Στάθης Καλύβας: εκτός από δρόμους, η χούντα έφτιαχνε και τέχνη

Δε νομίζω πως έχουμε πια το δικαίωμα να εκπλησσόμαστε με τον Καλύβα και τα… “αιρετικά” του κείμενα (ένα επίθετο, που μπαίνει συνήθως εκ του πονηρού, μετατρέποντας τη γενική κατακραυγή σε ντόρο και πλεονέκτημα δημοφιλίας). Το θράσος του τελευταίου, ντυμένο με το μανδύα του επιστήμονα ιστορικού, παραβιάζει ανοιχτές θύρες, ου μην και ανοιχτά παράθυρα, όπως ήταν υποτίθεται τον καιρό της χούντας, που κανείς δεν είχε να φοβάται τίποτα, και δεν υπήρχε εγκληματικότητα. Μόνο αυτό δεν έγραψε στο τελευταίο του άρθρο ο Στάθης Καλύβας, στην Καθημερινή (πού αλλού;). Πρέπει όμως να το δούμε προσεκτικά, πίσω από το πρώτο επίπεδο ανάγνωσης.

Από μια άποψη, από τη δική του ταξική σκοπιά, ο Καλύβας έχει δίκιο. Η χούντα πέτυχε -χωρίς να είναι στις δικές της άμεσες επιδιώξεις- ένα δύσκολο πολιτικό εκσυγχρονισμό, όχι μόνο της Δεξιάς, αλλά όλου του πολιτικού συστήματος, επιλύοντας παράλληλα, με την πτώση της και πριν από αυτήν, το αγκάθι του πολιτειακού ζητήματος. Έβγαλε, έτσι, από το προσκήνιο κάποιους παρωχημένους παίκτες του πολιτικού σκηνικού (όπως το Παλάτι και τα παλιά κόμματα) αλλά αναβάπτισε άλλους (όπως τον Καραμανλή και τον Πανανδρέου) με “αντιστασιακές, αντιδικτατορικές” δάφνες, για να αξιοποιηθούν σε επόμενη φάση. Κι αυτός ήταν ένας βασικός παράγοντας που καθόρισε τα αίτια επιβολής της χούντας των Συνταγματαρχών.

Κάπου εκεί τελειώνουν όμως οι νηφάλιες εκτιμήσεις κι αρχίζει η απολογητική της επταετίας. Σημειώνεται σωστά ότι επί χούντας κορυφώθηκε το “οικονομικό θαύμα” της μεταπολεμικής καπιταλιστικής ανάπτυξης, αλλά αποσιωπάται έντεχνα η πτωτική, καταστροφική πορεία των τελευταίων δύο χρόνων της επταετίας, που δεν μπορούσε φυσικά να αποσοβήσει τον αντικειμενικό χαρακτήρα και τις συνέπειες της πετρελαϊκής κρίσης. Σημειώνεται ακόμα η ανάπτυξη του εθνικού οδικού δικτύου, που αναμασά με διαφορετική διατύπωση το διαδεδομένο επιχείρημα των σταγονιδίων: “η χούντα έφτιαξε δρόμους…”. Και το διανθίζει, εν είδει αυθεντίας, με τραβηγμένες, ανιστόρητες αναφορές περί γενικευμένης ευημερίας και άνθησης των τεχνών(!), οι οποίες προφανώς ευνοούνται από τον αυταρχισμό και το καθεστώς της λογοκρισίας.

Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, πως σε ένα από τα τελευταία βιβλία του, ο Καλύβας επιχειρούσε να ξεπλύνει και τις ευθύνες των ΗΠΑ για το στρατιωτικό πραξικόπημα, πετώντας απλά κι αναπόδεικτα (δε χρειάζονται τεκμήρια για τους ισχυρισμούς μιας αυθεντίας) πως δεν πιστοποιείται η ενεργός ανάμιξή τους και ο πρωταγωνιστικός τους ρόλος στην επιβολή του.

Στην πραγματικότητα, πάντως, ο Καλύβας δεν εκφράζει παρά τη συνείδηση της τάξης του, ανοιχτά και χωρίς προσχήματα. Και την καλεί να αποβάλει επιτέλους τα “ενοχικά της σύνδρομα” απέναντι στην επταετία, δίνοντάς της επιτέλους την αναγνώριση που ταιριάζει στα… εκσυγχρονιστικά επιτεύγματά της. Ο ιστορικός αναθεωρητισμός στην υπηρεσία των κρατούντων και της αναθεώρησης των… ταξικών τους τύψεων.

Για τον αστισμό, μαύρος γάτος ή κατάμαυρος (χουντικός) ή γκρίζος με τις πενήντα αποχρώσεις της σοσιαλδημοκρατίας, δεν έχει σημασία, εφόσον πιάνει τους εργαζόμενους σαν τα ποντίκια στη φάκα (κι ας μην έχει τυράκι, ελέω κρίσης και περικοπών) και τους εγκλωβίζει. Συστήματα πολιτικής διαχείρισης υπάρχουν πολλά, αλλά αστική τάξη μόνο μία…

Κι όπως έχει πει πολύ σωστά, κατά το παρελθόν, ο ιστορικός Γιώργος Μαργαρίτης “ο ναζισμός όχι μόνο αθωώνεται, αλλά αξίζει να ακολουθήσει κανείς τα ίχνη του”.