Κείμενο νομικών με εκατοντάδες υπογραφές – Η κατάλυση συνταγματικών δικαιωμάτων δεν πρέπει να γίνεται ανεκτή από κανέναν

Κείμενο που συνυπογράφουν εκατοντάδες νομικοί και συντάχθηκε αρχικά με αφορμή τη στοχοποίηση της προέδρου της ΕΝΙΘ και τις εισαγγελικές διώξεις σε συνδικαλιστικούς φορείς που εξήγγειλαν τη συμμετοχή τους στις εκδηλώσεις-διαδηλώσεις για το Πολυτεχνείο, για να γίνει ακόμα πιο επίκαιρο μετά την αντισυνταγματική απόφαση για απαγόρευση συναθροίσεων.

Η ενάσκηση συνταγματικού δικαιώματος ως απείθεια κατά των νόμων;

Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα, η Εισαγγελία Πλημμελειοδικών Θεσσαλονίκης παρήγγειλε τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης, προκειμένου να διαπιστωθεί αν η τυχόν πρόσκληση της Ένωσης Νοσοκομειακών Ιατρών Θεσσαλονίκης (ΕΝΙΘ), για συμμετοχή σε δημόσια υπαίθρια συνάθροιση την 17^η Νοεμβρίου 2020, στοιχειοθετεί το αδίκημα της διέγερσης σε ανυπακοή, που προβλέπεται στο άρθρο 183 του Ποινικού Κώδικα.

H συγκεκριμένη πρόσκληση της ΕΝΙΘ έλαβε χώρα σε μια κρίσιμη στιγμή για τα νοσοκομεία της πόλης και το προσωπικό που απασχολείται σε αυτά, το οποίο έχει δικαίωμα να διαμαρτυρηθεί για τις συνθήκες εργασίας του, τα μέτρα που λαμβάνονται ή παραλείπονται, αυτά που έπρεπε να γίνουν και δεν έγιναν. Άλλωστε το δικαίωμα του συνέρχεσθαι αποτελεί δομικό στοιχείο της δημοκρατικής αρχής, αφού συνιστά μορφή άμεσης δημοκρατίας, τρόπο προβολής των θέσεων των μη κυρίαρχων ομάδων στο κοινωνικό σύνολο, και έκφρασης κριτικής και διαμαρτυρίας και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να συγκριθεί με κρατικά οργανωμένες εορταστικές παρελάσεις, στρατιωτικές ή μαθητικές. Η δε διαφύλαξη του αποκτά πρωταρχική σημασία ιδίως σε περιόδους κρίσεων, όπως αυτή που διανύουμε, οι οποίες είναι συνυφασμένες με σοβαρούς περιορισμούς των ατομικών ελευθεριών.

Για τη δυνατότητα ή μη κατάφασης ποινικής ευθύνης για την ως άνω συμπεριφορά, θα πρέπει αρχικά να εξεταστούν τα στοιχεία του αδικήματος της διέγερσης σε ανυπακοή αλλά και οι νόμιμοι περιορισμοί του δικαιώματος της συνάθροισης. Κατά τη διάταξη του άρθρου 183 ΠΚ, «όποιος δημόσια με οποιονδήποτε τρόπο ή μέσω του διαδικτύου προκαλεί ή διεγείρει σε απείθεια κατά των νόμων ή των διαταγμάτων ή εναντίον άλλων νόμιμων διαταγών της αρχής, τιμωρείται με φυλάκιση έως ένα έτος ή με χρηματική ποινή».

Στην προκείμενη περίπτωση, ως «νόμος, διάταγμα ή άλλη νόμιμη διαταγή της αρχής», προφανώς νοούνται οι νομοθετικές εκείνες πράξεις που σχετίζονται με την απαγόρευση μιας δημόσιας υπαίθριας συνάθροισης, δηλαδή (α) οι διατάξεις του άρθρου 11 του Συντάγματος που κατοχυρώνουν το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και ορίζουν τις δύο μοναδικές περιπτώσεις απαγόρευσης δημοσίων υπαίθριων συναθροίσεων, (β) οι διατάξεις του εκτελεστικού του Συντάγματος άρθρου 7 παρ. 1 ν. 4703/2020 (Α’ 131), και μόνον στο μέτρο που επαναλαμβάνουν τις συνταγματικές προβλέψεις, καθώς ο νόμος παρουσιάζει στο σύνολο του ευρύτερα ζητήματα αντισυνταγματικότητας, (γ) η από 06.11.2020 ΚΥΑ (Β’ 4899) με την οποία επιβλήθηκαν «Έκτακτα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας από τον κίνδυνο περαιτέρω διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 στο σύνολο της Επικράτειας για το διάστημα από το Σάββατο 7 Νοεμβρίου 2020 έως και τη Δευτέρα 30 Νοεμβρίου 2020», μεταξύ των οποίων η απαγόρευση συναθροίσεων που όμως, κατά ρητή επιταγή της ιδίας ΚΥΑ, τελεί υπό «την επιφύλαξη των δημοσίων υπαίθριων συναθροίσεων του άρθρου 11 του Συντάγματος και του ν. 4703/2020 (Α’ 131)» (άρθρο 1 παρ. 1 σημείο 1), και (δ) τυχόν απόφαση απαγόρευσης δημόσιας υπαίθριας συνάθροισης, εκδοθείσα κατ’ άρθρο εξηκοστό όγδοο παρ. 2 της από 20.03.2020 ΠΝΠ (Α’ 68) που κυρώθηκε με το ν. 4683/2020 (Α’ 83) και προβλέπει ότι «Για επιτακτικούς λόγους αντιμετώπισης σοβαρού κινδύνου δημόσιας υγείας που συνίστανται στη μείωση του κινδύνου διασποράς του κορωνοϊού COVID-19, είναι δυνατόν, με απόφαση του Αρχηγού της Ελληνικής Αστυνομίας μετά από γνώμη της Εθνικής Επιτροπής προστασίας της Δημόσιας Υγείας έναντι του κορωνοϊού COVID-19, να επιβάλλεται, για το απολύτως αναγκαίο χρονικό διάστημα, σε όλη την Επικράτεια ή σε ορισμένη μόνο περιοχή, απαγόρευση δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων, στις οποίες συμμετέχει ένας ελάχιστος αριθμός ατόμων. Με την ίδια απόφαση μπορούν να προβλέπονται διοικητικά πρόστιμα σε περίπτωση παραβίασης της διάταξης του προηγούμενου εδαφίου, υπό την επιφύλαξη της εφαρμογής άλλων κυρώσεων που προκύπτουν από την κείμενη νομοθεσία».

Συνεπώς, ενδεχόμενη συνάθροιση πολιτών με αφορμή την επέτειο του Πολυτεχνείου, προκειμένου να αποτίσουν φόρο τιμής στα θύματα της εξέγερσης και να εκφράσουν τις θέσεις τους επί μείζονος και επίκαιρου κοινωνικού ζητήματος, δεν μπορεί να απαγορευθεί παρά μόνον για τους λόγους που προβλέπονται στο άρθρο 11 παρ. 2 εδ. β’ του Συντάγματος και επαναλαμβάνονται στο άρθρο 7 παρ. 1 εδ. α’ και β’ του ν. 4703/2020, ήτοι μόνον για την αποτροπή σοβαρού κινδύνου για τη δημόσια ασφάλεια ή σοβαρής διατάραξης της κοινωνικοοικονομικής ζωής σε ορισμένη περιοχή. Ως εκ τούτου, η προαναγγελθείσα συνάθροιση των υγειονομικών και κάθε άλλης ομάδας πολιτών απολαμβάνει συνταγματικής προστασίας και δεν εμπίπτει στις εξαιρετικές περιπτώσεις όπου είναι δυνατή σχετική απαγόρευση, γεγονός που αναγνωρίζεται ρητά και από τη διάταξη του άρθρου 1 παρ. 1 σημείο 1 της ΚΥΑ περί επιβολής των έκτακτων μέτρων. Για τους ίδιους ακριβώς λόγους, η διάταξη της παρ. 2 του άρθρου εξηκοστού ογδόου της από 20.03.2020 ΠΝΠ που κυρώθηκε με το ν. 4683/2020 και προβλέπει τη δυνατότητα απαγόρευσης δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων για υγειονομικούς λόγους, είναι ανίσχυρη ως αντισυνταγματική, και ως εκ τούτου, οποιαδήποτε απόφαση της διοίκησης περί απαγόρευσης δημόσιας συνάθροισης δυνάμει της διάταξης αυτής, είναι επίσης μη νόμιμη, ως ερειδόμενη σε αντισυνταγματική διάταξη.

Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, πρόσκληση συμμετοχής σε τέτοια δημόσια υπαίθρια συνάθροιση, στο βαθμό που δεν εμπεριέχει και πρό(σ)κληση για την παραβίαση των υγειονομικών μέτρων περιορισμού της διασποράς του κορωνοΐου (όπως π.χ. προτροπές για μη χρήση μασκών, μη τήρηση αποστάσεων κ.ο.κ.), συνιστά πρόσκληση σε νόμιμη ενέργεια, και όχι σε απείθεια κατά των νόμων, διαταγμάτων ή νόμιμων διαταγών της αρχής. Τούτο διότι δεν υπάρχει σύμφωνος με το Σύνταγμα νόμος, διάταγμα, ή διαταγή της αρχής που να απαγορεύει τη συμμετοχή σε δημόσια υπαίθρια συνάθροιση για λόγους υγειονομικούς, μη προβλεπόμενους στο άρθρο 11 παρ. 2 εδ. β’ του Συντάγματος. Σε κάθε δε περίπτωση, πρέπει να σημειωθεί ότι κατά τη στιγμή που γίνονταν οι επίμαχες δηλώσεις της Προέδρου της ΕΝΙΘ, δεν υπήρχε στο νομικό κόσμο ούτε η —κατά τα ανωτέρω αντισυνταγματική— απόφαση του Αρχηγού της ΕΛΑΣ περί απαγόρευσης συναθροίσεων για τον εορτασμό της επετείου της 17^ης Νοεμβρίου. O τυχόν αξιόποινος χαρακτήρας μιας πράξης όμως καθορίζεται από τους κανόνες δικαίου, και όχι από τις δηλώσεις (αν)αρμοδίων Υπουργών.

H περίοδος που διανύουμε είναι αναμφίβολα πρωτόγνωρη, με σημαντικούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία και με ορατό το ενδεχόμενο της κατάρρευσης του υποστελεχωμένου, υποεξοπλισμένου και διαρκώς υποχρηματοδοτούμενου συστήματος δημόσιας υγείας της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό ο καθένας δύναται να συμφωνεί σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό ή να διαφωνεί με τα μέτρα που λαμβάνονται, ενώ είναι κατανοητός ο φόβος και η διάχυτη ανησυχία. Παρά ταύτα, η απαγόρευση άσκησης κριτικής στην πολιτειακή εξουσία και η προσπάθεια πλήρους και απόλυτης κατάλυσης συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων, θεμελιωδών για τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, δεν θα πρέπει να γίνεται ανεκτή από κανέναν πολίτη. Τα ίδια έχουν ήδη κριθεί από το Διοικητικό Πρωτοδικείο του Αμβούργου (VG Hamburg 16.04.2020 – 17 E 1648/2020), το οποίο κηρύσσοντας την αντισυνταγματικότητα της απόλυτης απαγόρευσης των δημόσιων συναθροίσεων προς περιορισμό της διασποράς του κορωνοϊού, τόνισε ότι η ελευθερία του συνέρχεσθαι συνιστά βασική έκφανση της δημοκρατικής αρχής, και ότι κανονιστική πράξη που καταλύει την ελευθερία αυτή αντίκειται και στην αρχή της αναλογικότητας, διότι αντί της απαγόρευσης θα μπορούσε να εξασφαλίσει την άσκηση αυτής της θεμελιώδους ελευθερίας προβλέποντας ηπιότερους περιορισμούς, όπως λ.χ. η τήρηση αποστάσεων.

Πρέπει, επιπλέον, να σημειωθεί ότι σε μια περίοδο που η πολιτειακή εξουσία επικαλείται διαρκώς τον επιστημονικό λόγο για να πείσει για την αναγκαιότητα των περιοριστικών μέτρων και την ορθότητα των επιλογών της, η αντίθεσή της στην έκφραση επιστημονικού λόγου από τους κατ’ εξοχήν αρμόδιους ιατρούς και λοιπούς υγειονομικούς, αποτελεί τουλάχιστον παράδοξο. Η προσπάθεια στοχοποίησης και συκοφάντησης της Προέδρου της Ένωσης Νοσοκομειακών Ιατρών Θεσσαλονίκης και ως εκ τούτου τρομοκράτησης και φίμωσης των νοσοκομειακών ιατρών που βγάζουν κραυγή αγωνίας και διαμαρτυρίας για τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν στα νοσοκομεία, την απουσία οποιασδήποτε στήριξης του ΕΣΥ κατά τους τελευταίους οκτώ μήνες και την παντελή έλλειψη στοιχειώδους σχεδιασμού —παρότι αναμενόταν το δεύτερο κύμα πανδημίας που ήταν γνωστό πως θα είναι ισχυρότερο από το πρώτο— καταδεικνύει τουλάχιστον την έλλειψη ψυχραιμίας στην κυβέρνηση. Καλώς ή κακώς, ο τρόπος αντιμετώπισης και διαχείρισης της πανδημίας αποτελεί κυβερνητική πολιτική που δεν είναι δυνατόν να παραμείνει άμοιρη κριτικής και διαμαρτυρίας.

Είναι περισσότερο σημαντικό από ποτέ, όλος ο νομικός κόσμος της χώρας να βρίσκεται σε επιφυλακή για τη διασφάλιση των συνταγματικών κεκτημένων αλλά και την αποφυγή εργαλειοποίησης της πανδημίας και τροπής της σε όχημα καθιέρωσης ενός διαρκούς καθεστώτος εξαίρεσης.

14 Νοεμβρίου 2020

Συμπληρωματικό-επικαιροποιημένο διαβιβαστικό

Το κείμενο αυτό, που ξεκίνησε να συντάσσεται από ολιγομελή ομάδα νομικών το απόγευμα της 12^ης Νοεμβρίου, επ’ αφορμή της είδησης για την παραγγελία προκαταρκτικής εξέτασης σε βάρος της Προέδρου της Ένωσης Νοσοκομειακών Ιατρών Θεσσαλονίκης, για τη διακρίβωση της τυχόν διάπραξης του εγκλήματος της διέγερσης σε απείθεια κατά των νόμων (183 ΠΚ), ολοκληρώθηκε το απόγευμα της 13^ης Νοεμβρίου και ακολούθως κοινοποιήθηκε προς υπογραφή. Ήδη από την πρώτη στιγμή, ήταν απολύτως αναμενόμενη στους συντάκτες του, η έκδοση και δημοσίευση απόφασης του Αρχηγού της Ελληνικής Αστυνομίας, περί απαγόρευσης δημοσίων υπαιθρίων συναθροίσεων την 17^η Νοεμβρίου, η οποία και τελικά έλαβε χώρα το βράδυ της 14^ης Νοεμβρίου, και πάντως όχι νωρίτερα από ώρα 22:18:45, οπότε και το σχετικό ΦΕΚ (Β’ 5046) υπεγράφη ψηφιακά.

Έως τη δημοσίευση της απόφασης αυτής, είχαν λάβει χώρα περιστατικά πρωτοφανούς κρατικής αυθαιρεσίας, με την διενέργεια προκαταρκτικών εξετάσεων αλλά ακόμη και τη σύλληψη, στο πλαίσιο της αυτόφωρης διαδικασίας, ατόμων που μοίραζαν φυλλάδια ή απλώς δημοσίευαν σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πληροφορίες σχετικά με τη συνάθροιση της 17^ης Νοεμβρίου 2020. Όλα αυτά έλαβαν χώρα ενόσω δεν είχε δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, καμία απολύτως απαγόρευση της εν λόγω συνάθροισης, και συνεπώς οι σχετικές ενέργειες των πολιτών σε καμία —έστω και τύποις— παράνομη πράξη δεν προκαλούσαν. Πρόκειται για κατάφωρη παραβίαση της αρχής της νομιμότητας, η οποία αποτελεί θεμέλιο του κράτους δικαίου και κατοχυρώνεται τόσο στο Σύνταγμα της Ελλάδας (άρθρο 7 παρ. 1 Συντ.) όσο και σε πλείστα κείμενα υπερνομοθετικής ισχύος (άρθρο 7 Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, άρθρο 15 Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, άρθρο 49 Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης).

Από τη δημοσίευση της απόφασης αυτής και μετά, υπάρχει βεβαίως η επίφαση της τυπικής νομιμότητας, καθώς υφίσταται στο νομικό κόσμο απόφαση περί απαγόρευσης της συνάθροισης. Ωστόσο, η απαγόρευση αυτή στηρίζεται σε διάταξη νόμου που αντίκειται στο Σύνταγμα, για τους λόγους που αναλυτικά εκτίθενται στο κείμενό μας. Εν συντομία, το Σύνταγμα προβλέπει αποκλειστικά και μόνον δύο περιπτώσεις όπου δύναται να απαγορευθεί δημόσια υπαίθρια συνάθροιση, και σε αυτές δεν περιλαμβάνονται οι «υγειονομικοί λόγοι». Τυχόν δε άλλοι περιορισμοί του δικαιώματος του συνέρχεσθαι, ιδώμενοι υπό το πρίσμα της αρχής της αναλογικότητας, δεν μπορούν να θίγουν τον πυρήνα του δικαιώματος. Με άλλα λόγια, δεν επιτρέπεται η πλήρης κατάλυση του δικαιώματος του συνέρχεσθαι, όπως επιχειρείται με την συγκεκριμένη απόφαση, η οποία κρίνεται αντισυνταγματική και πρέπει να παραμείνει ανεφάρμοστη από τη δικαστική εξουσία, σύμφωνα με το άρθρο 93 παρ. 4 Συντ. («Τα δικαστήρια υποχρεούνται να μην εφαρμόζουν νόμο που το περιεχόμενό του είναι αντίθετο προς το Σύνταγμα»).

Συνεπώς, δε νοείται τέλεση ποινικού αδικήματος δια μόνης της πρόσκλησης σε συμμετοχή, ή δια μόνης της συμμετοχής, σε δημόσια συνάθροιση που απαγορεύτηκε δυνάμει απόφασης που ερείδεται σε αντισυνταγματική διάταξη, στο βαθμό που δεν παραβιάζονται τα λοιπά μέτρα για τον περιορισμό της διασποράς του κορωνοϊού, που προβλέπονται στη σχετική ΚΥΑ (Β’ 4899).

Το παρόν συνυπογράφουν μέχρι στιγμής:

Ακριτίδου Όλγα, Δικηγόρος

Ανδρεάδης-Παπαδημητρίου Παύλος, Δικηγόρος, ΜΔΕ Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών ΑΠΘ, Υπ. Διδάκτωρ Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Αντωνίου Παναγιώτης, Ασκούμενος Δικηγόρος

Βαφείδου Αναστασία, Δικηγόρος, ΜΔΕ Εμπορικού Δικαίου ΑΠΘ

Βεργής Φώτης, Λέκτορας Νομικής, University of Manchester, ΜΔΕ Αστικού, Αστικού Δικονομικού και Εργατικού Δικαίου ΑΠΘ, L.LM. & PhD University of Cambridge

Βλάχος Γιάννης, Δικηγόρος, ΜΔΕ Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών ΑΠΘ

Γεωργόπουλος Αβραάμ, Δικηγόρος, ΜΔΕ Αστικού και Εργατικού Δικαίου ΑΠΘ, Υπ. Διδάκτωρ Εργατικού Δικαίου ΑΠΘ

Γιαννακοπούλου Λυδία, Δικηγόρος

Δημοπούλου Μαρίνα, Δικηγόρος, ΜΔΕ Σύγχρονες Ιατρικές Πράξεις: Δικαιϊκή Ρύθμιση και Βιοηθική Διάσταση ΑΠΘ

Διάδος Κωνσταντίνος, Δικηγόρος, Υπ. Διδάκτωρ Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘ

Καβαλλιεράτου Μαρία, ΜΔΕ Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών ΑΠΘ, ΜΔΕ Σύγχρονες Ιατρικές Πράξεις: Δικαιϊκή Ρύθμιση και Βιοηθική Διάσταση ΑΠΘ

Καλιάνης Στέφανος, Δικηγόρος, ΜΔΕ Δικαίου Ε.Ε. ΑΠΘ

Καλογρίδη Αθηνά, Δικηγόρος, ΜΔΕ Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης ΑΠΘ

Καμπαγιάννης Θανάσης, Δικηγόρος, ΜΔΕ Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας Παντείου Πανεπιστημίου

Κανελλοπούλου Αφροδίτη, Δικηγόρος

Καραζαρίφης Θοδωρής, Δικηγόρος

Καρδασιάδης Αλέξανδρος, Δικηγόρος

Κατσιμένη Άννα-Μαρία, Δικηγόρος, ΜΔΕ Πολιτικής Θεωρίας και Φιλοσοφίας ΑΠΘ

Κομπατσιάρη Ελίζα, Δικηγόρος, ΜΔΕ Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών ΑΠΘ, Υπ. Διδάκτωρ Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Κόρος Δημήτρης, Δικηγόρος, Διδάκτωρ Σωφρονιστικής Πολιτικής Νομικής Σχολής ΔΠΘ

Κουρουνδής Χαράλαμπος, Δικηγόρος, Διδάκτωρ Νομικής ΑΠΘ

Κουρτζής Κωνσταντίνος, Δικηγόρος

Κοψίδη Ευγενία, Δικηγόρος, Διδάκτωρ Νομικής Université d’Aix Marseille

Λαμπάκης Χρήστος, ΜΔΕ Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών ΑΠΘ, Υπ. Διδάκτωρ Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Λίμα Δάφνη, Δικηγόρος, ΜΔΕ Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών ΑΠΘ, LL.M. University of Cambridge, Υπ. Διδάκτωρ Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Λιναρδάκη Δήμητρα, Δικηγόρος

Λογοθέτης Γιώργος, ΜΔΕ Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Κοινωνιολογίας του Δικαίου ΑΠΘ

Λυκίδης Στέφανος, Ασκούμενος Δικηγόρος

Μανωλίδης Δημήτρης, ΜΔΕ Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης ΑΠΘ

Μαυρούλης Αθανάσιος, Δικηγόρος, ΜΔΕ Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου ΔΠΘ

Μέλλιου Έλλη, Δικηγόρος, MA in Art, Law & Economy (Δι.Πα.Ε.)

Μήττας Μιχάλης, Δικηγόρος, Υπ. Διδάκτωρ Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Μοσχωρίτου Όλγα, Δικηγόρος

Μπαλωμενάκης Νίκος, Δικηγόρος

Νικολέας Νικόλας, Δικηγόρος, ΜΔΕ Εργατικού Δικαίου ΕΚΠΑ

Νταφόπουλος Δημήτρης, Δικηγόρος, ΜΔΕ Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών ΑΠΘ, Υπ. Διδάκτωρ Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Ξένος Τάσος, Δικηγόρος, ΜΔΕ Δημοσίου Δικαίου ΕΚΠΑ

Ορφανίδης Μιχάλης, Δικηγόρος

Πανταζή Θεοδώρα, Δικηγόρος, ΜΔΕ Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών ΑΠΘ

Παπαδάκης Κώστας, Δικηγόρος

Παπαδόπουλος Αθανάσιος, Ασκούμενος Δικηγόρος

Παραφέλας Άκης, Δικηγόρος, ΜΔΕ Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών ΑΠΘ

Πλιακογιάννης Δημήτρης, ΜΔΕ Αστικού, Αστικού Δικονομικού και Εργατικού Δικαίου ΑΠΘ

Σβαρνά Χριστίνα, Δικηγόρος

Σεραφείμ Αγγελική, Δικηγόρος

Σκουνάκη Αρετή, Δικηγόρος, ΜΔΕ Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών ΑΠΘ

Σούρλα Θεοδώρα, Δικηγόρος

Στεφανίδης Ευστάθιος, Δικηγόρος

Σώχαλης Νίκος, Δικηγόρος

Τόδη Νεκταρία-Μαρία, Ασκούμενη Δικηγόρος, ΜΔΕ Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης ΑΠΘ

Τσαλουχίδη Ειρήνη, Ασκούμενη Δικηγόρος, ΜΔΕ Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης ΑΠΘ

Τσιλιμίγκρα Ελένη, Ασκούμενη Δικηγόρος

Τσιρίδου Ινώ Αναστασία, Δικηγόρος, ΜΔΕ Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Δικαίου ΑΠΘ

Τσούπης Ηλίας, Δικηγόρος

Φουτούλη Γιώτα, Ασκούμενη Δικηγόρος

Φουτούλη Μπέτυ, Δικηγόρος, ΜΔΕ Ιατρικού Δικαίου και Βιοηθικής ΑΠΘ

Φράγκος Στέφανος, Ασκούμενος Δικηγόρος

Φώτη Αικατερίνη, Δικηγόρος

Κατόπιν δημόσιας ανάρτησης του κειμένου στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης “Facebook”, συνυπογράφουν επίσης οι:

Αγγελίδης Θεοχάρης, Δικηγόρος

Αδαμάκη Μαρία, Δικηγόρος

Αθανασοπούλου Ελπινίκη, Δικηγόρος, ΜΔΕ Αστικού, Αστικού Δικονομικού και Εργατικού Δικαίου

Ανδριοπούλου Σοφία, Δικηγόρος

Αρκούδης Δημήτρης, Δικηγόρος

Ασπρούλιας Παναγιώτης, Δικηγόρος

Αφαλωνάτης Νίκος, Δικηγόρος

Βαριτακη Γεωργία, Δικηγόρος

Βατμανίδου Μαρία, Ασκούμενη Δικηγόρος

Βεργούλης Γιώργος, Δικηγόρος, ΜΔΕ Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών ΑΠΘ

Βεργούλης Μάριος, Δικηγόρος

Βλάχου Γεωργία, Δικηγόρος

Βουτυράκος Νικόλαος, Δικηγόρος, Λέκτορας Ιδιωτικού διεθνούς δικαίου Jindal Global Law School, LL.M University of Cambridge, ΜΔΕ Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου και Δικαίου Διεθνών Συναλλαγών ΕΚΠΑ.

Βραχασωτάκης Ιωάννης, Δικηγόρος, ΜΔΕ Αστικού Δικαίου ΕΚΠΑ

Γαβριελάτος Γεράσιμος, Δικηγόρος

Γεωργιτσοπούλου Μαρία, Δικηγόρος

Γκίκας Γιώργος, Δικηγόρος

Γκρεκίδης Κωνσταντίνος, ΜΔΕ Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών Α.Π.Θ.

Δασκάλου Αποστολία, Δικηγόρος

Δήμητρα Κεραμυδά, Δικηγόρος

Δημήτρης Αλεξίου, Δικηγόρος

Δημήτριος Αλβανος, Δικηγόρος

Διαμαντοπούλου Ιωάννα, Δικηγόρος

Δουμάνη Σοφία, Δικηγόρος

Ζήσης Γεώργιος, Δικηγόρος, δημοσιογράφος, κοινωνιολόγος

Θάνου Μαργαρίτα, Δικηγόρος

Θεοδώρου Αικατερίνη, Δικηγόρος

Καΐλη Μαρία-Άννα, Δικηγόρος

Καλογερίας Σπύρος, Δικηγόρος

Καλομοίρη Αικατερίνη, Δικηγόρος

Καλτσάς Γεώργιος, Δικηγόρος

Κανόγλου Ιωάννα, Δικηγόρος, ΜΔΕ Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών ΑΠΘ

Καπετάνου Ροζα Μαρία, Δικηγόρος

Καπλάνογλου Ελισάβετ, Δικηγόρος

Καπράνη Αγγελική, Δικηγόρος

Καραγκούνη Κωνσταντίνα, Ασκούμενη Δικηγόρος

Καραμπέρη Όλγα, Δικηγόρος

Κάρκας Ευθύμιος, Δικηγόρος

Καρτάνου Παρασκευή, Δικηγόρος

Κατσάρου Ελένη, Δικηγόρος

Κιουρτσίδου Αύρα, Δικηγόρος

Κλάγκου Σταματία, Δικηγόρος

Κοκκοράκη Δήμητρα, Δικηγόρος

Κουρδής Δημήτριος, Δικηγόρος

Κοφινά Σοφία, Δικηγόρος

Κριθινίδη Ιωάννα, Δικηγόρος

Κύρκου Χριστίνα, Δικηγόρος-Εγκληματολόγος

Κωνής Δημήτρης, Δικηγόρος

Κωνσταντίνα Χρονοπούλου, Δικηγόρος

Κωνσταντινίδης Μιχάλης, Δικηγόρος

Κωνσταντινίδου Άσπα, Δικηγόρος

Κωνσταντίνου Αναστασία, Δικηγόρος

Κωστίκος Θάνος, Δικηγόρος, ΜΔΕ Φιλοσοφίας και Μεθοδολογίας του Δικαίου ΑΠΘ

Κωστούλα Πάτουχα, Δικηγόρος

Λαΐνα Ευσταθία, Δικηγόρος

Λαμπροπούλου Βικτώρια, Δικηγόρος

Λαμπρούτσου Κατερίνα, Δικηγόρος

Λάππας Παναγιώτης, Δικηγόρος

Λάτσιου Αλεξάνδρα, Δικηγόρος

Λογοθέτης Γιώργος, Δικηγόρος

Λόραμ Έρρικα, Δικηγόρος

Λουκά Ανδρομάχη, Δικηγόρος

Μακρής Γεώργιος, Δικηγόρος, ΜΔΕ Ποινικού Δικαίου και Ποινικών Επιστημών ΕΚΠΑ

Μανούσου Αθηνά, Δικηγόρος

Μαντελένη Δέσποινα, Δικηγόρος

Μανωλκίδης Σωτήριος, Δικηγόρος

Μαργαρίτινη Ειρήνη, Δικηγόρος

Μαρινάκος Μάριος-Σάββας, Δικηγόρος

Μασουρίδου Γιώτα, Δικηγόρος

Μενεγάκη Σίλια, Δικγόρος

Μουχλιανίτης Κωνσταντίνος, Δικηγόρος

Μπαρδή Ουρανία, Δικηγόρος

Μπατά Αρετή, Δικηγόρος

Μπεζιργιάννη Ειρήνη, Δικηγόρος

Μπιτέρνας Στέργιος, Δικηγόρος, ΜΔΕ Αστικού, Αστικού Δικονομικού και Εργατικού Δικαίου

Μυλωνάκη Σοφία, Δικηγόρος

Μυρίδου Κυριακή, Δικηγόρος

Νικόλαος Σπανός, Δικηγόρος

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ, Ασκούμενη Δικηγόρος

Ντάλλη Θεοδώρα, Δικηγόρος

Ντίτα Ζαχαρούλα, Δικηγόρος

Ντούφλιου Ιωάννα, Ασκούμενη Δικηγόρος

Παπαδημητρίου Αθανασία Δικηγόρος, DEA Δικαίου Περιβάλλοντος Paris I Panthéon – Sorbonne

Παπαδημητρίου Άννα -Μαρία, Ασκούμενη Δικηγόρος ΔΣΘ

Παπαδημητρίου Δημήτρης, Δικηγόρος

Παπαδόπουλος Ιωάννης Μωυσής, Δικηγόρος

Παπαδόπουλος Πέτρος, Δικηγόρος, ΜΔΕ Δικαίου των επιχειρήσεων και Εργατικού Δικαίου ΔΠΘ

Παπαμητροπούλου Μαργαρίτα, Δικηγόρος

Παπαμήτσου Μαρία, Δικηγόρος

Παπασάββα Σπυριδούλα, Δικηγόρος

Παρέντη Μαρία, Δικηγόρος, Διδάκτωρ Εγκληματολογίας

Πασχαλίδου Παρασκευή, ΜΔΕ Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών ΑΠΘ

Πεγιάδης Λεωνίδας, Δικηγόρος

Πειραντάκου Σεβαστή, Δικηγόρος

Περιβολάρης Παναγιώτης, Δικηγόρος

Πετρόπουλος Δημήτρης, Δικηγόρος

Πήττας Βασίλης, Δικηγόρος

Πλατή Βικτώρια, Δικηγόρος

Πολύζου Δήμητρα Ασκούμενη Δικηγόρος

Πρωτονοταρίου Παναγιώτα, Δικηγόρος

Ραφαηλίδου Σοφία, Δικηγόρος

Ρώση Ιουλία, Ασκούμενη Δικηγόρος

Σαραντόπουλος Ταξιάρχης, Δικηγόρος

Σιμοπούλου Παρασκευή-Ματίνα, Δικηγόρος

Σκουντιανέλλης Στρατής, Δικηγόρος

Σκρίβα Λίλια, Δικηγόρος

Σολάκη Ευαγγελία, Δικηγόρος

Σπορίτης Αντώνης, Ασκούμενος Δικηγόρος

Σπυρόπουλος Παναγιώτης (Πανάγος), Δικηγόρος

Στάθη Αγγελική, Δικηγόρος, MBA Πανεπιστημίου Πειραιώς

Συντυχάκη Πηνελόπη, Δικηγόρος

Τάκης Ανδρέας, Επίκουρος Καθηγητής Νομικής ΑΠΘ

Τάνη Δανάη, Δικηγόρος

Ταξίδου Άννα, Δικηγόρος

Τζαβάρας Χρήστος, Δικηγόρος, ΜΔΕ Διεθνών Σχέσεων

Τζανακάκη Αναστασία, Δικηγόρος

Τζελέπη Σοφία, Δικηγόρος

Τριμανδήλης Νικόλαος, Δικηγόρος

Τριμπόνιας Ευάγγελος, Δικηγόρος

Τρυφωνίδου Χρύσα, Δικηγόρος

Τσαγκαρίδης Αριστείδης, Δικηγόρος

Τσαντήλα Θεοδώρα, Δικηγόρος

Τσίπρα Στεφανία, Δικηγόρος

Τσιφτσής Θεόδωρος, Δικηγόρος

Φιλιπποπούλου Ασημίνα, Δικηγόρος

Χατζηπαναγιώτου Ευλαμπία, Δικηγόρος

Χατζογλίδου Σοφία, Δικηγόρος

Χουβαρδά Σοφία, Δικηγόρος

Χριστοδουλόπουλος Λυσίας, Δικηγόρος

Διευκρινίζεται ότι το παρόν κείμενο παραμένει ανοιχτό για προσυπογραφή και συνεχώς προστίθενται νέες.