ΛΑΡΚΟ – Ένα διαχρονικό παράδειγμα τεράστιων παραγωγικών δυνατοτήτων που συνθλίβονται στις συμπληγάδες του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής

Στη μεταπολεμική Ελλάδα, αφενός επειδή αρχίζει να κάνει τα πρώτα της βήματα η αστική τάξη έστω και καθυστερημένα στην εκβιομηχάνιση και αφετέρου λόγω του ασύμφορου της εξαγωγής μεταλλεύματος στο εξωτερικό (με περιεκτικότητα 4% σε νικέλιο, για να μεταφερθούν 4 τόνοι νικελίου έπρεπε να μεταφερθούν 100 τόνοι μεταλλεύματος), αρχίζει να υλοποιείται σχέδιο μεταλλουργικής αξιοποίησης των νικελιούχων μεταλλευμάτων από τον βιομήχανο Μποδοσάκη, όπου παρά τις αρχικές κοινοπραξίες με εταιρείες του εξωτερικού («KRUPP», «LENICKEL»), στο τέλος η εκμετάλλευση των μεταλλείων και η βιομηχανική επεξεργασία τους περνούν εξολοκλήρου στον ίδιο.

Η αξιοποίηση πραγματοποιείται από την εταιρεία ΛΑΡΚΟ, που έρχεται να παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στον κλάδο σε παγκόσμιο επίπεδο. Συγκεκριμένα, στη ΛΑΡΚΟ αναπτύσσονται σταδιακά τρία μεταλλεία, ένα λιγνιτωρυχείο και ένα τεράστιο μεταλλουργικό συγκρότημα με λιμάνι, που παρήγαγε άριστης ποιότητας σιδηρονικέλιο, το οποίο της εξασφάλιζε διαχρονικά πελάτες τους μεγαλύτερους ευρωπαϊκούς παραγωγούς ανοξείδωτου χάλυβα και την κατέταξε στην 5η θέση των παραγωγών νικελίου παγκοσμίως.

Ο Μποδοσάκης, παρότι ως ιδιώτης «κυνηγάει το κέρδος», το οποίο κατά την αστική ιδεολογία ως κίνητρο αποτελεί μοχλό ανάπτυξης, παρότι το 1976 παρήχθη με επιτυχία ανοξείδωτος χάλυβας συνολικού βάρους 50 τόνων, παρότι η ΛΑΡΚΟ κατοχυρώνει διεθνώς το 1977 δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για την «παραγωγή χαλυβοκραμμάτων από ρευστό σιδηρονικέλιο», παρότι την περίοδο 1977-1979 κατασκευάζονται εγκαταστάσεις (2 μεταλλάκτες OBM των 50 τόνων), με στόχο μεταξύ άλλων να μπορεί να παραχθεί ανοξείδωτος χάλυβας, παρ’ όλα αυτά δεν προχωράει εντέλει σε επενδύσεις για την καθετοποίηση της παραγωγής και την παραγωγή ανοξείδωτου χάλυβα, παρά τα πολλαπλάσια κέρδη που θα καρπωνόταν εν καιρώ. Επιπρόσθετα ουδέποτε πραγματοποιήθηκαν επενδύσεις για την αξιοποίηση των παραπροϊόντων ή για παράλληλη επεξεργασία των μεταλλευμάτων για την παραγωγή και άλλης μορφής νικελίου (π.χ. καθαρό νικέλιο), που θα απευθυνόταν και σε άλλη αγορά, πέραν του ανοξείδωτου χάλυβα. Αντί αυτών ο Μποδοσάκης, αφού σχεδόν 30 χρόνια ξεζούμισε τους εργαζόμενους και τη ΛΑΡΚΟ κερδίζοντας δισεκατομμύρια, το 1982 την εγκαταλείπει καταχρεωμένη.

Από το 1983 με διάφορους ιδιοκτησιακούς σχηματισμούς, που την ξεζούμιζαν σε κάθε φάση (τράπεζες, ΟΑΕ κ.τ.λ.), ουσιαστικά η ΛΑΡΚΟ περνάει σε δημόσιο έλεγχο. Σε αυτή την περίοδο και μέχρι σήμερα, παρά τους αναγκαίους εκσυγχρονισμούς που έγιναν, δεν ακολουθήθηκε ποτέ η αναπτυξιακή πορεία που ήταν αναγκαία για τη ΛΑΡΚΟ.

Σε όλο αυτό το διάστημα, όλες ανεξαρτήτως οι κυβερνήσεις δεν υλοποίησαν ένα αναπτυξιακό σχέδιο για τη ΛΑΡΚΟ που θα καθετοποιούσε την παραγωγή της, αξιοποιώντας έτσι σε μεγάλο βαθμό μέρος των δυνατοτήτων της. Παρότι το 1986 υλοποιήθηκε ολοκληρωμένη μελέτη σκοπιμότητας με ευθύνη της ΕΤΒΑ, η οποία επικαιροποιήθηκε το 1988 από ομάδα ειδικών του ΥΒΕΤ² και θεωρούσαν ότι η επένδυση ανοξείδωτου χάλυβα ήταν βιώσιμη και θα είχε μεγάλο οικονομικό ενδιαφέρον για την εταιρεία και την εθνική οικονομία, δεν προχώρησαν στην υλοποίησή της. Παρά τα επιβεβαιωμένα και με τεχνοοικονομικούς όρους οφέλη της καθετοποίησης της παραγωγής στη ΛΑΡΚΟ, τόσο στον τομέα του συναλλαγματικού ισοζυγίου της χώρας, όσο και στον τομέα της απασχόλησης, όπου θα πολλαπλασιάζονταν στην προοπτική της μετέπειτα ανάπτυξης του μεταποιητικού κλάδου προϊόντων ανοξείδωτου χάλυβα (βλ. την καθετοποιημένη παραγωγή αλουμινίου και την ανάπτυξη μιας σειράς μεταποιητικών προϊόντων π.χ. προφίλ), η μονάδα παραγωγής ανοξείδωτου χάλυβα εγκαταλείφθηκε και ως προγραμματικός στόχος απ’ όλες τις κυβερνήσεις.

Εύλογα γεννιέται το ερώτημα «γιατί να μη θέλει τόσο ο επιχειρηματίας Μποδοσάκης όσο και το Δημόσιο να αναπτύξει τις παραγωγικές δυνατότητες της ΛΑΡΚΟ;».

Η ΛΑΡΚΟ τόσο στον Μποδοσάκη όσο και κάτω από δημόσιο έλεγχο δεν λειτουργεί εν κενώ. Η ΛΑΡΚΟ δραστηριοποιείται σε μία χώρα που είναι ενταγμένη σε ιμπεριαλιστικές ενώσεις όπως η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ανθρακα και Χάλυβα, η μετέπειτα ΕΟΚ, η σημερινή ΕΕ. Σε αυτό το περιβάλλον αλληλεπιδρά, συνεργάζεται και ανταγωνίζεται με ομίλους του κλάδου, που και αυτοί αλληλεπιδρούν κατά τον ίδιο τρόπο με αντίστοιχους ομίλους σε διεθνές επίπεδο.

Είναι προφανές ότι τα ευρωπαϊκά μονοπώλια του κλάδου παραγωγής ανοξείδωτου χάλυβα δεν ήθελαν έναν παραπάνω ανταγωνιστή, πόσο μάλλον όταν ο συγκεκριμένος ανταγωνιστής τούς προμήθευε την πρώτη ύλη (νικέλιο), και δεύτερον η καθετοποιημένη παραγωγή που θα διατηρούσε θα έδινε συγκριτικό πλεονέκτημα στο κόστος παραγωγής της τάξεως του 25%, καθιστώντας τον πιο ανταγωνιστικό.

Αυτή η κατεύθυνση εκφράστηκε πιο έντονα τη δεκαετία του 1980, με το σχέδιο Νταβινιόν, όπου η διαχείριση της «κρίσης του χάλυβα» είχε αποτέλεσμα πέραν της καταστροφής κεφαλαίου (μείον 32 εκατομμύρια τόνους χάλυβα σε πέντε χρόνια), τη συγκέντρωση του κεφαλαίου και την ισχυροποίηση των εναπομεινάντων ευρωπαϊκών ομίλων^{3, 4}.

Τόσο στην υπό δημόσιο έλεγχο ΛΑΡΚΟ όπως και στην προηγούμενη φάση δεν αξιοποιήθηκαν ταυτόχρονα σημαντικές παραγωγικές δυνατότητες όπως τα παραπροϊόντα. Παρά τις εισηγήσεις και τις προτάσεις επιστημόνων, δεν διερευνήθηκε ποτέ επί της ουσίας η αξιοποίηση της σκουριάς ηλεκτροκαμίνων, π.χ. σαν αδρανές υλικό σε σκυρόδεμα, και αντ’ αυτού επιλέχθηκε στο μεγαλύτερο μέρος της να απορρίπτεται στον Ευβοϊκό. Ετσι λοιπόν απ’ τη μία δεν αναπτύχθηκαν οι παραγωγικές δυνατότητες που θα κάλυπταν υπαρκτές κοινωνικές ανάγκες και απ’ την άλλη η όλη διαχείριση λειτούργησε και επιβαρυντικά για το περιβάλλον.

Ενα άλλο παράδειγμα που μέσω της ΛΑΡΚΟ αναδεικνύεται ότι εντός ΕΕ και με κριτήριο παραγωγής το καπιταλιστικό κέρδος μένουν αναξιοποίητες παραγωγικές δυνατότητες, είναι η υδρομεταλλουργική επεξεργασία των φτωχών ελληνικών κοιτασμάτων για την παραγωγή ακόμα και καθαρού νικελίου. Η ιδιαιτερότητα της Ελλάδας να είναι «πλούσια σε φτωχά κοιτάσματα νικελίου» έστρεψε την επιστημονική σκέψη στο να βρει τρόπο να αξιοποιηθούν τα φτωχά αλλά «πολλά» ελληνικά κοιτάσματα, και βρήκε. Αρχές του 2000 μέσω συνεργασίας ΕΜΠ – ΛΑΡΚΟ – ΙΓΜΕ, αναπτύσσεται ένα πρόγραμμα για τη διερεύνηση της υδρομεταλλουργικής επεξεργασίας των φτωχών μεταλλευμάτων, που κατέληξε στη δημιουργία μέχρι και πιλοτικής μονάδας. Ο συγκεκριμένος τρόπος μεταλλουργικής επεξεργασίας παράγει νικέλιο άλλης μορφής απ’ ό,τι ο υφιστάμενος μέσω της καμίνευσης. Το παραγόμενο νικέλιο δεν απευθύνεται πλέον στην αγορά του ανοξείδωτου χάλυβα. Ανεξάρτητα του σταδίου που έφτασε το συγκεκριμένο πρόγραμμα, έθετε τις βάσεις σε πιλοτικό – ημιβιομηχανικό επίπεδο για την παραγωγή καθαρού νικελίου και κοβαλτίου, που ήταν αδύνατο με την υφιστάμενη μεταλλουργική επεξεργασία. Το γεγονός ότι δεν απασχολούσε την αγορά σε εκείνη τη φάση η αξιοποίηση των δύο μετάλλων σ’ αυτή τη μορφή (σε αντίθεση με σήμερα που κυριαρχεί), ή ακόμα περισσότερο το ότι «φόβιζε» και ορισμένα οικονομικά συμφέροντα η προοπτική της αλλαγής του τρόπου επεξεργασίας, δεν άφησε ούτε καν να ολοκληρωθεί ομαλά το συγκεκριμένο ερευνητικό πρόγραμμα (μπάζωσαν μέχρι και τις εγκαταστάσεις που πραγματοποιήθηκε).

Μέσα στις ιμπεριαλιστικές ενώσεις αναπτύσσονται διακρατικές συμφωνίες που καθορίζουν το πόσο και πώς θα αναπτυχθεί ένας κλάδος, όχι με κριτήριο τις παραγωγικές δυνατότητες ή τις κοινωνικές ανάγκες που υπάρχουν, αλλά με κριτήριο να εξασφαλίζεται σε κάθε φάση η κερδοφορία του κεφαλαίου. Ετσι στην περίπτωση της ΛΑΡΚΟ προφανώς κέρδισαν και τότε αλλά μέχρι και σήμερα οι πελάτες της που είχαν εξασφαλισμένη φθηνή πρώτη ύλη, άριστης ποιότητας νικέλιο, αλλά ταυτόχρονα κέρδισε και ο Μποδοσάκης, διότι μέσω της ιμπεριαλιστικής ένωσης εξασφάλισε τεχνογνωσία, φθηνό δανεισμό, τσάμπα χρηματοδοτικά προγράμματα για να στήσει τη ΛΑΡΚΟ, δισεκατομμύρια από τις πωλήσεις και τη δυνατότητα να την παρατήσει υπερχρεωμένη όταν το ήθελε.

Είναι επίσης σαφές ότι η ανάπτυξη και αξιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πηγών εντός αυτών των ενώσεων δεν γίνεται με τους ίδιους όρους, αλλά χαρακτηρίζεται από ανισομετρία, γι’ αυτό και το μεγαλύτερο ποσοστό της υπεραξίας από την επεξεργασία των ελληνικών νικελιούχων κοιτασμάτων το καρπώθηκαν τα ευρωπαϊκά μεγαθήρια του ανοξείδωτου χάλυβα, κάτι που δεν ενόχλησε καθόλου ούτε το αστικό κράτος ούτε τον Μποδοσάκη, που κέρδισε δισεκατομμύρια.

Οι εξελίξεις στη ΛΑΡΚΟ σήμερα

Αναλύοντας και εμβαθύνοντας στις εξελίξεις στη ΛΑΡΚΟ σήμερα, παρ’ όλες τις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει κάθε εποχή, εντοπίζονται οι ίδιες αιτίες. Εκ πρώτης όψεως είναι δύσκολο να κατανοηθεί πώς γίνεται οι τιμές του νικελίου να βρίσκονται στα ιστορικά υψηλότερα επίπεδα, η επάρκειά τους μαζί με το κοβάλτιο και το λίθιο να καθορίζει την επιτυχία ή μη της «πράσινης μετάβασης», η Ελλάδα να είναι η μοναδική χώρα εντός ΕΕ που έχει αυτονομία σε μεταλλεύματα και ταυτόχρονα τα μεταλλεία και το εργοστάσιο να υπολειτουργούν, οι εγκαταστάσεις να γκρεμίζουν και τα δεδομένα να οδηγούν στο συμπέρασμα ότι άμεσα θα κλείσει.

Η απαξίωση της ΛΑΡΚΟ σε αυτόν τον βαθμό ξεκινάει σχεδόν πριν μια δεκαετία και σταδιακά οξύνεται, με αποκορύφωμα τα τελευταία 2,5 περίπου χρόνια που εντάχθηκε από την κυβέρνηση της ΝΔ σε ειδική εκκαθάριση με στόχο την εκποίηση. Με βασικό μπούσουλα τις κατευθύνσεις της ΕΕ και με εργαλείο τις «παράνομες κρατικές ενισχύσεις», όλες οι κυβερνήσεις αφήσαν τη ΛΑΡΚΟ στη μοίρα της, δεν προχώρησαν όχι μόνο σε εκσυγχρονισμούς αλλά και στις αναγκαίες επισκευές. Σήμερα, μετά από 27 μήνες «εξυγίανσης και σωτηρίας», από τα τρία μεταλλεία λειτουργούν τα δύο κι αυτά χωρίς ολοκληρωμένο σχεδιασμό αποκαλύψεων και εξορύξεων, αλλά με τη λογική τού «δώσε υμίν σήμερον», το λιγνιτωρυχείο δεν λειτουργεί, παρότι ειδικά σήμερα το κόστος θα ήταν πολύ χαμηλότερο απ’ ό,τι με τη χρήση του πανάκριβου γαιάνθρακα που χρησιμοποιείται, από τις τέσσερις περιστροφικές καμίνους λειτουργεί η μία και από τις πέντε ηλεκτροκαμίνους λειτουργεί η μία. Επίσης, με τιμές νικελίου ρεκόρ η παραγωγή έχει περιοριστεί στο 10% των δυνατοτήτων περίπου (από 1.800 τόνους σε 180/μήνα), με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε απώλεια εσόδων (η τιμή κυμαίνεται στις 30.000 δολάρια/τόνο).

Αυτό όμως που εκ πρώτης όψεως φαίνεται (και είναι) αντιφατικό και παράλογο, έχει ερμηνεία και αιτίες. Η στρατηγική της ΕΕ, που υπηρέτησαν και υπηρετούν όλα τα αστικά κόμματα και κυβερνήσεις, πλέον έχει άλλο σχεδιασμό για την αξιοποίηση των ελληνικών νικελιούχων και κοβαλτιούχων κοιτασμάτων. Τα ελληνικά κοιτάσματα έχουν ως στρατηγική αποστολή να υποστηρίξουν την «πράσινη μετάβαση». Οι λόγοι που οι ελληνικοί λατερίτες (νικελιούχο μετάλλευμα) μεθοδεύτηκε να εξυπηρετήσουν αυτόν τον στόχο, καθώς και ο τρόπος που το μεθόδευσαν, είναι οι εξής:

• Το νικέλιο και το κοβάλτιο είναι δύο εκ των βασικών μετάλλων που απαιτούνται για την παραγωγή τόσο μπαταριών για την ηλεκτροκίνηση, όσο και για τη δημιουργία στατικών μπαταριών για την αποθήκευση της «πράσινης» Ενέργειας.
• Από το 2011 η ΕΕ κατατάσσει το κοβάλτιο στη λίστα με τις κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες (ΚΟΠΥ) και στην ανανέωση του καταλόγου που πρόκειται να γίνει το 2023 όλες οι εκτιμήσεις θεωρούν πως θα είναι και το νικέλιο⁵. Ηδη σήμερα οι ΗΠΑ τα κατατάσσουν στον κατάλογο με τα 50 κρίσιμα ορυκτά για την ασφάλεια των ΗΠΑ⁶.
• Το 2012 η Κομισιόν κίνησε αυτεπαγγέλτως διαδικασία ελέγχου για την παραβίαση των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων, αποτέλεσμα του οποίου ήταν η επιβολή προστίμου 136 εκατ. αλλά κυρίως ο αποκλεισμός από κάθε μορφή χρηματοδότησης, οδηγώντας τη ΛΑΡΚΟ σε οικονομικό στραγγαλισμό⁷. Το πρόστιμο αυτό ήταν ένας απ’ τους βασικούς μοχλούς που χρησιμοποίησαν όλες οι κυβερνήσεις από την επιβολή του, για να φτάσει έως εδώ.
• Επιστημονικές εκτιμήσεις θέτουν εν αμφιβόλω την επάρκεια των κοιτασμάτων για την πραγματοποίηση της «Πράσινης Συμφωνίας»⁸.
• Ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο ανταγωνισμός με τη Ρωσία που κατέχει σχεδόν το 1/3 των αποθεμάτων νικελίου, δημιουργούν ιδιαίτερο και επιπρόσθετο προβληματισμό για την πρόσβαση και τη διαθεσιμότητα των απαιτούμενων ποσοτήτων νικελίου και κοβαλτίου.
• Τα ελληνικά αποθέματα νικελίου εξακολουθούν να είναι τα μοναδικά στην ΕΕ.
• Ο υφιστάμενος πυρομεταλλουργικός τρόπος επεξεργασίας των ελληνικών μεταλλευμάτων από τη ΛΑΡΚΟ δεν μπορεί να παράξει νικέλιο και κοβάλτιο στη μορφή που απαιτείται για την παραγωγή μπαταριών. Απαιτείται άλλος τρόπος επεξεργασίας, η υδρομεταλλουργία.
• Οι παραγωγοί ανοξείδωτου χάλυβα, στην προσπάθειά τους να ανταγωνιστούν τους κινέζικους ανταγωνιστικούς ομίλους, κάνουν «εκπτώσεις» στην ποιότητα των πρώτων υλών και αντικαθιστούν μέρος του απαιτούμενου νικελίου με ανακυκλώσιμα υλικά (scraps), άρα μειώνεται έως έναν βαθμό η αναγκαιότητα να τους προμηθεύει η Ελλάδα σιδηρονικέλιο.

Φαίνεται λοιπόν ξεκάθαρα πως η βασική αιτία για τις ειδικές σημερινές εξελίξεις στη ΛΑΡΚΟ είναι η στρατηγική της «πράσινης ανάπτυξης» της ΕΕ, που για να επιτευχθεί προϋποθέτει να εξασφαλίσει τις απαιτούμενες πρώτες ύλες, καθώς και να μειώσει τον βαθμό εξάρτησης από τις ανταγωνιζόμενες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Στο πλαίσιο αυτό δημιουργήθηκε ο κατάλογος των ΚΟΠΥ το 2011 και ανανεώνεται κάθε τρία χρόνια, όπου καταγράφονται τα διαθέσιμα ορυκτά και ο βαθμός αυτονομίας της ΕΕ. Επειδή ο υφιστάμενος μεταλλουργικός τρόπος επεξεργασίας δεν εξυπηρετεί για να παραχθεί νικέλιο και κοβάλτιο στην απαιτούμενη μορφή, είναι ο κύριος λόγος που τίθεται εν αμφιβόλω η συνέχιση της λειτουργίας του εργοστασίου (ανεξάρτητα των υπαρκτών ζητημάτων του παλαιωμένου εξοπλισμού, των περιβαλλοντικών, του ενεργειακού κόστους κ.ά.). Αυτός είναι ο βασικός λόγος που η κυβέρνηση δείχνει αποφασισμένη να συνεχίσει το εγκληματικό σχέδιό της, γι’ αυτό επικρατεί σιγήν ιχθύος από τα υπόλοιπα αστικά κόμματα, παρακαλώντας επί της ουσίας να το τελειώνει αυτή η κυβέρνηση και να μην κληθούν να το εφαρμόσουν οι ίδιοι.

Η στρατηγική της «πράσινης ανάπτυξης», όπου έχει συνταχθεί όλος ο καπιταλιστικός κόσμος και εκφράζεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο μέσα από την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (European Green Deal, 2020), αποτελεί το νέο πεδίο κερδοφορίας του κεφαλαίου διεθνώς. Είναι το πεδίο που επιδιώκουν να καρποφορήσουν τα λιμνάζοντα κεφάλαιά τους. Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιείται ένα ράλι τόσο σε τεχνολογικό επίπεδο όσο και για την εξασφάλιση των απαιτούμενων πρώτων υλών, ώστε να υλοποιηθεί ο στόχος. Η ΕΕ ενώ υπερέχει και πρωτοπορεί τεχνολογικά στην υπόθεση αυτή, ταυτόχρονα είναι τρομερά εκτεθειμένη και ευάλωτη λόγω του μεγάλου βαθμού εξάρτησης από τις ανταγωνιζόμενες οικονομίες, στις αναγκαίες πρώτες ύλες για την επίτευξη της «πράσινης μετάβασης». Λαμβάνοντας λοιπόν κανείς υπόψη τα παραπάνω, καθώς και ότι τα μοναδικά κοιτάσματα νικελίου και κοβαλτίου εντός ΕΕ βρίσκονται στην Ελλάδα και τα εκμεταλλεύεται η ΛΑΡΚΟ, μπορεί να ερμηνεύσει τις βασικές αιτίες των εξελίξεων στη ΛΑΡΚΟ.

Οπως και στην περίπτωση της απολιγνιτοποίησης, όπου στο όνομα της «πράσινης ανάπτυξης» γίνεται ελεγχόμενη καταστροφή κεφαλαίου, έτσι και στη ΛΑΡΚΟ πραγματοποιείται ελεγχόμενη καταστροφή κεφαλαίου (σε εγκαταστάσεις, τεχνογνωσία κ.α.), προκειμένου να έρθει η ανάπτυξη (εν προκειμένω «πράσινη») μέσα από επενδύσεις στα νέα πεδία κερδοφορίας.

Ταυτόχρονα όμως και επειδή η ίδια η φύση της λειτουργίας του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής χαρακτηρίζεται από αντιφάσεις, παρότι ο γενικός σχεδιασμός και στρατηγική είναι η επίτευξη της «Πράσινης Συμφωνίας», σε μία περίοδο όμως που οξύνονται οι αντιθέσεις σε τέτοιο βαθμό όπως στον πόλεμο στην Ουκρανία, ο αστικός προσανατολισμός ενδέχεται να επαναπροσδιοριστεί, αναθεωρώντας ορισμένα μέρη του. Στις σημερινές συνθήκες όπου η Ρωσία ελέγχει σχεδόν το 1/3 των αποθεμάτων νικελίου και το ενδεχόμενο η γενική όξυνση της κατάστασης να συσφίξει τις σχέσεις Ρωσίας – Κίνας, δηλαδή να κυριαρχούν στα αποθέματα και την παραγωγή νικελίου ως συνασπισμός έναντι του ευρωατλαντικού μπλοκ, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε επανασχεδιασμό του ρόλου που θα πρέπει να παίξουν οι ελληνικοί λατερίτες έστω και προσωρινά.

Η ανάπτυξή τους και το κριτήριο του καπιταλιστικού κέρδους κλείνουν τα εργοστάσια

Ολη η ιστορία της ΛΑΡΚΟ, μέσα από τις αντιφάσεις που αναπτύχθηκε, αποδεικνύει ότι ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής, το καπιταλιστικό κέρδος ως κριτήριο για την ανάπτυξη, η συμμετοχή σε ιμπεριαλιστικές ενώσεις όπως η ΕΕ, συνθλίβουν τις παραγωγικές δυνατότητες της χώρας.

Οπως τη δεκαετία του 1980 η υπηρέτηση του σχεδίου Νταβινιόν φρέναρε την παραπέρα ανάπτυξη της ΛΑΡΚΟ με καθετοποίηση της παραγωγής, έτσι τώρα η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία οδηγεί μία ναυαρχίδα της ελληνικής βιομηχανίας στο κλείσιμο. Οπως σε όλη την 60χρονη πορεία της ΛΑΡΚΟ ο ρόλος της Ελλάδας στο πλαίσιο της ανισομετρίας εντός της ΕΕ ήταν του προμηθευτή των ευρωπαϊκών ομίλων σε νικέλιο, για να παράξουν ανοξείδωτο χάλυβα, έτσι και σήμερα σχεδιάζεται να παίξει τον ρόλο του προμηθευτή σε νικέλιο και κοβάλτιο των ευρωπαϊκών «πράσινων» βιομηχανιών.

Η ανάπτυξή τους και το κριτήριο του καπιταλιστικού κέρδους είναι αυτά που κλείνουν τα εργοστάσια, γεμίζουν στρατιές ανέργων, μαραζώνουν περιοχές ολόκληρες. Η ανάπτυξή τους φρενάρει την αξιοποίηση ή οδηγεί στην καταστροφή των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας, ακολουθώντας τις κατευθύνσεις της ΕΕ με ανυπολόγιστες συνέπειες για τη χώρα και τον λαό (π.χ. απολιγνιτοποίηση – ανεργία – εκτίναξη τιμής ρεύματος).

Η πρόταση του ΚΚΕ

Ο μόνος δρόμος που μπορεί να αναπτύξει ολοκληρωμένα τις παραγωγικές δυνατότητες της χώρας με στόχο την κάλυψη των αναγκών του λαού είναι ο δρόμος που προτείνει το ΚΚΕ. Ενας δρόμος που έχει απαλλαχθεί από τους περιορισμούς που επιβάλλει η ΕΕ και δεν στηρίζεται στην επιδιωκόμενη κερδοφορία των επιχειρηματικών ομίλων. Αντιθέτως, βασισμένος στις τεχνολογικές και επιστημονικές δυνατότητες της εποχής και με κριτήριο τις όλο και διευρυνόμενες λαϊκές ανάγκες, θα σχεδιάζει και θα αξιοποιεί τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας.

Ο επιστημονικός κεντρικός σχεδιασμός θα συνδυάσει την τεχνογνωσία της έμπειρης εργατικής τάξης με την επιστημονική έρευνα, υιοθετώντας ένα μοντέλο όπου οι ανάγκες της παραγωγής θα συνδυάζονται με την επιστημονική πρόοδο, θα οδηγήσει σε νέες μεθόδους επεξεργασίας, παραγωγής και αξιοποίησης των ορυκτών πόρων. Η σχέση αυτή θα τροφοδοτήσει τόσο την επιστημονική έρευνα, που θα βρει πλούσιο αντικείμενο, όσο και την παραγωγή νικελίου και προϊόντων του.

Το νικέλιο της ΛΑΡΚΟ δεν θα πωλείται ως σιδηρονικέλιο, όπως γίνεται σήμερα, αλλά θα αξιοποιείται για τις ανάγκες της εγχώριας βιομηχανικής παραγωγής. Η αξιοποίησή του θα τροφοδοτήσει μια ολόκληρη σειρά από βιομηχανικές μονάδες, αναπτύσσοντας τόσο τις ανάγκες σε νικέλιο και τη λειτουργία της ΛΑΡΚΟ όσο και τη βιομηχανική παραγωγή στο σύνολό της.

Με την καθετοποίηση και την παραγωγή ανοξείδωτου χάλυβα καθώς και κραμάτων με νικέλιο θα αναπτυχθεί ταυτόχρονα βιομηχανία παραγωγής μέσων παραγωγής, π.χ. στην κατασκευή μηχανουργικών ειδών, στη χημική βιομηχανία κ.α.

Επιπρόσθετα με την αξιοποίηση της εγχώριας ερευνητικής και ημιβιομηχανικής εμπειρίας στην προσαρμοσμένη στους ελληνικούς λατερίτες υδρομεταλλουργική μέθοδο επεξεργασίας, θα δοθεί η δυνατότητα να παραχθεί νικέλιο και κοβάλτιο σε τέτοια μορφή που θα ανοίγει δρόμο να αναπτυχθούν μια σειρά νέοι τομείς βιομηχανίας, όπως στην Ενέργεια (σταθερές μπαταρίες αποθήκευσης Ενέργειας), αυτοκινητοβιομηχανία, προϊόντα υψηλής τεχνολογίας (κινητά τηλέφωνα, ηλεκτρονικοί υπολογιστές κ.ά.).

Τα παραπροϊόντα της παραγωγικής διαδικασίας δεν θα μένουν αναξιοποίητα, όπως π.χ. η σκουριά ηλεκτροκαμίνων που όχι μόνο δεν αξιοποιείται, αλλά αντιθέτως ο τρόπος διαχείρισής της επιβαρύνει το περιβάλλον. Με οργανωμένο και κεντρικό σχέδιο θα συνδεθούν και θα εξυπηρετήσουν μια σειρά τομείς της παραγωγής όπως των ναυπηγείων (ως υλικό αμμοβολής) ή των κατασκευών (ως αδρανές υλικό) κ.ά.

Θα πάψει να επικρατεί η σημερινή αδιανόητη κατάσταση που έχουν επιβάλει ΕΕ – κυβερνήσεις – κεφάλαιο, η Ελλάδα, βασική χώρα παραγωγός νικελίου στην ΕΕ, να μην το αξιοποιεί για βιομηχανικές χρήσεις, αλλά να το πουλάει ως πρώτη ύλη.

Μόνο έτσι μπορεί να αξιοποιηθεί συνολικά το εργατικό δυναμικό που σήμερα βρίσκεται στην ανεργία, να δοθεί ώθηση και σε άλλους κλάδους της οικονομίας που εξαρτώνται από τη βιομηχανία μετάλλου. Μόνο έτσι μπορούν οι εγχώριες πλουτοπαραγωγικές πηγές να αξιοποιηθούν με ωφέλιμο τρόπο συνολικά για τη λαϊκή οικονομία και την κοινωνική πρόοδο.

Παραπομπές:

1. Δημήτριος Μπάτσης, «Η Βαριά Βιομηχανία στην Ελλάδα», σελ. 145

2. Εμμανουήλ Ζευγώλης, «Ορυκτός πλούτος», 96/1995, σελ. 62

3. https://www.kathimerini.gr/opinion/730746/eyropaiki-trapeziki-enosi/

4. https://www.naftemporiki.gr/printStory/249542

5. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:52011DC0025

6. https://www.oryktosploutos.net/2022/05/%cf%84%ce%b1-50-%ce%bf%cf%81%cf%85%ce%ba%cf%84%ce%ac-%ce%ba%cf%81%ce%af%cf%83%ce%b9%ce%bc%ce%b1-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%b1%cf%83%cf%86%ce%ac%ce%bb%ce%b5%ce%b9%ce%b1-%cf%84%cf%89/

7. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:62014TJ0423(01)&from=EN

8. https://www.oryktosploutos.net/2022/05/a%ce%b3%ce%b1%cf%80%ce%b7%cf%84%ce%ad-%cf%80%ce%bb%ce%b1%ce%bd%ce%ae%cf%84%ce%b7-%ce%b4%cf%85%cf%83%cf%84%cf%85%cf%87%cf%8e%cf%82-%ce%bc%ce%b5%ce%af%ce%bd%ce%b1%ce%bc%ce%b5-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%ce%bc/