Όλοι στην απεργία στις 28 Φλεβάρη!

Στις 28 Φλεβάρη συμπληρώνεται ένας χρόνος από άλλο ένα στυγερό έγκλημα που διαπράχτηκε από τους υπηρέτες του θεού Κέρδους και που στοίχισε τη ζωή 57 νέων ανθρώπων. Τόσο το ίδιο το έγκλημα, όσο και το κουκούλωμα που ακόμα επιχειρείται, ώστε να μην αναληφθεί η ευθύνη, θα ήταν αρκετοί λόγοι για να τελειώσει αυτό το άρθρο εδώ με το απλό πρόταγμα:

Όλοι στην απεργία στις 28 Φλεβάρη!

Αλίμονο όμως! Ο Φλεβάρης δεν είναι ο μήνας μόνο αυτής της θλιβερής επετείου. Στις 24 Φλεβάρη του 2022, δύο χρόνια πριν, ξεκίνησε ο πόλεμος μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, ή καλύτερα, μεταξύ κάποιων μονοπωλίων που συσπειρώνονται πίσω από το ΝΑΤΟ και κάποιων άλλων που διεκδικούν καλύτερη μοιρασιά με μπροστάρη το Ρωσικό κράτος. Ο φόρος αίματος στον ίδιο θεό φτάνει το μισό εκατομμύριο… Οι παραγωγικές δυνάμεις που έχουν καταστραφεί είναι μάλλον ανυπολόγιστες. Όπως ανυπολόγιστα είναι και τα κέρδη της στρατιωτικής βιομηχανίας σε όλες τις εμπλεκόμενες χώρες. Τόσο ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία, όσο και η βαθιά εμπλοκή της χώρας μας σε αυτόν, θα ήταν αρκετοί λόγοι για να τελειώσει αυτό το άρθρο εδώ με το ίδιο πρόταγμα:

Όλοι στην απεργία στις 28 Φλεβάρη!

Αν όμως μιλάμε για φόρο αίματος, για αδικοχαμένους δολοφονημένους ανθρώπους, με μια ιδιαίτερη προτίμηση των δολοφόνων στα παιδιά, τότε το μυαλό μας βρίσκεται ήδη στη Γάζα, τη Ράφα, τη Τζενίν, όλη τη Δυτική Όχθη – στην Παλαιστίνη. Τα στοιχεία μιλάνε για 27.478 νεκρούς, δολοφονημένους, στην πλειονότητά τους γυναίκες, παιδιά και έφηβοι, και για 66.835 τραυματίες, μόνο στη Λωρίδα της Γάζας. Το κράτος-δολοφόνος του Ισραήλ, με τις πλάτες ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ έχει προαναγγείλει τη συνέχιση της σφαγής, αρνούμενο τα σχέδια εκεχειρίας. Πρόκειται για γενοκτονία, η οποία μάλιστα επιχειρεί να βάλει φωτιά σε όλη τη Μέση Ανατολή. Η κυβέρνηση της ΝΔ έχει τα χέρια της βουτηγμένα στο αίμα και προσπαθεί να αποκτήσει και ξεχωριστό ρόλο στις επιχειρήσεις στην περιοχή, και ιδιαίτερα στην Υεμένη, για τα συμφέροντα των εφοπλιστών. Τόσο η καταδίκη του εγκλήματος, όσο και η ξεδιάντροπη συμμετοχή της ελληνικής κυβέρνησης σε αυτό, είναι λόγοι που έχουν βγάλει επανειλημμένα στο δρόμο τους λαούς όλου του κόσμου, και τον δικό μας.

Όλοι στην απεργία στις 28 Φλεβάρη!

Θα μείνουμε στο θέμα των αδικοχαμένων, με αναφορά σε εργάτες αυτή τη φορά. Πραγματικά πολλές φορές η επιλογή των λέξεων και των αντίστοιχων λεκτικών σχημάτων εκπλήσσει, κι εδώ ένα καλό παράδειγμα είναι ο αρθρογράφος Κώστας Παπαδής. Στον Οικονομικό Ταχυδρόμο, αναφέρει ότι το 2023 ήταν “κακή χρονιά” για την Ελλάδα,ενώ στο in.gr σε άρθρο του για το ίδιο θέμα αναφέρεται σε ρεκόρ! Δεν είναι κρασί καλέ μου, ούτε άλογα σε κούρσα, είναι 182 νεκροί και 286 σακατεμένοι εν ώρα εργασίας, επισήμως δηλωμένοι!! Είναι 468 εργαζόμενοι που πήγαν για το μεροκάματο και δεν γύρισαν στο σπίτι τους. Αυτοί προστίθενται στους 246 της προηγούμενης χρονιάς και πάει λέγοντας. Το δελτίο ανανεώνεται καθημερινά με όλους τους χώρους εργασίας, δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, να έχουν γίνει καρμανιόλες. Και όλα αυτά, χωρίς να αναφερόμαστε καν στις επαγγελματικές νόσους!!! Ελλιπέστατα μέτρα ασφαλείας, ανύπαρκτοι έλεγχοι, εντατικοποίηση της εργασίας, εργοδοτικός εκφοβισμός – να η συνταγή ενός εκρηκτικού μείγματος που χρειάζεται μια τυχαία συγκυρία για να πυροδοτηθεί. Είναι πολύ να θέλεις να γυρνάς ζωντανός κι αρτιμελής από τη δουλειά σου; Αν θα έπρεπε να είναι αυτονόητο, ε τότε:

Όλοι στην απεργία στις 28 Φλεβάρη!

Κι άντε και σακατεύτηκες, αρρώστησες, χρειάζεσαι χειρουργείο, εσύ ή το παιδί σου. Είναι μήπως λογικό να σε χειρουργήσει γιατρός μετά από 70 ώρες εφημερία πτώμα στην κούραση και κακοπληρωμένος, πιθανότατα χωρίς τα απαραίτητα εργαλεία και αναλώσιμα; Ή μήπως είναι κάποιου είδους αγώνας επιβίωσης να γίνει το χειρουργείο χωρίς αναισθησιολόγο; Όχι, ε; Σωστά. Γι’ αυτό και οι θεραπείες θα γίνονται επί πληρωμή, κι ό,τι πληρώσεις θα πάρεις. Αν πάλι δεν έχεις να πληρώσεις, μπορεί να σε αναλάβει η μόνη καλά στελεχωμένη υπηρεσία του δημοσίου, η Ελληνική Αστυνομία, είτε είσαι άρρωστος, είτε χρωστάς και προσπαθείς να κρατήσεις το σπίτι σου, είτε είσαι φοιτητής, είτε είσαι εργάτης, είτε είσαι αγρότης, είτε τέλος πάντων, δεν έχεις να πληρώσεις. Αυτός είναι επαρκής λόγος για να αναφωνήσουμε:

Όλοι στην απεργία στις 28 Φλεβάρη!

Η απεργία στις 28 Φλεβάρη έχει όλες αυτές τις αφετηρίες, αλλά δεν μπορεί να μην έχει στην πρώτη γραμμή των αιτημάτων της τη βελτίωση της ζωής του λαού μας που ασφυκτιά. Η ασφυξία αυτή είναι πολύπλευρη, όπως υπονοήσαμε ήδη, αλλά ξεχωρίζει η οικονομική πλευρά. Με πολύ λίγα λόγια, ίσως και υπεραρκετά, η ακρίβεια είναι ο φερετζές των χαμηλών και καθηλωμένων μισθών και λοιπών λαϊκών εισοδημάτων. Παρ’ όλ’ αυτά, γι’ αυτό το ζήτημα, το οικονομικό, θα ανοίξουμε μια (μεγάλη) παρένθεση.

Θυμάστε τότε, στην κρίση, που για όλα έφταιγαν οι υψηλοί μισθοί; Τότε που βιομήχανοι, τραπεζίτες, μεγαλέμποροι και εφοπλιστές είχαν γονατίσει μπροστά στη δύναμη των εργατών και είπαν «ως εδώ»; Κι έπειτα απαγόρευσαν τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, έβαλαν έναν κατώτατο μισθό κάτω κι από το όριο επιβίωσης, κι έναν ακόμα κατώτερο για τους νέους που δεν χρειάζονται και πολλά για να ζήσουν. Δηλαδή, δεν τα έκαναν οι ίδιοι οι κεφαλαιοκράτες αυτά, αλλά το πολιτικό προσωπικό τους, που παρά τα τόσα πρόσωπα που άλλαξε μετά την κρίση, κράτησε με συνέπεια αυτήν την στρατηγική επιλογή. Κι από πάνω, τσεκούρωσε τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, τους έκοψε και δύο ολόκληρους μισθούς, τους φόρτωσε και μ’ ένα σωρό επιβαρύνσεις, έκοψε επιδόματα και μια διετία, έβαλε χέρι στα ταμεία και τους κουμπαράδες τους και γενικώς επιδόθηκε σε ένα πλιάτσικο αντάξιο ενός Γιωργάκη, ενός Σαμαρά, ενός Βενιζέλου, ενός Τσίπρα κι ενός Κυριάκου. Τέλος πάντων, θυμάστε, δε θυμάστε, τότε έφταιγαν οι ψηλοί μισθοί ακόμα και για την κλιματική αλλαγή· και έπεσαν δραματικά. Και;

Εδώ είναι ο πρώτος λόγος για τον οποίο ασχολούμαστε περισσότερο με αυτά τα ζητήματα. Δεν είναι η ευκολία με την οποία το αστικό κράτος στοχοποιεί τον εργάτη ως υπεύθυνο για τις αντιφάσεις και τις κρίσεις του κεφαλαίου. Ούτε η ευκολία να του φορτώνει στις πλάτες του το κόστος για το ξεπέρασμα αυτών των κρίσεων. Όχι. Είναι η αξιοσημείωτη ευκολία να ξεχνάει αυτή τη ρητορική, όταν τα πράγματα αλλάζουν, σαν να μην την είχε υιοθετήσει ποτέ.

Που βρίσκεται όμως η αλήθεια; Η παραγωγικότητα στην ελληνική οικονομία ήταν όντως χαμηλή, αλλά γι’ αυτό δεν έφταιγαν ποτέ οι μισθοί· έφταιγαν οι χαμηλές επενδύσεις, χαμηλές σε όγκο και σε ποιότητα (δηλαδή σε τεχνολογία). Το γεγονός ότι ως λύση προκρίθηκε η μείωση των μισθών και η εντατικοποίηση της εργασίας οδηγούσε μαθηματικά σε νέο έλλειμμα παραγωγικότητας.

Εκείνη την περίοδο, η μεταβλητή που χρησιμοποιήθηκε για να στηριχτεί το παραμύθι ήταν το μοναδιαίο κόστος εργασίας (unit labour cost). Το μοναδιαίο κόστος εργασίας θεωρείται το μέτρο της (διεθνούς) ανταγωνιστικότητας των τιμών. Ορίζεται ως το μέσο κόστος εργασίας ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος. Είναι λοιπόν ένα κλάσμα, που στον αριθμητή έχει το μέσο κόστος εργασίας και στον παρονομαστή έχει, ας πούμε, το ΑΕΠ, το συνολικό προϊόν που παράγεται στη χώρα, σε χρηματικούς όρους. Το αν το κλάσμα είναι διπλάσιο φέτος, σε σχέση με πέρσι μπορεί να προκύψει είτε επειδή διπλασιάστηκαν οι μισθοί είτε επειδή με την ίδια εργασία παράχθηκε το μισό προϊόν, ή από οποιονδήποτε συνδυασμό των δύο που δίνει διπλάσιο κλάσμα. Οι μισθοί μπορεί να πέφτουν και το κλάσμα να ανεβαίνει, αν το προϊόν πέφτει ακόμα περισσότερο. Οι εργάτες είναι εν μέρει υπεύθυνοι για το τι μισθούς παίρνουν είτε μέσα από τις διεκδικήσεις τους ή μέσα από τις υποχωρήσεις τους. Δεν είναι όμως καθόλου υπεύθυνοι για το πόσο προϊόν θα παραχθεί με την εργασία τους μέσα σε αυτό το κοινωνικοοικονομικό σύστημα. Εκτός αν υποθέσουμε ότι δεν γίνονται (από νόμο ή στην πράξη) απολύσεις και ότι οι εργάτες μαζεύονται κάπου κάθε τόσο και αποφασίζουν να δουλεύουν περισσότερο ή λιγότερο αποδοτικά. Επειδή όμως τέτοιο συνέδριο δεν διεξάγεται, απ’ όσο ξέρουμε, το πόσο προϊόν θα παραχθεί εξαρτάται από τα εργαλεία που έχουν οι εργαζόμενοι στη διάθεσή τους.

Να ένα παράδειγμα: πάρτε ένα μύλο που αλέθει σιτάρι τον οποίο τον γυρνάει ένα μουλάρι. Στο τέλος της ημέρας (μήνα, έτους), ο μύλος μας θα έχει βγάλει μια ποσότητα αλευριού. Η παραγωγικότητα του μύλου θα ορίζεται από το κόστος του μουλαριού προς την (προστιθέμενη) αξία του αλευριού (αφού έχουμε αφαιρέσει το κόστος του σιταριού). Τώρα, πάρτε ένα σύγχρονο μηχανοκίνητο μύλο που τον χειρίζεται ένας ειδικευμένος εργάτης. Όσο υψηλός κι αν είναι ο μισθός του, είναι τόσο μεγαλύτερη η δυναμικότητα παραγωγής που το κλάσμα (μοναδιαίο κόστος εργασίας) θα είναι πάντα μικρότερο. Το να υποσιτίζει κανείς το μουλάρι ή να το βάζει να δουλέψει τις διπλάσιες ώρες δεν έχει ιδιαίτερο νόημα.

Πού βρίσκεται σήμερα το μοναδιαίο κόστος εργασίας στην Ελλάδα; Όχι ότι έχει μεγάλη σημασία, με βάση τα όσα είπαμε, και όσα θα ακολουθήσουν, αλλά ας δώσουμε λίγη σημασία στη βασική μεταβλητή που δικαιολόγησε την επίθεση των εγχώριων και ξένων οικονομικών επιτελείων εναντίον των μισθών. Στα επίπεδα του 2008-9, κάτω από το μέσο όρο του ΟΟΣΑ.

Οι μισθοί στην Ελλάδα δεν ήταν ποτέ υψηλοί, ακόμα και με τη λαθροχειρία να υπολογίζονται μαζί με τους διευθυντικούς μισθούς και τις αμοιβές που δίνουν τα αφεντικά στον εαυτό τους υπό τη μορφή μισθού. Οι μισθοί δεν ήταν υψηλοί, ακόμα κι όταν υπολογίζονται οι μεικτές αποδοχές. Ευτυχώς που υπάρχει ένα όριο θράσους το οποίο δεν έχουν ακόμα ξεπεράσει τα παπαγαλάκια της κυβέρνησης ώστε να μας πουν ότι είναι και σήμερα υψηλοί οι μισθοί. Μη γελιέστε όμως, η ώρα αυτή πλησιάζει απειλητικά…

Ας δούμε όμως το ζήτημα της παραγωγικότητας, των μισθών και του κομματιού της πίτας που καρπώνονται οι εργαζόμενοι κι από άλλες πλευρές. Πρώτον, το απασχολούμενο εργατικό δυναμικό, το 2022 ήταν 4,14 εκατομμύρια (ξανά: εδώ δεν περιλαμβάνονται μόνο μεταλλεργάτες και ντελιβεράδες, ούτε μόνο υδραυλικοί, δικηγόροι και γιατροί, ούτε απλά ιδιοκτήτες σουβλατζίδικων που κάθονται στο ταμείο, αλλά περιλαμβάνονται ακόμα διευθυντές πολυεθνικών, μέλη διοικητικών συμβουλίων ανωνύμων εταιρειών, ακόμα και κάποιοι εφοπλιστές). Πήραμε εδώ το μέσο όρο των τεσσάρων τριμήνων του 2022, κι όχι τα πιο πρόσφατα στοιχεία (3^ο τρίμηνο του 2023: 4,25 εκατομμύρια, σχεδόν ίδιο με το 3^ο τρίμηνο του 2022, μέσος όρων τριών τριμήνων του 2023: 4,19 εκατομμύρια), προκειμένου να το συγκρίνουμε με το ΑΕΠ της χώρας, για το οποίο έχουμε στοιχεία μέχρι το 2022. Το τελευταίο ήταν 206,6 δις το 2022 σε τρέχουσες τιμές, δηλαδή σε φουσκωμένες από τον πληθωρισμό τιμές. Σε σταθερές τιμές ήταν 191,6 δις. Τέτοιο ΑΕΠ είχαμε να δούμε από το 2011 (203,3 δις σε τρέχουσες τιμές) ή από το 2012 (188,9 δις σε σταθερές τιμές). Ο μέσος όρος του απασχολούμενου εργατικού δυναμικού το 2011 ήταν 4,05 εκατομμύρια και το 2012 ήταν μόλις 3,7 εκατομμύρια.

Με άλλα λόγια, το 2022 παράχθηκε το ίδιο προϊόν με περισσότερη εργασία απ’ ότι 10 χρόνια πριν! Αν αυτό δεν είναι αποτυχία των αφεντικών και του κράτους τους, ειδικά μετά από κρίση, που υποτίθεται ότι αναζωογονεί το σύστημα, τότε τι είναι;

Σε τι οφείλεται αυτή η αποτυχία; Εμείς εδώ θα εστιάσουμε σε μια παράμετρο: στο σχηματισμό πάγιου κεφαλαίου. Αυτός κατέρρεε πριν από την κρίση και οδήγησε σε μεγάλο βαθμό στο έλλειμα παραγωγικότητας και έμεινε σταθερός σε πολύ χαμηλά επίπεδα όλα τα χρόνια μετά την κρίση. Το 2007, ο ακαθάριστος σχηματισμός πάγιου κεφαλαίου, δηλαδή οι καινούριες μηχανές ας πούμε, ήταν 60 δις, ενώ μέχρι το 2012 είχαν καταρρεύσει στα 20 δις. Το 2021 και 2022 υπάρχει μια ανάκαμψη, αλλά δεν ξεπέρασαν το 14% του ΑΕΠ (είχαν πέσει μέχρι και στο 10,8% τη διετία 2014-15).

Για να πάρετε μια εικόνα από άλλες χώρες, τα ποσοστά επένδυσης του ΑΕΠ σε πάγιο κεφάλαιο στην Ελλάδα συγκρίνονται άνετα με αυτά του Αφγανιστάν, του Αζερμπαϊτζάν, του Μπουρουντί, του Πουέρτο Ρίκο κλπ. Οι χώρες με χαμηλό εισόδημα έδιναν το 2022, κατά μέσο όρο, το 19% του ΑΕΠ τους σε πάγιο κεφάλαιο, οι χώρες με υψηλό εισόδημα έδιναν το 22%, ενώ αυτές με μέσο εισόδημα έδιναν το 32%. Η Γαλλία επενδύει σε πάγιο κεφάλαιο το 25% του ΑΕΠ της, το Βιετνάμ το 32%, η Αλβανία το 24%, η Βόρεια Μακεδονία το 23% (υπάρχει και ισχυρό κομμάτι «ελληνικών» κεφαλαίων εδώ που εξηγεί τις μικρές επενδύσεις στην Ελλάδα), η Ιταλία, η Ιρλανδία, η Δανία και η Γερμανία το 22% και πάει λέγοντας.

Τέλος, ας δούμε τι μερίδιο παίρνουν από την πίτα αυτά τα 4,2 εκατομμύρια (θυμίζουμε ότι κρύβονται και κεφαλαιοκράτες μέσα τους, άρα το πραγματικό μέγεθος είναι ακόμα μικρότερο). Καλά το μαντέψατε… Παίρνουν λιγότερα απ’ ό,τι το 2011-12. Το 2022, οι αμοιβές εξαρτημένης εργασίας ήταν λιγότερο από το 35% του ΑΕΠ, ενώ το 2011-12 ήταν περισσότερο από το 36% του ΑΕΠ.

Ας ανακεφαλαιώσουμε: περισσότεροι απασχολούμενοι παράγουν σήμερα λιγότερο ΑΕΠ με μικρότερο κομμάτι της πίτας. Ακούστε το και ανάποδα: λιγότεροι κεφαλαιοκράτες καρπώνονται μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας, ακόμα κι αν επενδύουν λιγότερα οδηγώντας την παραγωγή σε πιο χαμηλά επίπεδα.

Ποιος πήρε αυτές τις αποφάσεις; Τα χρήματα του ελληνικού λαού που προέκυψαν από το τσεκούρωμα μισθών και συντάξεων, τη φοροληστεία των ΕΒΕδων και το στραγγάλισμα των μικρών αγροτών, πώς αξιοποιήθηκαν για να αυξηθεί η παραγωγικότητα και η ανταγωνιστικότητα του κεφαλαίου που ήταν, υποτίθεται, το πρόβλημα; Ποιοι κυβέρνησαν όλα αυτά τα χρόνια διευκολύνοντας τη μπάζα του αιώνα για το εν Ελλάδι κεφάλαιο και τη διοχέτευσή της κύριος είδε πού; Ποιος γιγάντωσε τις ευέλικτες σχέσεις εργασίας; Ποιος οδήγησε σχεδόν ένα εκατομμύριο από τον ανθό του εργατικού δυναμικού σε άλλες χώρες και τώρα τα αφεντικά κλαίγονται ότι δεν βρίσκουν εργαζόμενους με μισθούς χαμηλότερους σε αγοραστική δύναμη από αυτούς που έδιναν προ κρίσης; Και κυρίως, τι πρέπει να κάνουν αυτοί οι εργαζόμενοι για να μην ασφυκτιούν οικονομικά;

Νομίζω το καθυστερήσαμε:

Όλοι στην απεργία στις 28 Φλεβάρη!

Για όλους αυτούς τους λόγους, και γι’ ακόμα περισσότερους! Γιατί είναι στ’ αλήθεια: τα κέρδη τους ή οι ζωές μας!