Όψιμος μαρξισμός, ενηλικίωση και χρηματοοικονομικά εργαλεία

Αφορμή για το παρόν άρθρο είναι η είδηση ότι ο Βαρουφάκης πρόκειται να προλογίσει μια καινούρια έκδοση του “κομμουνιστικού μανιφέστου” στ’ αγγλικά που σχετικά σας πληροφορήσαμε με δημοσίεψη στην Κατιούσα. Ποιος; Ο Βαρουφάκης!

Μετά τον αριστερισμό, που είναι η παιδική ασθένεια του κομμουνισμού, έρχεται η ενηλικίωση, η ωριμότητα. Κάπως έτσι τουλάχιστον τα παρουσιάζει τα πράματα ο Βλαδίμηρος Λένιν που ήταν η προσωποποίηση της πολιτικής ωριμότητας, του πολιτικού “ψησίματος” μετά τα άτσαλα παιδαριώδη λάθη των σοσιαλεπαναστατών στους οποίους ανήκε ο μεγαλύτερος αδερφός του και πήρε τον επαναστατικό μπούλο. Άλλο δρόμο θα ακολουθήσουμε εμείς, είχε πει ο Βλαδίμηρος και η ζωή τον δικαίωσε. Ο Γιάνης Βαρουφάκης απ’ ό,τι φαίνεται ήταν ένας “αριστεριστής”, ανήλικος, ανώριμος πολιτικά δηλαδή, οπότε έφαγε κι αυτός το κεφάλι του απ’ τον Τσίπρα, δηλαδή απ τους ισχυρούς της ΕΕ που απαίτησαν την εκπαραθύρωσή του. Ο Τσίπρας που ήταν δεξιός “αριστερός”, τώρα είναι δεξιός σκέτο και κλαίει πια για την χαμένη παιδική του αθωότητα. Το πρωθυπουργιλίκι και η κυρίως η ταπείνωσή του απ’ τους εταίρους τον ανάγκασαν να ενηλικιωθεί απότομα και να γίνει ένα υπάκουο σκυλάκι των ισχυρών της Ευρωζώνης που εφαρμόζει μνημόνια καλύτερα κι από παραδοσιακά αστικά κόμματα. Ίσως αυτήν την ενηλικίωση επιζητούσαν οι θεσμοί, η Κριστίν Λανγκάρντ του ΔΝΤ στην οποία αποδίδεται η φράση “adults in the room” που είναι και ο τίτλος στ’ αγγλικά του γνωστού πονήματος του Γιάνη, τέτοια επίδειξη “ωριμότητας” θέλαν από τον Γιάνη και τη βρήκαν τελικά στο πρόσωπο του Ευκλείδη Τσακαλώτου.

Μετά λοιπόν την πονεμένη σύντομη θητεία του ως υπουργού οικονομικών, ο Γιάνης κατέρχεται στην πολιτική αρένα με το νέο ΜΕΡΑ, όχι το ένδοξο παλιό που ήταν ένα απ’ τα βασικά συστατικά της Ανταρσύας κι επιπλέον διολισθαίνει και πάλι στον … «αριστερισμό», στον παλιμπαιδισμό του μαρξισμού γράφοντας ένα σχεδόν σπαραχτικό άρθρο στην Guardian με τον τίτλο «how I became en erratic Marxist» όπου μας ομολογεί εν (παρα) πολλοίς ότι η ζωή τον απομάκρυνε απ’ τον Μαρξ αλλά πάντα τον επηρέαζε και τώρα, μετά απ’ όσα πέρασε, τον ξαναβρήκε.

Τον Οχτώβρη που μας πέρασε βγήκε στα ελληνικά το περίφημο “adults in the room” στα ελληνικά με τον τίτλο “Ανίκητοι Ηττημένοι” κι εξιστορεί μέσα σε 800+ σελίδες τη θητεία του ως υπουργός οικονομικών του Σύριζα. Το ογκώδες βιβλίο είναι πολύ ενδιαφέρον, η μυθιστορηματική αφήγηση το κάνει πολύ πιο εύπεπτο, χώρια που αφορά σε μια περίοδο που ζήσαμε έντονα ως “πρώτη φορά (ο θεός να την κάνει) αριστερά” μέχρι το περίφημο δημοψήφισμα που ο λαός είπε ένα “περήφανο” ΟΧΙ στα μνημόνια, ΟΧΙ που εκλήφθη ως …ΝΑΙ με τα μπούνια και η συνέχεια είναι γνωστή. Τέτοια πολιτική διαστροφή δεν έχει ματαγίνει στα χρονικά.

Ας τα πάρουμε ένα-ένα. Ο Γιάνης είναι ένας αστός οικονομολόγος με εμφανή αυταρέσκεια και καθόλου χαμηλό προφίλ, γράφει άρθρα εδώ κι εκεί για να δημιουργεί  θόρυβο. Η ομάδα που είχε επιλέξει για το υπουργείο του ήταν σεσημασμένοι μνημονιακοί, η Έλενα Παναρίτη με διασυνδέσεις στο ΔΝΤ, ο Γκλεν Κιμ και η εταιρεία Λαζάρντ. Αγαπημένη του ασχολία πριν γίνει υπουργός ήταν να κράζει την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις δομές της επί τεχνικών, οικονομικών ζητημάτων. Πολιτικός δεν ήταν, εμπειρία σε διαπραγματεύσεις και συναναστροφές με πολιτικά θερία δεν είχε, φαίνεται ωστόσο ότι τράβηξε την προσοχή του Αλέξη και της φράξιας του που είχε πλέον το πάνω χέρι στο κόμμα, γι’ αυτό και προσεγγίστηκε και του προτάθηκε η νευραλγική θέση του υπουργού οικονομικών.

Ο Βαρουφάκης από παλιά με τις δημοσιεύσεις του, ποτέ δεν ήταν ενάντια στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα καθ’ εαυτό αλλά στην “αρχιτεκτονική” του όπως λέει ο ίδιος. Και σε σχέση με το πρόβλημα του ελληνικού χρέους οι λύσεις που πρότεινε ήταν πάντα καθαρά τεχνοκρατικές κι εντός του πλαισίου της Ευροζώνης. Θεωρούσε ότι το μνημόνιο ήταν μια πολύ κακή λύση που διαιώνιζε το πρόβλημα, αντ’ αυτού λοιπόν πρότεινε μια σειρά λύσεων, μια σειρά μοντέρνων – σαν τα πουκάμισα Zara που φορούσε στα eurogroup – χρηματοοικονομικών εργαλείων. Κι ως εκ της ειδίκευσής του στη θεωρία των παιγνίων που έχει εφαρμογή στην οικονομία, σε περίπτωση που η διαπραγμάτευση δεν πήγαινε καλά είχε έτοιμο το λεγόμενο Plan X, το οποίο αφορούσε στην αντιμετώπιση βίαιου Grexit: μονομερές κούρεμα χρεών, παράλληλο σύστημα πληρωμών μέσω του TaxisNET κλπ. Γι’ αυτό κι όταν είχε ακούσει το περίφημο πρόγραμμα Θεσσαλονίκης του Σύριζα, που ο κόσμος απηυδισμένος ήδη από δυο μνημόνια έλεγε “βρε τα μισά να κάνει…”, του είχαν φύγει και οι τελευταίες τρίχες απ’ το κεφάλι όπως λέει ο ίδιος.

Δεν φείδεται αυτοκριτικής κυρίως στο ότι πίστευε ότι μέχρι την τελευταία στιγμή ο Τσίπρας θα τον στήριζε και θα συγκρουόταν με τα θερία της ΕΕ. Και πάλι όμως σιγά την τρελή σύγκρουση που ετοίμαζε με τους εταίρους, με όπλο την … ανταλλαγή χρέους κι άλλα χρηματοοικονομικά “εργαλεία”.

Δεν έχουμε λόγους να μην θεωρούμε ότι είναι τίμιος σ’ αυτά που λέει και δεν διαστρεβλώνει (πολύ) την αλήθεια. Πιστεύει ειλικρινά στα “εργαλεία” του που θα έδιναν λύση κι ότι όντως είχε έτοιμο πλάνο αντιμετώπισης Grexit. Τα πιο ενδιαφέροντα πράματα στο βιβλίο του όμως είναι δύο: πρώτον, η γραφειοκρατική τερατωδία που λέγεται ΕΕ και δεύτερον οι εσωκομματικές ισορροπίες στο Σύριζα. Παρακάτω θα δώσουμε ορισμένα σημεία:

• -Όσοι λεν ότι η ΕΣΣΔ ήταν γραφειοκρατικό τέρας, αμα δουν τον λαβύρινθο της ΕΕ, η ΕΣΣΔ μοιάζει με κατάληψη υφανέτ. Το eurogroup μέχρι πρότινος ήταν ανεπίσημος θεσμός (διάβαζε: μηχανισμός) της ΕΕ που προηγούνταν πάντα της θεσμικής συνάντησης του Ecofin κι έκοβε κι έραβε στα της Ευρωζώνης. Με τη συνθήκη της Λισαβώνας λέει, ημι-αναγνωρίζεται σε αντίστοιχο άρθρο της συνθήκης ως … ανεπίσημο όργανο. Δηλαδή με επίσημο έγγραφο επιβεβαιώνεται η “ανεπισημότητά” του δημιουργώντας ένα παράδοξο που μπορούν να το χρησιμοποιήσουν όπως τους γουστάρει οι αρουραίοι του βαθέος ευρωενωσιακού οικοδομήματος. Και το ακόμα πιο βαθύ EuroWorking Group, οι τεχνοκράτες δηλαδή που συζητάν “τεχνικά” θέματα, μόνο τεχνικά θέματα δεν συζητάν, επιβάλλουν με το έτσι θέλω τις πολιτικές αποφάσεις των αφεντικών τους υπό την απειλή κυρώσεων, χρηματοοικονομικής ασφυξίας, με τη χρήση “διαρροών” προς τον υπ’ αυτούς ελεγχόμενο τύπο κλπ. Η κομισιόν, οι επίτροποι είναι ένα περβάζι με γλάστρες που δεν τους ακούει κανένας, η Ευρωβουλή είναι ένα ψιλο-τσίρκο που έχει αμφιλεγόμενη ισχύ, όσο για τα εθνικά κοινοβούλια δεν είναι παρά τσουτσέκια που τάχα εισακούγονται και στο τέλος αποφασίζει ή το eurogroup, ή ο πρωθυπουργός της Γερμανίας, τα όργανα δηλαδή του ευρωπαϊκού κεφαλαίου ανάλογα με το ποιος έχει το πάνω χέρι και το κατάλληλο timing.
• -Η Γαλλία, η αστική τάξη της Γαλλίας για να μαστε πιο ακριβείς είναι σε δεινή, υποδεέστερη θέση του γερμανικού κεφαλαίου κι αυτό αντικατοπτρίζεται στην ισχύ και τη βαρύτητα που έχουν στα όργανα της ΕΕ οι Γάλλοι αξιωματούχοι, που άλλα λεν ανεπίσημα εκφράζοντας έμμεσα τη δυσαρέσκειά τους για την γερμανική παντοδυναμία, κι άλλα επίσημα που σέρνονται εξευτελιστικά και κάνουν τεμενάδες στους Γερμανούς. Όσο για τους υπόλοιπους, είτε θα είναι δουλοπρεπή τσιράκια των Γερμανών (Σλοβακία, Σλοβενία, Λετονία) είτε θα κρατάν κεντρίστικη στάση χωρίς να πηγαίνουν κόντρα. Ντεμέκ τραγική φιγούρα ο Πιερ Μοσκοβισί, ο οποίος κατ’ ιδίαν τα είχε βρει με τον Γιάνη, στα «επίσημα» όργανα στέκονταν σούζα στον Σόιμπλε και το τσιράκι του τον Ντάισελμπλουμ.
• -Ο Σόιμπλε και η Μέρκελ εκπροσωπούσαν διαφορετικές μερίδες του γερμανικού κεφαλαίου γεγονός που φαίνεται από την αντιπαλότητα που είχαν μεταξύ τους. Ο Σόιμπλε ήταν υπέρ μια «προσωρινής» εξόδου της Ελλάδας απ’ το ευρώ, η Μέρκελ δεν ήθελε ούτε να τ’ ακούσει. Χαρακτηριστικό μάλιστα είναι ότι ο Σόιμπλε έγραφε τα εθνικά κοινοβούλια στα παλιά του τα παπούτσια λέγοντας χωρίς ντροπή ότι δεν μπορούσαν να εξαρτούν τις πολιτικές τους από χρονοβόρες κοινοβουλευτικές διαδικασίες των κρατών μελών. Εν τέλει όμως, και κυρίως λόγω τάιμινγκ και διαβουλεύσεων στο παρασκήνιο επικράτησε η μερίδα της Μέρκελ που ήταν η με κάθε κόστος συνέχιση και ολοκλήρωση του προγράμματος των μνημονίων.
• -Ο Δραγασάκης, ο για τέσσερεις ψήφους παρ’ ολίγον γενικός γραμματέας του ΚΚΕ μετά τον Φαράκο, και σήμερα γενικός ντερβέναγας τόσο του κυβερνητικού όσο και του κομματικού μηχανισμού του Σύριζα, μας πληροφορεί ο Βαρουφάκης ότι κάποιος συνεργάτης του τον προειδοποίησε ότι ο εν λόγω είναι εκλεκτός των τραπεζών (διάβαζε εκπροσωπεί το χρηματιστικό κεφάλαιο στην Ελλάδα) και πάντα τον υπονόμευε βάζοντας μπάστακα στο υπουργείο και παρασκηνιακό συνεργάτη της τρόικας τον Χουλιαράκη. Και φαίνεται ότι απ’ την αρχή ο Δραγασάκης δεν σκόπευε να αντιταχθεί στην τρόικα και τους θεσμούς υπηρετώντας τα συμφέροντα των τραπεζών, ωστόσο για λόγους εσωκομματικών ισορροπιών δεν πήγαινε κόντρα στον Αλέξη ο οποίος βεβαίως προσπαθούσε να τον υπερκεράσει.
• -Ο τραγικός Λαφαζάνης και η αριστερή του πλατφόρμα που στα υπουργικά συμβούλια συμφωνούσε “κριτικά” σε κάθε διολίσθηση της κυβέρνησης στα κελεύσματα των θεσμών για να μη χάσει την πρόσβαση στα υψηλά κυβερνητικά κλιμάκια, ενώ στις ιστοσελίδες του κήρυττε κάθε τρεις και λίγο την επανάσταση και την μέχρι τελικής πτώσεως σύγκρουση με την ευρωζώνη.

Το βιβλίο του Βαρουφάκη δεν αφήνει καμιά αμφιβολία σχετικά με το πώς λειτουργεί η καπιταλιστική οικονομία, κάτι το οποίο ακόμα και σήμερα ο ίδιος ο Βαρουφάκης δεν εννοεί να το χωνέψει. Οι σχετικές με την οικονομία αποφάσεις, τα κρατικά χρέη, οι ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών, τα κάθε λογής κουρέματα, ξουρίσματα, οι ρυθμίσεις των διακρατικών υποχρεώσεων, η κυκλοφορία του χρήματος κλπ. ουδεμία σχέση έχουν με την οικονομική επιστήμη. Είναι πολιτικές αποφάσεις, είναι η εξουσία του κεφαλαίου που δημιουργεί τους κανόνες και τους παραβιάζει την ίδια στιγμή προκειμένου να μη θιγούν τα συμφέροντά του. Κι αν υπάρχουν κανονισμοί, συμφωνίες κάτω απ’ το τραπέζι, ντιρεκτίβες, οδηγίες κλπ, όλ’ αυτά είναι παραπροϊόντα της διαμάχης μεταξύ διαφορετικών μερίδων του κεφαλαίου και των πολιτικών τους εκπροσώπων.

Θα μου πείτε αφού ο Βαρουφάκης είναι κατα βάση αστός, ακαδημαϊκός κλπ, ως υπουργός ποια μερίδα κεφαλαίου εκπροσωπεί; Η απάντηση είναι λίγο σύνθετη. Ως κατ’ επάγγελμα πολυλογάς ακαδημαϊκός και φρέσκος πολιτικός δεν είχε επαρκείς προσβάσεις σε τμήματα της αστικής τάξης, ενώ ο Σύριζα με βάση την κοινωνική βάση που τον ψήφισε, τις ιδιαίτερες φιλίες του Δραγασάκη και τις διασυνδέσεις με παλιούς Πασόκους είχε μια πρώτη μαγιά. Ήταν όμως στα σπάργανα αυτή η εκπροσώπηση κυρίως λόγω εσωκομματικών τριβών. Ο Βαρουφάκης που ήταν αναφανδόν υπέρ των “ελεγχόμενων” ιδιωτικοποιήσεων και δη της επέκτασης της επένδυσης της Cosco στο λιμάνι, προσπάθησε να δέσει την Ελλάδα στο άρμα του κινέζικου κεφαλαίου με το οποίο είχε επαφές και μέσω του οποίου προσπάθησε να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων του κράτους.

Τώρα λοιπόν που ο Βαρουφάκης ξανάγινε μαρξιστής δόξα τω θεώ! και κατεβαίνει και στις εκλογές σε ποιο κοινό απευθύνεται; ποιες κοινωνικές τάξεις εκπροσωπεί; τους εργάτες, το μικρό, το μεσαίο ή το μεγάλο κεφάλαιο; Απάντηση: κανέναν. Το μπουρδούκλωμα ακαδημαϊκής καριέρας, μαρξισμού, θεωρίας παιγνίων και μοντέρνων χρηματοοικονομικών εργαλείων, η χρησιμοποίησή του ως πολιτικού πειραματόζωου στις ψευτοσυγκρουσιακές φαντασιώσεις του Τσίπρα και του κύκλου του και η ναρκισσιστική του παρουσία στα πράγματα εγγυώνται την παταγώδη αποτυχία του εγχειρήματός του.