις και τις δεκαέξι, δεν έχεις πλάτη! Η πλάτη έχει τελειώσει.

Μήπως ο αγώνας ήταν καπελωμένος;

Έχω βαρεθεί να ακούω αυτό το “Ήταν καπελωμένος ο αγώνας”. Είναι, κατ’ εμέ, πολύ σωστό να λες ότι, “Είχα βοήθεια απ’ αυτόν τον άνθρωπο, αλλά την είχα εκεί πέρα”. Εγώ τους θαύμαζα για τη διακριτικότητά τους, κι αξίζει να αναφερθεί ότι εννιά μήνες στην απεργία, δε δέχτηκαν ούτε ένα ποτήρι νερό. Ερχόταν αλληλεγγύη αναψυκτικά, έχει προχωρήσει η απεργία και είμαστε στην άνοιξη που κάνει ζέστη, και τους λέγαμε, “Πάρε ένα αναψυκτικό” και έλεγαν, “Όχι, αυτά είναι για σας”. Εδώ έρχονταν τα παιδιά από τη νεολαία του ΜΑΣ, που σαν υποστηρικτική ομάδα, τα βράδια διάβαζαν μαζί μας στην περιφρούρηση και λέγαμε να τα κεράσουμε μια τυρόπιτα και έλεγαν, “Εσείς θα μας κεράσετε; Όχι ρε παιδιά, δεν υπάρχει περίπτωση!”.

Η αλληλεγγύη είναι το δικό μας όπλο. Και είναι συγκλονιστικό!

Ήταν επίσης και οι ατομικές πρωτοβουλίες. Ερχόταν ένας σήμερα, με τον οποίο συζητούσαμε μαζί, ήταν άνεργος δυο χρόνια και μιλάγαμε και συμφωνούσαμε σε πολλά θέματα, για την πολιτική κατάσταση, για το πώς πρέπει να παλεύουμε. Ερχόταν, λοιπόν, μετά από μία εβδομάδα ή δέκα μέρες και σου έλεγε, “Ξέρεις κάτι; Έπιασαν δουλειά και με τον πρώτο μισθό που πήρα, πήγα στο σουπερμάρκετ” και έφερνε πέντε τσάντες. “Μα τώρα πληρώθηκες -του λέω- έχεις ένα σωρό έξοδα…”. Εκείνος επέμενε ότι “Πρέπει να συνεισφέρουμε, πρέπει να βοηθήσουμε όλοι!”

Μια μέρα από τη γειτονιά ήρθε ένα παιδάκι, μάλλον με τη μητέρα του, με ένα πακέτο μακαρόνια. Και μου λέει το πιτσιρίκι εκείνη την ώρα που μου το δίνει, “Εε… μόνο αυτό είχαμε στο ντουλάπι, δεν είχα άλλα, συγγνώμη”. Τι να πεις εκείνη την ώρα;

Μια οικογένεια μεταναστών που έμενε κοντά στο βενζινάδικο έρχονταν τα απογεύματα με ένα πιατελάκι. Πότε έφτιαχναν κουλουράκια, πότε έφτιαχναν κέικ, μας το έφερναν με ένα αλουμινόχαρτο από πάνω. Έρχονταν δύο πιτσιρίκια και το έφερναν.

Ήρθε η γαζώτρια από τη Νέα Ιωνία, ημέρα Χριστουγέννων, με μια γάστρα με μια γαλοπούλα με πατάτες και μας είπε ότι, “Εγώ θα το έτρωγα μόνη μου στο σπίτι με την οικογένειά μου, το ‘φερα να το μοιραστούμε!”

Ήρθε η Κατερίνα με τον αρραβωνιαστικό της να κάνει τα γενέθλιά της στην πύλη. Μας κέρασε γλυκά. Και μάλιστα, επειδή ρωτάγαμε τον αρραβωνιαστικό της, μας λέει χαριτολογώντας: “Παιδιά αν ήθελα ας μην ερχόμουν. Με απείλησε με χωρισμό!”

Ήταν και το ζευγάρι που όταν τελείωσε ο γάμος τους και ήταν να πάνε στο τραπέζι, πέρασαν από τη Χαλυβουργία. Έφυγαν από την εκκλησία να πάνε να κάνουν τη φωτογράφιση και σταματάνε, κατεβαίνει η νύφη κάτω, αφήνουν το κουτί με τα γλυκά, φωτογραφήθηκαν στην πύλη της Χαλυβουργίας και έφυγαν: “Υπάρχει -λένε- καλύτερο μέρος για αναμνηστική φωτογραφία του γάμου μας;”

Υπήρχε κόσμος που ερχόταν για μισό λεπτό αλλά έμενε για μια ζωή στο μυαλό μας. Κάτι που δεν πρόκειται να ξεχάσω ποτέ είναι όταν ήρθε ο άπορος και έλεγε, “Εμένα μου δίνει χαρτζιλίκι η γιαγιά μου η οποία παίρνει σύνταξη. Μου έδωσε είκοσι ευρώ, είναι για τα τσιγάρα μου. Πιστεύω ότι εσείς τα έχετε περισσότερο ανάγκη. Πάρτε τα”.

Άλλο ένα βράδυ, εκεί κοντά στα Χριστούγεννα, είχε έρθει μια κοπέλα, με ένα σχετικά ακριβό αυτοκίνητο. Κατεβαίνει η κοπέλα με δυο κουτιά κουραμπιέδες και κάποια χρήματα, και τα άφησε. Μου λέει, “Εγώ μένω σε καλή περιοχή, έχω καλή δουλειά και αυτά. Ο πατέρας μου όμως κάηκε μέσα στις χαλυβουργίες”.

Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά γινόταν το αδιαχώρητο. Παραμονή Χριστουγέννων το απόγευμα ερχόταν στη σειρά η πιτσιρικαρία με κουτάκια, ό,τι είχαν μαζέψει από τα κάλαντα! Και έκαναν ουρά, δηλαδή, είχαμε κουβάδες πλαστικούς γεμάτους με ψιλά. Εκεί δεν αντέχεις! Τέτοιες συγκινήσεις!

Ένα βράδυ, πολύ αργά, ήρθε μια οικογένεια. Ήταν τρία παιδάκια και το πιο μικρό μας έδωσε ένα σακουλάκι καραμέλες και είπε, “Να τα μοιραστείτε εσείς που κάθεστε εδώ για να φυλάξετε τη δουλειά σας”.

Έχω πει πολλές φορές αυτή την ιστορία με το παιδάκι με το πενηντάλεπτο. Έχει μείνει στην καρδιά μου. Είναι κάτι το οποίο με έχει σημαδέψει για μια ζωή. Δεν ξέρω αν υπάρχει μεγαλύτερη πράξη αλληλεγγύης, αλλά και αυθορμητισμού και αγαθότητας! Όταν ο μπαμπάς του πρόσφερε τα χρήματα που είχε φέρει για το απεργιακό ταμείο, ήταν δίπλα και το παιδάκι και τον ρωτάει. Του εξηγεί ο πατέρας του ότι εδώ ήρθαμε για τους Χαλυβουργούς, βλέπεις κάνουν έναν αγώνα, απεργούν κλπ, και τους δώσαμε χρήματα για να μπορέσουν να αντέξουν στον αγώνα τους. “Μπαμπά κι εγώ”, λέει το παιδί. “Όχι, έδωσα, εντάξει, δεν χρειάζεται”, του λέει ο μπαμπάς. Το παιδί επέμενε και ψαχνόταν. Βγάζει ένα πενηντάλεπτο και λέει, “Αυτό για τον αγώνα σας”. Αυτό το πενηντάλεπτο δυστυχώς μας το φάγανε, γιατί αυτό είχε περίοπτη θέση στο καμαράκι που καθόμασταν, εκεί που κάναμε τη βάρδια για την περιφρούρηση. Ήταν το σήμα κατατεθέν. Ένα 50λεπτο. Τι αξία είχε όμως η πράξη!

Και η σκατοψυχιά είναι το δικό τους γνώρισμα…

Μιλήσαμε ήδη για τις ζωγραφιές που μας έστελναν παιδάκια από όλη την Ελλάδα. Όλους αυτούς τους εννιά μήνες, τα γράμματα συμπαράστασης από τα παιδιά τα βάζαμε στο καμαράκι του σωματείου. Με τα δικά τους γράμματα έλεγαν ότι “Είστε νικητές”. Έβλεπες ένα παιδί 6-7 χρονών που έφτιαχνε μια Χαλυβουργία και δίπλα έναν εργάτη που έκανε ότι χτύπαγε το εργοστάσιο. Από πάνω έγραφε, “Για μας είστε νικητές”. Όλα αυτά τα κατέστρεψαν όταν μπήκαν στο εργοστάσιο τα άτομα της απεργοσπαστικής ομάδας. Ευτυχώς, όμως, τα έχει σώσει κάποιος φωτογράφος και κυκλοφόρησαν στο πρώτο βιβλίο που είχε βγάλει το ΚΚΕ, “Το χρονικό του ηρωικού αγώνα των Χαλυβουργών Οκτώβριος 2011-Ιούλιος 2012”. Δε με πείραξε τίποτα όσο με πείραξε η καταστροφή αυτών των εικόνων. Ήταν ανοσιούργημα, ιεροσυλία, να μην τις σεβαστούν.