«Και όμως η επανάσταση – αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάς – δεν γίνεται χωρίς την καλλιέργεια…»

«Κοιτώντας πέρα μακριά, προς το μέλλον – προς τα εκεί που έχεις υποχρέωση να κοιτάς πάντα – απορροφημένος με τα μεγάλα και τα σημαντικά, δεν δίνεις την πρέπουσα σημασία σε κάποιες “ασήμαντες λεπτομέρειες” που στροβιλίζονται ασταμάτητα γύρω σου. Σε εκείνες τις “ασήμαντες λεπτομέρειες”, που – όμως – έχουν να κάνουν με σημαντικά πράγματα. Με το ίδιο το μέλλον! Σε εκείνες τις “ασήμαντες λεπτομέρειες”, που αργά – αργά και μεθοδικά πλέκουνε τον ιστό τους και σε τυλίγουν. Και έρχεται ο καιρός που βρίσκεσαι χωμένος βαθιά μέσα στη δίνη τους. Δέσμιος της λογικής τους. Κυριευμένος από τον – μεγάλο – σκοπό σου, δεν δίνεις την πρέπουσα σημασία σε όσα φτάνουν στα αυτιά σου. Δεν “ξεκαθαρίζεις” τους ήχους που γρατζουνάνε γύρω σου και φτιάχνουνε τις – μελλοντικές – ακουστικές επιλογές σου. Δεν φροντίζεις την αισθητική σου. Παραβλέπεις τις ανάγκες των ματιών σου να επικοινωνούν – και να συναναστρέφονται – με άρτιες εικόνες. Κάνεις υποχωρήσεις – και συμβιβασμούς – σε αυτά που διαβάζεις. Δεν αναζητάς – πάντα – το ολοκληρωμένο. Βολεύεσαι – άστοχα – και με τα υποκατάστατα. Δεν είσαι απόλυτος στην επαφή σου με την τέχνη. Θεωρείς, ίσως, ότι το εποικοδόμημα δεν είναι – τόσο – επικίνδυνο! Και πέφτεις θύμα – και συ – της άποψης πως μπορεί κάποιος να παρακολουθεί το άσχημο και να μένει – πάντα – κοντά στο ωραίο. Να ζει καθημερινά με το ακαλαίσθητο και να μένει – ισόβια – καθαρός. Πιστεύεις – και συ – πως την ώρα της σχόλης σου σου επιτρέπεται να “διασκεδάζεις” με το ελαφρύ και το εύπεπτο. Εχεις δικαίωμα να ξεκουράσεις – όπως δικαιολογείσαι – τον νου σου. Θεωρείς πως δεν είναι όλες οι ώρες για σοβαρά πράγματα! Ο άνθρωπος, λες, έχει ανάγκη από διαλείμματα. Και διαλέγεις – για τα διαλείμματα – πράγματα που σε φέρνουν πίσω. Αισθητικές που σε καθηλώνουν. Ηχους που σου ταράζουν το νευρικό σύστημα… Θεωρείς, ίσως, πως όλα ετούτα δεν έχουν να κάνουν με την επανάσταση! Πως αυτές οι ενασχολήσεις είναι για τις μελλοντικές κοινωνίες. Για τις κοινωνίες εκείνες που οι άνθρωποι, αφού θα έχουν λύσει τα προβλήματα, θα ρίχνουνε το ακόντιο όχι για να περάσει ο ένας τον άλλον, αλλά – και οι δυο μαζί – να το πάνε, για το καλό της ανθρωπότητας, ακόμα μακρύτερα. Και όμως η επανάσταση – αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάς – δεν γίνεται χωρίς την καλλιέργεια. Δεν μπορεί να αλλάξει ο κόσμος, άμα δεν δοθεί ιδιαίτερη προσοχή – και – στις “ασήμαντες λεπτομέρειες”. Πρέπει να κερδηθεί – και – ο αγώνας της αισθητικής. Της αισθητικής στην τέχνη και στις συμπεριφορές. Παντού – σε όλους τους χώρους και σε όλες τις εκδηλώσεις – εκεί όπου οικοδομούνται όλες οι πτυχές του ανθρώπου. Εκεί που το ωραίο δεν είναι περιττό, αλλά ανάγκη. Εκεί που η γνώση έχει τον επάνω – και τον πρώτο – λόγο. Εκεί που ο άνθρωπος επιλέγει να συγκρούεται – μόνο – με τα άξια».

Με ένα απόσπασμα από τις «Ασήμαντες λεπτομέρειες», κείμενο γραμμένο στην κυριακάτικη στήλη «Η Αλλη Διάσταση» (1/2/1998), θυμόμαστε τον σύντροφό μας Νίκο Αντωνάκο, που σαν σήμερα πριν 16 χρόνια «έφυγε» από τη ζωή. Τα κείμενά του, όπως κι αυτό το απόσπασμα, καθώς και οι κριτικές που έγραφε σε αυτήν εδώ τη στήλη, ήταν διεισδυτικά έως τον πυρήνα των πραγμάτων, διαχρονικά και επίκαιρα, όχι απλά σαν να γράφτηκαν σήμερα, μα σαν κάποιος να μας έδωσε τη δυνατότητα να διαβάσουμε μικρά γράμματα από το μέλλον. Σύντροφέ μας ήσουν, είσαι και θα είσαι ανάμεσά μας… Και πόσο πιο ουσιαστικά θα μπορούσε να αξιοποιήσει κάποιος αυτό το απόσπασμα, αν όχι στη στήλη του σινεμά, την τέχνη που περικυκλώνει τις αισθήσεις και τον νου μας περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη, την τέχνη που εξυψώνει, μα πιο συχνά αποκοιμίζει και διαβρώνει τη συνείδησή μας σαν τη σκουριά.

Π. Α.

Αναδημοσιεύεται από τον Ριζοσπάστη 3/4/2025