Στέλα Παπαοικονόμου – Σχέδια της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την παρακολούθηση και την καταστολή του λαού
Η παρέμβαση της Στέλας Παπαοικονόμου, μέλους του Τμήματος Δικαιοσύνης και Λαϊκών Ελευθεριών της ΚΕ του ΚΚΕ, στην Ημερίδα με θέμα «Η νέα εποχή στην τεχνολογία απαιτεί μια νέα εποχή στην κοινωνία – Σοσιαλισμός, η απάντηση τον 21ο αιώνα», που διοργάνωσε το ΚΣ της ΚΝΕ
Το Σάββατο 30 Μάρτη, στο Παλαιό Αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Πειραιά, το Κεντρικό Συμβούλιο της ΚΝΕ, διοργάνωσε Ημερίδα με θέμα «Η νέα εποχή στην τεχνολογία απαιτεί μια νέα εποχή στην κοινωνία – Σοσιαλισμός, η απάντηση τον 21ο αιώνα», με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τον θάνατο του Β. Ι. Λένιν.
Δημοσιεύουμε την παρέμβαση της Στέλας Παπαοικονόμου, μέλους του Τμήματος Δικαιοσύνης και Λαϊκών Ελευθεριών της ΚΕ του ΚΚΕ με τίτλο: «Σχέδια της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την παρακολούθηση και την καταστολή του λαού».
Σχέδια της ΕΕ για την παρακολούθηση και την καταστολή του λαού
Η παρέμβαση της Στέλας Παπαοικονόμου
«Η τοποθεσία ΠΑΠΕΙ έχει περισσότερη κίνηση από ό,τι συνήθως»…
…θα έλεγε η Google, παίρνοντας υπόψη ότι είναι Σάββατο.
Παράδειγμα πολύ απλό, αλλά δηλωτικό για τις σύγχρονες δυνατότητες εξαγωγής μαζικών τάσεων και προβλέψεων για πληθυσμούς και περιοχές. Αντίστοιχα γνωστή είναι πια και η δυνατότητα κατάρτισης ατομικών προφίλ, εξατομικευμένων συμπερασμάτων.
Οσο ψηφιοποιούνται διαδικασίες στην οικονομία αλλά και κρατικές λειτουργίες, τόσο περισσότερα δεδομένα αντλούνται από τους λαούς. Ενισχύεται η δυνατότητα να διαμορφώνεται πλήρης ηλεκτρονικός φάκελος των πολιτών για κάθε χρήση, για την πιο αποτελεσματική και συνδυασμένη άσκηση των λειτουργιών του αστικού κράτους, οικονομική, κατασταλτική, ιδεολογική.
Από στελέχη των Big Tech μέχρι ακαδημαϊκούς, σχεδόν κανένας δεν αμφισβητεί σήμερα τις ανώτερες δυνατότητες μαζικής παρακολούθησης από μεγάλες εταιρείες και κράτη.
Τους σχετικούς κινδύνους αναγνώρισε ανοιχτά σε μεγάλο βαθμό η ΕΕ, για τους λόγους της. Με τον γνωστό GDPR και άλλα νομοθετήματα, θέλησε και θέλει να εμφανιστεί ως ο δημοκρατικός φάρος προστασίας των δικαιωμάτων στην ψηφιακή εποχή.
Στην πραγματικότητα, η νομοθεσία της έδωσε ώθηση στη μαζική επεξεργασία και απρόσκοπτη ροή προσωπικών δεδομένων στην Ευρώπη, αφενός για την ψηφιακή αγορά, όπου τα δεδομένα στην πράξη εμπορευματοποιούνται, αφετέρου για την αλίευση δεδομένων από τα κράτη και τα όργανα της ΕΕ, για τους σκοπούς τους. Εξελίξεις που επιταχύνθηκαν και δυνάμωσαν κατά την πανδημία, στο όνομα και της δημόσιας υγείας.
Στο έδαφος αυτού του «ευρωπαϊκού κράτους δικαίου» συγκροτούνται βάσεις δεδομένων μεγάλης κλίμακας, και για σκοπούς επιβολής του νόμου.Στον «Χώρο Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης» της ΕΕ έχει νόμιμα απλωθεί ένα διαλειτουργικό δίχτυ:
Εθνικές υπηρεσίες και βάσεις δεδομένων διασυνδέονται και επικοινωνούν με βάσεις δεδομένων της ΕΕ. Στοιχεία φτάνουν σε ευρωπαϊκές υπηρεσίες, όπως η Europol και η Eurojust, και καταλήγουν κατά περιπτώσεις στην Interpol.
Ετσι, από το 2016 – έτος ψήφισης του GDPR και της «αδελφής» του Αστυνομικής Οδηγίας – μέχρι το 2021, τα δεδομένα που αποθηκεύονται στη Europol γράφεται ότι αυξήθηκαν κατά 280%.1
Και το δίχτυ εξακολουθεί να αναβαθμίζεται. Το 2022 νέος Κανονισμός2 ενίσχυσε τις σχετικές αρμοδιότητες της Europol. Το 2023 νέα Οδηγία3 ήρθε να διευκολύνει την αστυνομική διαβίβαση πληροφοριών σε όλη την Ενωση.
Βασική αιτιολογία, νομικά αλλά και πολιτικά – ιδεολογικά, για την ενίσχυση της μαζικοπροληπτικής κρατικής επιτήρησης και παρέμβασης αποτελεί η γνωστή έννοια – λάστιχο της τρομοκρατίας.
Σε αυτήν τη βάση νομιμοποιήθηκε το μαζικό προληπτικό σκανάρισμα του διαδικτύου με Κανονισμό του 2021 για το Τρομοκρατικό Περιεχόμενο online.4Ελεγχος που επεκτείνεται με νέες πρωτοβουλίες της ΕΕ, όπως «ενάντια στην παραπληροφόρηση» ή «στον λαϊκισμό».
Σε αυτό το φόντο, βλέπουμε πλατφόρμες να εντείνουν τη λογοκρισία: Μετά τις 7 Οκτώβρη η «Meta» τροποποίησε τους αλγορίθμους της, για να ελέγχει ευκολότερα τα σχόλια που αφορούν την Παλαιστίνη.
Οι εταιρείες συνεργάζονται με τις αρχές. Για παράδειγμα, τον Σεπτέμβρη το Ευρωπαϊκό Κέντρο ενάντια στην Τρομοκρατία πραγματοποίησε κοινή άσκηση «για το τρομοκρατικό και βίαιο περιεχόμενο στο διαδίκτυο» με το TikTok και 11 χώρες.5
Το ποιος αποτελεί δυνητικό στόχο των αρχών, ιδίως υπό την «ευλύγιστη» έννοια της «τρομοκρατίας», δεν είναι μυστικό.
– Οταν ακόμα και βουλευτές ή συνδικαλιστές, όπως στη Γαλλία, αντιμετωπίστηκαν ως «υποστηρικτές της τρομοκρατίας» επειδή υπερασπίστηκαν τον Παλαιστινιακό λαό ενάντια στη σφαγή του από το Ισραήλ.
– ‘Η όταν – όπως δημοσιεύτηκε πέρυσι – ακτιβιστής είχε φάκελο ως potential terrorist («πιθανός τρομοκράτης»), παρότι η μόνη ποινική του καταδίκη ήταν επειδή είχε σπάσει ένα παράθυρο κτιρίου για να μην κοιμηθούν στο κρύο μετανάστες.
Αλλωστε, στην τελευταία ευρωενωσιακή Εκθεση για την Τρομοκρατία, σε σχέση με τους «ακτιβιστές του περιβάλλοντος» σημειώνεται: «Η γραμμή ανάμεσα στον ακτιβισμό και τον εξτρεμισμό είναι συχνά θολή, αφού κάποια από τα αφηγήματα των ακτιβιστών φέρουν τη δυνατότητα διέγερσης σε βία…».6
Η ενίσχυση της παρακολούθησης, για την καταστολή και τη χειραγώγηση των λαών, την υποταγή και στράτευσή τους στους στόχους του κεφαλαίου, αποτελεί ανάγκη του συστήματος, ιδίως όσο κλιμακώνονται οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί και με στρατιωτικές συγκρούσεις. Η προληπτική στόχευση του εργατικού – λαϊκού κινήματος και ειδικά των Κομμουνιστικών Κομμάτων δεν αποτελεί κάποια «ιδεοληψία» ή επιλογή συγκεκριμένης πολιτικής «απόχρωσης», αλλά αναγκαιότητα, στη βάση του – δικαιολογημένου – φόβου της άρχουσας τάξης μπροστά στην όξυνση της ταξικής πάλης.
Και εκατομμύρια ευρώ κατευθύνονται σε ευρωπαϊκά προγράμματα για την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών από τις κρατικές υπηρεσίες, ενισχύοντάς τες και σε βάρος του λαϊκού παράγοντα, πολλά απ’ αυτά με αξιόλογη ελληνική συμμετοχή.
Οπως το πρότζεκτ «Darlene», για τη χρήση από αστυνομικούς «γυαλιών επαυξημένης πραγματικότητας» προκειμένου να σκανάρουν αυτόν που έχουν απέναντί τους, αντλώντας για τους μεν «καταχωρημένους» αναλυτικά στοιχεία (ηλικία, ύψος, ποινικές καταδίκες), για τους δε «μη καταχωρημένους» άλλα δεδομένα, όπως συμπεριφοράς.
Η νέα Πράξη της ΕΕ για την Τεχνητή Νοημοσύνη, η ΑΙΑ (Artificial Intelligence Act), ανοίγει νέους επικίνδυνους δρόμους.
Στο ίδιο το κείμενο της Act διαβάζουμε δεκάδες κινδύνους που αναγνωρίζει η ΕΕ. Οχι μόνο για τις συνδικαλιστικές ή πολιτικές ελευθερίες, αλλά ακόμα και για θεμελιακά για το αστικό Δίκαιο δικαιώματα: Την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, την ελευθερία έκφρασης και σκέψης. Γράφουν πως διακυβεύεται η ίδια η αυτονομία του ατόμου, όπως από συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης που επιδρούν στο υποσυνείδητο, μέσα και από διεπαφές εγκεφάλου – υπολογιστή, εργαλεία επαυξημένης πραγματικότητας κ.ά.
Ωστόσο, η ΑΙΑ δεν απαγορεύει εντελώς ούτε τις χρήσεις που φέρουν τους μεγαλύτερους, «απαράδεκτους» κατά την ίδια κινδύνους, γεγονός που έχει γεννήσει αντιδράσεις στη νομική, ευρύτερα επιστημονική κοινότητα, αλλά και σε οργανώσεις για τα δικαιώματα.
Για παράδειγμα, η Act:
– Επιτρέπει τη βιομετρική ταυτοποίηση σε δημόσια προσβάσιμους χώρους, ακόμα και real time σε περιπτώσεις.
– Ανοίγει δρόμους:
- Στην προληπτική αστυνόμευση.
- Στη χρήση συστημάτων αναγνώρισης συναισθημάτων.
- Στην καταγραφή και ανάλυση κινήσεων και συμπεριφοράς και στους χώρους εργασίας.
– Ακόμα και τα συστήματα που μπορούν να επιδράσουν στο υποσυνείδητο απαγορεύονται μόνο αν κατευθύνονται σε επιβλαβή αποτελέσματα, κάτι που ανοίγει μια τεράστια συζήτηση, και νομική: Τι σημαίνει σοβαρή βλάβη, τι όχι, τι σημαίνει όφελος από επιδράσεις στο ανθρώπινο υποσυνείδητο, και κυρίως ποιος το κρίνει;
Γενικά, κατά την Act, σε συστήματα ΤΝ «υψηλού ρίσκου», οι ίδιες οι εταιρείες που τα παρέχουν, οι ίδιες καταρχήν θα αξιολογούν τους εαυτούς τους, για το πώς συμμορφώνονται με τη νομοθεσία και τα ευρωπαϊκά standards. Επεκτείνεται δηλαδή η απαράδεκτη λογική τα μονοπώλια να αυτοελέγχονται, με «φόβητρο» πρόστιμα που μπορεί να τους επιβληθούν.
Αλλά το βαθύτερα αντιδραστικό στην ευρωπαϊκή νομοθεσία είναι η ίδια η αφετηριακή λογική της: Η λεγόμενη risk based approach. «Risk regulation»: Νομοθετούμε μέτρα στη βάση κινδύνων, που προϋποθέτει – ενέχει την εξής παραδοχή: Πωςκίνδυνοι θα υπάρχουν για τους λαούς. Σαν να τους γεννά η τεχνολογία ως τέτοια, ως κάποιο αυτοκινούμενο που δεν μπορούμε ολοκληρωμένα να ορίσουμε.
Αυτός είναι ο σύγχρονος ευρωπαϊκός τρόπος σκέψης και ρύθμισης.
Γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος της ΕΕ να μη μείνει πίσω στη διεθνή τεχνολογική κούρσα.
Γιατί ο μόνος τρόπος των αστικών τάξεων να «τρέξουν προς το μέλλον» είναι να «τρέξουν» προς το μέγιστο κέρδος, σέρνοντας συνειδητά τους εργαζόμενους σε κινδύνους, ακόμα και πρωτόφαντους.
Κανένα δικαίωμα ή ανθρώπινη ανάγκη δεν υπερτερεί, τελικά, αν επαπειλείται σοβαρά η καπιταλιστική κερδοφορία, κι αυτό το μαρτυρά έμμεσα κάπου και η ΕΕ, όταν π.χ. στην ΑΙΑ ορίζει ως «συστημικό κίνδυνο» αυτόν που απειλεί πρωτίστως τι; Την εσωτερική αγορά της.
Ομως αυτός δεν είναι ο μόνος τρόπος σκέψης και ρύθμισης συνολικά για την ανθρωπότητα.
Η κοινωνία σήμερα έχει τεράστιες δυνατότητες να νομοθετήσει, να λάβει αποφάσεις που θα φράζουν τους επικίνδυνους δρόμους, ανοίγοντας νέα μονοπάτια σκέψης και παραγωγής. Στηριγμένη στη συλλογική διεπιστημονική σκέψη και ικανότητα πρόγνωσης, μπορεί να ορίζει το αύριό της.
Γι’ αυτό χρειάζεται να ορίζουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, μέσω της εξουσίας τους, τις επιστημονικές και τεχνολογικές δυνάμεις.
Στο ερώτημα που σήμερα θέτουν αταξικά οι αστοί νομοθέτες και το οποίο απασχολεί ευρύτερα επιστήμονες, «πώς να αναπτύξουμε την Τεχνητή Νοημοσύνη ανθρωποκεντρικά»υπάρχει μία ολοκληρωμένη απάντηση, επιστημονική, ως ταξική: Δίνοντας σκληρή μάχη για να φέρουμε τη μόνη πραγματικά ανθρωποκεντρική οικονομία και κοινωνία, τον σοσιαλισμό – κομμουνισμό.
Παραπομπές:
2. 2022/991
3. 2023/977
4. 2021/784
6. European Union Terrorism Situation and Trend Report 2023
