Οι πολιτικοί συνένοχοι για το έγκλημα διαρκείας της Πολιτικής Προστασίας

Ενώ συνεχίζεται η καταστροφή απ’ τις πυρκαγιές, κυβέρνηση, περιφερειάρχες και δήμαρχοι επαναλαμβάνουν με θράσος για μια ακόμα φορά το γνωστό πινγκ-πονγκ της κατανομής ευθυνών.

Τα αστικά κόμματα που έχουν κυβερνήσει, μαζί με τις τοπικές και περιφερειακές διοικήσεις τους, διαγκωνίζονται στη διεκδίκηση του ρόλου του καλύτερου διαχειριστή των αναγκών της Πολιτικής Προστασίας, ρίχνοντας παράλληλα τις ευθύνες οι «πρώην στους επόμενους».

Γιατί όμως ενώ όλοι (όταν είναι κυβέρνηση, περιφερειακή ή τοπική διοίκηση) δηλώνουν έτοιμοι πριν από κάθε εκδήλωση φυσικής καταστροφής, μετά την εκδήλωση του φαινομένου «πετάνε την μπάλα στην εξέδρα»;

Έχουν άραγε δίκιο όσοι υποστηρίζουν ότι είναι «άσχετοι», «ανίκανοι να διαχειριστούν την κατάσταση»;

Αντιμετωπίζοντας τις εξελίξεις και τις καταστροφές, από τη σκοπιά των λαϊκών και κοινωνικών αναγκών, θυμίζουμε ότι η Πολιτική Προστασία δεν αποτελεί μια «ανεξάρτητη νησίδα», αλλά υποτάσσεται και υπηρετεί την κυρίαρχη στρατηγική. Στις σημερινές συνθήκες είναι η πολιτική της ΕΕ, της «πράσινης μετάβασης» στην Πολιτική Προστασία, με βάση το κόστος – όφελος για τους μονοπωλιακούς ομίλους και χρηματοδότη τους τα «ματωμένα πλεονάσματα» και το Ταμείο Ανάκαμψης των κερδών τους.

Επισημαίνουμε ότι όταν εκδηλωθεί η ανάγκη ενεργοποίησης του κρατικού μηχανισμού (κυβέρνησης, περιφερειακής και τοπικής διοίκησης) έχει ήδη καθοριστεί το αρνητικό αποτέλεσμα από ένα ευρύτερο πλαίσιο παραγόντων και προϋποθέσεων.

Το καπιταλιστικό κέρδος υπονομεύει την πρόληψη

Έτσι π.χ. οι αντιφάσεις του ίδιου του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης, η εμπορευματοποιημένη γη και κατοικία έχουν οδηγήσει σε εξαφάνιση των ελεύθερων χώρων, σε «συνύπαρξη» βιομηχανιών, τουριστικών επιχειρήσεων, οικισμών, πολυτελών κατοικιών με δάση και στο ίδιο πλαίσιο εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα είναι η εκτός σχεδίου δόμηση.

Η πολιτική του κόστους – οφέλους «κρίνει» ότι είναι πιο φτηνές οι αποζημιώσεις για τις πλημμύρες από το να σχεδιάσουν την αντιπλημμυρική προστασία συνδυαστικά με τους άλλους κινδύνους και να κατασκευάσουν τα ανάλογα έργα.

Επειδή η διαχείριση και η προστασία των δασών «κοστίζουν» για το αστικό κράτος και τις κυβερνήσεις του, όταν δεν ενδιαφέρονται οι μονοπωλιακοί όμιλοι για να τα εκμεταλλευτούν τα αφήνουν στην τύχη τους.

Είναι παράγοντες που διαμορφώνουν το τελικό αποτέλεσμα, σε βάρος της ζωής και της περιουσίας της εργατικής τάξης, των λαϊκών στρωμάτων και του περιβάλλοντος.

Σε αυτές τις συνθήκες το ότι δεν μπορεί το κράτος ως ενιαίος μηχανισμός (κυβέρνηση, περιφερειακή και τοπική διοίκηση) να αντιμετωπίσει ολοκληρωμένα και αποτελεσματικά τις εκδηλώσεις των φυσικών φαινομένων προστατεύοντας τον λαό δεν οφείλεται σε ανικανότητα κρατικής πρόβλεψης, αλλά σε πολιτική επιλογή για το πού θα κατανεμηθούν οι πόροι με βάση τα συμφέροντα του κεφαλαίου.

Επιλεκτική ανικανότητα του κράτους

Το ίδιο κράτος που είναι ικανότατο να διασφαλίζει ρεκόρ επενδύσεων και κερδών στους μεγάλους ομίλους, την ίδια στιγμή είναι ανίκανο να μας προφυλάξει απ’ την ακρίβεια και την ενεργειακή φτώχεια.

Ένα κράτος πολύ ικανό να υπονομεύει απεργίες και να καταστέλλει διαδηλώσεις και ταυτόχρονα εμφανίζεται ανίκανο να μας προστατεύσει απ’ τις συνέπειες των σεισμών, απ’ τις πυρκαγιές και τις πλημμύρες.

Η αλήθεια είναι ότι έχουμε ένα κράτος ικανό να στηρίζει την κερδοφορία των μεγάλων ομίλων και ακριβώς για τον ίδιο λόγο εχθρικό απέναντί μας, πρόθυμο να θυσιάσει τα δικαιώματα και τις ανάγκες μας.

Μάλιστα, η διάσπαση των αρμοδιοτήτων σε διάφορους κρίκους του κρατικού μηχανισμού (υπουργεία, Περιφέρειες, δήμοι κ.λπ.), εκτός από το αναγκαίο μοίρασμα της «πίτας» της κρατικής χρηματοδότησης στους διαφορετικούς ομίλους, διασφαλίζει και έναν βολικό τρόπο διάχυσης και συσκότισης των πολιτικών ευθυνών.

Η πολιτική ευθύνη των περιφερειακών και δημοτικών διοικήσεων αφορά τη συμπόρευση με τη διαχρονικά ασκούμενη πολιτική προστασία, ενώ έπρεπε να πρωτοστατούν στη διεκδίκηση των προϋποθέσεων αποτελεσματικής για τον λαό πολιτικής προστασίας. Στη διεκδίκηση οικονομικών πόρων και υποδομών προστασίας και τη σύγκρουση με κάθε κυβερνητική πολιτική που υπονομεύει τη ζωή, τη λαϊκή περιουσία και το περιβάλλον.

Από το 2021 (κυβέρνηση ΝΔ) το υπουργείο Πολιτικής Προστασίας παρενέβη για πρώτη φορά, αλλά αποσπασματικά – και δεν θα μπορούσε διαφορετικά – αφού η διαχείριση και η προστασία των δασών γίνονται (μέχρι σήμερα τουλάχιστον) από τη Δασική Υπηρεσία, στη διαδικασία αντιπυρικής προστασίας των δασών, με απευθείας αναθέσεις σε εταιρείες, ενώ θα μπορούσε π.χ. το έργο αυτό να γίνεται όλο τον χρόνο από μόνιμους δασεργάτες στα δασαρχεία, με υλοποίηση αντιπυρικών ζωνών, καθαρισμών κ.λπ. Εκτέλεσε έργα που αντιστοιχούν στο 1% της συνολικής αναγκαίας προς καθαρισμό έκτασης. Τα περισσότερα αφορούσαν έργα σε άλση, πάρκα και εκτάσεις στα όρια κάποιων οικισμών, χωριών, πόλεων που αν και αναγκαία δεν αφορούσαν το κύριο αντικείμενο. Δηλαδή, καθαρισμοί μέσα στα δάση, όπου συσσωρεύεται η καύσιμη ύλη και αναπτύσσονται τεράστιες θερμοκρασίες, δεν έγιναν και μετά ισχυρίζονται ότι γι’ αυτές φταίει η «κλιματική κρίση».

Οι στόχοι της κυβερνητικής πολιτικής

Εγινε, λοιπόν, «μια τρύπα στο νερό», υποκαταστάθηκε η υποστελεχωμένη, απαξιωμένη και υποχρηματοδοτούμενη Δασική Υπηρεσία στη διαχείριση των δασών. Κυρίως, όμως, άνοιξε ο δρόμος της διεύρυνσης της ιδιωτικοποίησης τομέων της διαχείρισης των δασών για ιδιωτικούς ομίλους που θα αξιοποιήσουν την τζάμπα πρώτη ύλη (ξύλο, βιομάζα για πέλετ κ.λπ.) για να ενισχύσουν την αγορά της «πράσινης μετάβασης». Οι ίδιοι πιθανόν να δημιουργήσουν τουριστικά δασικά χωριά, αν εκτιμήσουν ότι θα είναι κερδοφόρα, πάρκα ανεμογεννητριών, «πράσινους» οικισμούς κ.λπ. Ηδη ο πρωθυπουργός είπε ότι θα εξαγγείλει γενναίες αποφάσεις που δίσταζαν να πάρουν στο παρελθόν. Ετοιμάζονται δηλαδή (και αυτό θα επιβεβαιωθεί) να δώσουν συνολικά τη διαχείριση των δασών σε επιχειρηματικούς ομίλους που θα εξασφαλίσουν τζάμπα πρώτη ύλη και γη για τα αδηφάγα εκμεταλλευτικά κερδοφόρα σχέδιά τους.

Από όλες τις κυβερνήσεις, τις περιφερειακές και τοπικές αρχές τους εφαρμόζεται διαχρονικά το ίδιο ενιαίο πλαίσιο που οδηγεί στο να υπάρχουν κάποια «σχέδια» ετοιμότητας για καταστροφές στα χαρτιά, με πολυδιάσπαση και περιγραφές ρόλων κάθε φορέα που δεν εξασφαλίζουν την πραγματική προστασία. Διαχρονικά διαπιστώνουμε:

— Απουσία ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού που θα παίρνει υπόψη την πραγματική κατάσταση και την αλληλεπίδραση παραγόντων, που δεν θα βασίζεται μόνο σε θεωρητικά μοντέλα πρόβλεψης και εικονικές ασκήσεις (π.χ. ολοκληρωμένη εκτίμηση διακινδύνευσης – τρωτότητας, για το σύνολο του πληθυσμού, των δραστηριοτήτων και τα πραγματικά χαρακτηριστικά μιας περιοχής και των υποδομών της, θα λαμβάνει υπόψη πολλαπλούς κινδύνους που μπορεί να εκδηλωθούν ταυτόχρονα, όπως τεχνολογικό ατύχημα που θα προκληθεί από έναν σεισμό ή μια δασική πυρκαγιά, και θα εξετάζει το σύνολο των σεναρίων εκτάκτων καταστάσεων, με τους αστάθμητους παράγοντες που μπορεί να εμφανιστούν).

— Απουσία επαρκών μέτρων πρόληψης (π.χ. συντήρηση υποδομών και δικτύων κοινής ωφέλειας, σχέδιο αντιπυρικής προστασίας που θα προβλέπει μεταξύ άλλων τους καθαρισμούς των δασών, αντιπυρικές ζώνες, δίκτυα πυροσβεστικών κρουνών και υδατοδεξαμενών μέσα στο δάσος, αντισεισμικές κατασκευές, μέτρα πρόληψης σε κάθε εργασιακό χώρο και δραστηριότητα για αποφυγή ατυχημάτων που μπορεί να οδηγήσουν σε δασικές πυρκαγιές και μεγάλα τεχνολογικά ατυχήματα, αποστάσεις ασφαλείας μεταξύ δραστηριοτήτων, μέσα έγκαιρης ανίχνευσης και παρακολούθησης κινδύνων, μέτρα πρόληψης της ρύπανσης και διαχείρισης αποβλήτων κ.λπ.).

— Απουσία επαρκών υποδομών, μέσων και εξοπλισμού για αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων (π.χ. εκχιονιστικά μηχανήματα, πρόβλεψη κατάλληλων χώρων απόθεσης χιονιού, πυροσβεστικά μέσα, μέσα επικοινωνίας, μέσα μεταφοράς, κατάλληλοι δρόμοι για μαζική διαφυγή, κατάλληλοι χώροι καταφυγής του πληθυσμού, εφεδρικές παροχές σε περίπτωση διακοπής ηλεκτροδότησης ή νερού).

— Απουσία κατάλληλου, εκπαιδευμένου και επαρκούς σε αριθμό μόνιμου προσωπικού για την εφαρμογή μέτρων πρόληψης και αντιμετώπισης εκτάκτων καταστάσεων (π.χ. προσωπικό Πολιτικής Προστασίας, Πυροσβεστική, ΕΚΑΒ, προσωπικό υπηρεσιών Υγείας), με εξασφάλιση όλων των μέτρων προστασίας της υγείας και της ασφάλειάς τους. Απουσία ουσιαστικής εκπαίδευσης και ασκήσεων ετοιμότητας με σενάρια πολλαπλών κινδύνων.

Υπάρχει διέξοδος

Γενικότερα υπάρχει μεγάλη ψαλίδα ανάμεσα στο τι θα μπορούσε να γίνει και δεν γίνεται, με βάση τις υπάρχουσες επιστημονικές, τεχνικές και τεχνολογικές δυνατότητες για αποτελεσματική Πολιτική Προστασία.

Υπάρχουν οι δυνατότητες για έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό αντιμετώπισης προβλέψιμων φυσικών φαινομένων. Εκεί που «σκοντάφτει» η αξιοποίηση αυτών των δυνατοτήτων είναι ότι στον καπιταλισμό το τι και πώς θα παραχθεί, με τι όρους θα λειτουργούν οι εκάστοτε δραστηριότητες, πώς θα διαμορφωθούν οι χρήσεις γης, πώς θα δομηθούν οι πόλεις, τι είδους έργα και υποδομές θα κατασκευαστούν και με τι προδιαγραφές, ποιες ανάγκες θα καλύπτουν, ποια μέτρα προστασίας και για ποιους κινδύνους θα σχεδιαστούν και θα υλοποιηθούν, δεν καθορίζονται με κριτήριο την κάλυψη των αναγκών της κοινωνίας, αλλά το καπιταλιστικό κέρδος.

Στον αντίποδα του σημερινού αντιλαϊκού επιτελικού κράτους, στην εργατική εξουσία, στον σοσιαλισμό, κριτήριο του σχεδιασμού θα είναι η διευρυμένη ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών και όχι το κέρδος, γι’ αυτό και θα μπορούν να αξιοποιηθούν όλα τα διαθέσιμα επιστημονικά εργαλεία και μέσα για την προστασία των εργαζομένων, του λαού από κάθε φυσικό φαινόμενο στο πλαίσιο της Πολιτικής Προστασίας.

Αυτόν τον δρόμο ανοίγουμε από σήμερα μπαίνοντας μπροστά στον αγώνα με βάση το πλαίσιο αιτημάτων που έχουν διαμορφώσει τα ταξικά συνδικάτα και ομοσπονδίες. Αυτήν τη μάχη δίνουν και οι αγωνιστές που συσπειρώνονται σήμερα στα ψηφοδέλτια της «Λαϊκής Συσπείρωσης» σε όλη την Ελλάδα.

Αντώνης Ραλλάτος

*Ο Αντώνης Ραλλάτος είναι μέλος της ΚΕΟΕ και υπεύθυνος του Τμήματος Περιβάλλοντος της ΚΕ του ΚΚΕ

 

Αναδημοσίευση από τον Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου (Σάββατο 29 Ιούλη 2023 – Κυριακή 30 Ιούλη 2023)