5 μύθοι για την εξαήμερη εργασία (που διακινεί η κυβέρνηση)

Ο πρωθυπουργός σε συνέντευξη που παραχώρησε στο CNN έδωσε την ακόλουθη απάντηση στο ερώτημα αν η κυβέρνησή του θέσπισε στην Ελλάδα εξαήμερη βδομάδα εργασίας:

«Χαίρομαι που συμφωνείτε μαζί μου ότι πρόκειται για μύθο. Η Ελλάδα δεν έχει εξαήμερη εβδομάδα εργασίας. Η Ελλάδα έχει εβδομάδα πενθήμερης εργασίας. Προσφέρουμε, μάλιστα, στους εργαζόμενους τη δυνατότητα να εργάζονται τέσσερις ημέρες, εάν συμπληρώνουν τις 40 ώρες και εφόσον το συμφωνήσουν με τον εργοδότη τους. Μόνο κάτω από έκτακτες συνθήκες, στις επιχειρήσεις που λειτουργούν 7 ημέρες ανά εβδομάδα, 24 ώρες το 24ωρο – πρόκειται για μια πολύ μικρή μειονότητα – με τη σύμφωνη γνώμη του εργαζομένου, συμφωνία μεταξύ του εργαζομένου και του εργοδότη και με σημαντική προσαύξηση στις αποδοχές, μπορεί να προστεθεί έκτη ημέρα απασχόλησης. Άρα, όχι, η Ελλάδα έχει εβδομάδα πενθήμερης εργασίας και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει».

Η υπουργός Εργασίας δήλωσε με επίσης κατηγορηματικό τρόπο ότι «δεν υπάρχει εξαήμερη εργασία στην Ελλάδα». Μάλιστα, χαρακτήρισε ως «fake news» όσα γράφονται για το 6ήμερο.

* * *

Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 182 του ΠΔ 80/2022 (Α’ 222) «Κώδικας Ατομικού Εργατικού Δικαίου», σε όλους ανεξαιρέτως τους κλάδους εργασίας και σε όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, η πλήρης απασχόληση καθορίζεται σε σαράντα (40) ώρες εβδομαδιαίως, οι οποίες δύνανται να κατανέμονται σε πενθήμερη ή εξαήμερη εβδομαδιαία εργασία, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας ή τις διαιτητικές αποφάσεις. Όταν εφαρμόζεται σύστημα πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας, το πλήρες συμβατικό ωράριο εργασίας ανέρχεται ημερησίως σε οκτώ (8) ώρες, ενώ όταν εφαρμόζεται σύστημα εξαήμερης εβδομαδιαίας εργασίας, το πλήρες ωράριο εργασίας ανέρχεται σε έξι (6) ώρες και σαράντα (40) λεπτά ημερησίως.

Η ιστοσελίδα του υπουργείου Εργασίας αναφέρει: «Με το άρθρο 58 του ν. 4808/2021 (ΦΕΚ Α’ 101), όπως αυτό τροποποίησε το άρθρο 4 του ν.2874/2000 το νόμιμο εβδομαδιαίο ωράριο εργασίας καθορίστηκε σε 45 ώρες επί πενθήμερου και 48 ώρες επί εξαήμερου συστήματος εβδομαδιαίας εργασίας. Μετά την ισχύ δε του πενθήμερου, το νόμιμο ημερήσιο ωράριο καθορίσθηκε σε 9 ώρες, ενώ επί εξαημέρου παρέμεινε σε 8 ώρες».

Από τις διατάξεις που παραθέτουμε προκύπτει λοιπόν αναμφισβήτητα ότι στην Ελλάδα υπάρχει και εφαρμόζεται, ακόμα και πριν την ψήφιση του νόμου Γεωργιάδη, σύστημα εξαήμερης εργασίας. Για την κυβέρνηση όμως αυτό είναι μύθος και fake news!

* * *

Πρέπει να τονιστεί ότι η εξαήμερη εργασία δεν αποτελεί πατέντα της σημερινής κυβέρνησης ούτε κάποια ελληνική ιδιαιτερότητα. Η θέσπισή της έχει φαρδιά – πλατιά την υπογραφή της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ειδικότερα, σύμφωνα με την Οδηγία 93/104/ΕΚ η οποία ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο με το ΠΔ 88/1999, στους εργαζόμενους εξασφαλίζεται ανά βδομάδα ελάχιστη περίοδος συνεχούς ανάπαυσης 24 ωρών και ημερήσια ελάχιστη ανάπαυση μόλις 11 ώρες. Δηλαδή οι 6 μέρες δουλειά τη βδομάδα και οι 13 ώρες δουλειά τη μέρα αποτελούν το «πλέγμα προστασίας» της ΕΕ για τους εργαζόμενους… Με την ίδια Οδηγία το διάλειμμα δεν θεωρείται χρόνος εργασίας και ορίζεται ότι ο χρόνος εβδομαδιαίας εργασίας των μισθωτών δεν μπορεί να υπερβαίνει ανά περίοδο το πολύ τεσσάρων (4) μηνών τις σαράντα οκτώ (48) ώρες κατά μέσο όρο, συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών. Δηλαδή ένας εργαζόμενος μπορεί να φτάσει έως και τις 78 ώρες εργασίας τη βδομάδα, αν συνολικά ο μέσος όρος της εβδομαδιαίας εργασίας του στο τετράμηνο δεν υπερβαίνει τις 48 ώρες…

Θα αναρωτηθεί κανείς διαβάζοντας τα παραπάνω τι ήταν τότε αυτό που άλλαξε σε σχέση με την εξαήμερη εργασία με την ψήφιση του ν. Γεωργιάδη και γιατί ο νόμος αυτός προκάλεσε τόσο μεγάλες αντιδράσεις από τα εργατικά συνδικάτα;

* * *

Τα άρθρα 25 & 26 του ν. 5053/2023 (ν. Γεωργιάδη) πλήττουν στην πραγματικότητα όσους εργαζόμενους είχαν κατοχυρώσει το πενθήμερο, στο πλαίσιο επιχειρησιακής, κλαδικής, ομοιοεπαγγελματικής, τοπικής ή και ακόμα και ατομικής σύμβασης εργασίας.

Το κράτος δηλαδή, αντί να προσπαθεί να διασφαλίσει την εφαρμογή των όρων των ΣΣΕ αλλά και των όρων των ατομικών συμβάσεων εργασίας των εργαζομένων, ενορχηστρώνει την καταστρατήγησή τους! Αντί να φροντίζει να διευρύνει τα δικαιώματα των εργαζομένων, τα συρρικνώνει ακόμα περισσότερο. Το υπουργείο Εργασίας με τη συγκεκριμένη ρύθμιση κατακρεουργεί τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, καταργεί στην πράξη τη συλλογική αυτονομία των συνδικάτων αλλά και τη θεμελιώδη για το εργατικό δίκαιο «αρχή της εύνοιας». Επιπλέον, επιβάλλει με τον πιο βάναυσο τρόπο στους εργαζόμενους τη μονομερή βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας τους. Ασφαλώς το υπουργείο Εργασίας μπορεί να ισχυριστεί ότι είναι ευνοϊκότερο για έναν εργαζόμενο να δουλεύει 6 μέρες αντί για 5! Αλλωστε, το έχει ξανακάνει, με μια απαράδεκτη εγκύκλιο που εξέδωσε το καλοκαίρι του 2022, με την οποία καταργούσε το πενθήμερο στα επισιτιστικά και τουριστικά καταστήματα που εκείνη την περίοδο ήταν κατοχυρωμένο στην κλαδική ΣΣΕ. Η εγκύκλιος αυτή τελικά αποσύρθηκε μετά τις δυναμικές αντιδράσεις των εργαζομένων του κλάδου.

Μύθοι για την εξαήμερη εργασία υπάρχουν, αλλά είναι η κυβέρνηση αυτή που τους διακινεί.

* * *

Ο 1ος μύθος λοιπόν είναι ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει εξαήμερη εργασία… Ο 2ος μύθος είναι ότι «η εξαήμερη εργασία αφορά πολύ λίγους κλάδους και επιχειρήσεις»:

Το πεδίο εφαρμογής των διατάξεων για την εξαήμερη εργασία είναι επίτηδες ασαφές. Το άρθρο 25 αναφέρει ότι εφαρμόζεται σε επιχειρήσεις «συνεχούς λειτουργίας με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών» και το άρθρο 26 σε επιχειρήσεις «που δεν είναι από τη φύση τους συνεχούς λειτουργίας, αλλά είναι δυνατόν να λειτουργούν κατά τις ημέρες Δευτέρα έως και Σάββατο, επί είκοσι τέσσερις (24) ώρες, με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών». Επιπλέον, ούτε στον νόμο ούτε στην Υπουργική Απόφαση αναφέρονται συγκεκριμένοι ΚΑΔ επιχειρήσεων στις οποίες θα εφαρμοστεί το εξαήμερο.

Μέσα στις πρώτες 16 μέρες που εφαρμόζεται η συγκεκριμένη δυνατότητα για τις επιχειρήσεις, έχουν υποβληθεί στο ΠΣ «ΕΡΓΑΝΗ» 1.865 «Δηλώσεις για απασχόληση την 6η μέρα». Στην πραγματικότητα όμως, δεν μπορούν να εξαχθούν στατιστικά στοιχεία για το πόσοι εργαζόμενοι δηλώθηκε ότι θα απασχοληθούν την 6η μέρα, καθώς το σχετικό έντυπο του «ΕΡΓΑΝΗ» δεν έχει πεδίο που να συμπληρώνεται ο αριθμός εργαζομένων που θα απασχοληθούν!

* * *

Μύθος 3ος: «Η εξαήμερη εργασία εφαρμόζεται με τη συναίνεση του εργαζόμενου»:

H 6η ημέρα εργασίας μπορεί να υλοποιηθεί μονομερώς από τον εργοδότη, δεν υπάρχει πουθενά στον νόμο πρόβλεψη για συμφωνία του σωματείου ή του μισθωτού. Η μόνη σχετική διάταξη που θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε περίπτωση διαφωνίας του εργαζόμενου είναι: «Ο εργαζόμενος έχει δικαίωμα να αρνηθεί την παροχή της επιπλέον αυτής εργασίας, αν δεν είναι σε θέση να την εκτελέσει και η άρνησή του δεν είναι αντίθετη με την καλή πίστη (659 ΑΚ)». Δηλαδή, για να αρνηθεί ο εργαζόμενος την παροχή της επιπλέον εργασίας πρέπει να επικαλεστεί κάποιο σπουδαίο λόγο, που τον εμποδίζει να την παράσχει. Βέβαια τόσο η υπουργός όσο και ο υφυπουργός Εργασίας δήλωσαν ότι «δεν μπορεί συνέχεια ένας εργαζόμενος να αρνείται την εργασία…».

* * *

Μύθος 4ος: «Η εξαήμερη εργασία δεν μπορεί να εφαρμόζεται συνεχώς»:

Στις διατάξεις του νόμου δεν υπάρχει κανένας σαφής χρονικός περιορισμός για την εξαήμερη εργασία. Η εφαρμογή της γίνεται με μονομερή δήλωση του εργοδότη και με την επίκληση του αυξημένου φόρτου εργασίας. Επιπλέον δεν υπάρχει κανένας χρονικός περιορισμός στο πεδίο «Διάστημα Ειδικής Περίπτωσης» του ειδικού εντύπου που υποβάλλουν οι επιχειρήσεις στο «ΕΡΓΑΝΗ», δηλαδή μια επιχείρηση μπορεί να υποβάλει το σχετικό έντυπο μία φορά και να συμπληρώσει ότι το χρονικό διάστημα που αφορά είναι π.χ. 4 μήνες! Με τον τρόπο αυτόν αλλοιώνονται και τα στατιστικά στοιχεία, καθώς για όλο αυτό το χρονικό διάστημα που περιλαμβάνει 16 εβδομάδες εξαήμερης εργασίας, θα έχει γίνει μόλις 1 υποβολή εντύπου στο «ΕΡΓΑΝΗ»! Μια απλή επισκόπηση στα έντυπα που έχουν ήδη υποβληθεί αρκεί για να διαπιστώσει κανείς ότι ορισμένες επιχειρήσεις εφάρμοσαν ήδη αυτή την πρακτική. Κατά τ’ άλλα η κυρία Κεραμέως δηλώνει στις συνεντεύξεις της ότι είναι καταχρηστικό να εργάζεται ο εργαζόμενος κάθε Σάββατο…

* * *

Μύθος 5ος: «Μπορεί να κάνεις τους εργαζόμενους να πιστέψουν σε έναν μύθο, αν τον αναπαράγουν τα κυβερνητικά στελέχη και ο προπαγανδιστικός μηχανισμός της κυβέρνησης».

Επιμύθιο: Η κυβέρνηση καλό είναι να λάβει υπόψη της τη γνωστή φράση του Αβραάμ Λίνκολν «Μπορείς να τους ξεγελάς όλους για λίγο καιρό, λίγους όλο τον καιρό, αλλά όχι όλους όλο τον καιρό». Οι εργαζόμενοι δεν περιμένουν τις δηλώσεις των κυβερνητικών στελεχών για να καταλάβουν αν μια πολιτική διευρύνει τα δικαιώματά τους ή τα συρρικνώνει, έχουν για κριτήριο την ίδια τους τη ζωή. Η εργατική τάξη της Ελλάδας, τα ταξικά συνδικάτα έχουν και την πείρα και τη δύναμη να επιβάλλουν το δίκιο τους εκεί που πραγματικά ανατρέπονται οι αντιλαϊκές αποφάσεις, μέσα στους χώρους δουλειάς και στους δρόμους του αγώνα.

Γιώργος Δούκας
Επιθεωρητής Εργασιακών Σχέσεων

Αναδημοσιεύεται από την στήλη «Αποκαλυπτικά» της εφημερίδας «Ριζοσπάστης», Τετάρτη 17 Ιούλη 2024.