Τετ-α-τετ με τον Σπύρο Χαλβατζή
“Εμείς θα συνεχίσουμε τον αγώνα παντού και για όλα. Δύσκολος ο δρόμος, αλλά είναι μονόδρομος για τους κομμουνιστές, για τους επαναστάτες, για όλους όσους έχουν σκοπό να αλλάξουν τον κόσμο.”
Η στήλη τετ-α-τετ, με αφορμή την έκθεση “Μπόλικη Πέτρα – Μπόλικη Καρδιά” που διοργανώνει η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ στο “Κέντρο Τεχνών” του Δήμου Αθηναίων, στον ιστορικό και μαρτυρικό χώρο του πρώην ΕΑΤ-ΕΣΑ, έχει σήμερα τη μεγάλη τιμή και χαρά να συνομιλεί με τον Πρόεδρο του ΣΦΕΑ και στέλεχος του ΚΚΕ, το σύντροφο Σπύρο Χαλβατζή. Κύριε Χαλβατζή σας καλωσορίζω στην Κατιούσα και σας ευχαριστώ από καρδιάς για τη σημερινή μας συνάντηση.
Σας ευχαριστώ και να χαιρετίσουμε τους αναγνώστες της Κατιούσα.
Πρώτα απ’ όλα θα ήθελα να μιλήσουμε για εσάς, έναν Κομμουνιστή, στέλεχος του ΚΚΕ, έναν αγωνιστή που φυλακίστηκε, εξορίστηκε, βασανίστηκε για την ιδεολογία του, γιατί πάλεψε για έναν καλύτερο κόσμο. Ένα ταξίδι που ξεκινά από τη Γυάρο, συνεχίζει στη Λέρο, στον Ωρωπό και καταλήγει πάλι στη Γυάρο, στα χρόνια μιας άγριας εποχής. Μιλήστε μας λίγο για την εξορία και όσα περάσατε τότε.
Πολλοί αγωνιστές, κομμουνιστές βασανίστηκαν στα δύσκολα χρόνια. Το δικό μου ταξίδι ξεκινά στις αρχές της δεκαετίας του ’60, στη νεολαία της ΕΔΑ στην Καστοριά το 1962 και αργότερα στους Λαμπράκηδες. Προσπαθούσαμε εκείνα τα χρόνια να οργανώσουμε τους νέους, στην πάλη για τα προβλήματά τους αλλά και για την ένταξή τους οργανωμένα στον αγώνα για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Αγώνας που ξεκίνησε πριν από εκατό χρόνια. Στις 21 Απρίλη του 1967, όταν έγινε η στρατιωτική δικτατορία, με την καθοδήγηση των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και των πιο αντιδραστικών αστικών δυνάμεων όπως και χιλιάδες άλλοι αγωνιστές, βρεθήκαμε στη Γυάρο, από τις πρώτες μέρες.
Η Γυάρος
Πριν φύγει ο Απρίλης, στις 25 ή 26 Απρίλη, φτάσαμε στη Γυάρο. Μια ζωή πολύ δύσκολη, σκληρή. Η δικτατορία δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία, αλλά προετοιμάζονταν από τις ακραίες δυνάμεις της αστικής τάξης. Λίγο πριν από την εκδήλωσή της υπήρχαν δημόσιες τοποθετήσεις του Κ. Καραμανλή, του Π. Κανελλόπουλου, ηγετών της ΕΡΕ, αλλά και του Γεωργίου Παπανδρέου, αστικά κόμματα όλα αυτά, για την ανάγκη περιορισμού δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών. Δηλαδή θεωρούσαν ότι χρειαζόταν ένας περιορισμός του Συντάγματος του 1952. Ένα Σύνταγμα αντιλαϊκό, αντεργατικό και αντικομμουνιστικό. Μείναμε στη Γυάρο από τον Απρίλη του 1967 μέχρι τα τέλη Οκτώβρη του 1967. Λίγο πριν, στα τέλη του Μάη, ένας αριθμός στελεχών του Κόμματος, του εργατικού κινήματος, δήμαρχοι και άλλοι, περίπου 300 στελέχη μεταφέρθηκαν στο Παρθένι της Λέρου.
Το παιδομάζωμα της ‘Φρίκης’
Στα τέλη Οκτώβρη του 1967, περίπου 1500 εξόριστοι μεταφερθήκαμε στο Λακκί της Λέρου. Εκεί υπήρχαν κτήρια που τα χρησιμοποιούσαν οι Ιταλοί πριν από τον πόλεμο, σε μία στρατιωτική βάση. Στην περίοδο του εμφυλίου αυτά τα κτίρια χρησιμοποιήθηκαν από τις αστικές κυβερνήσεις και τα διαφέντευε τότε η βασίλισσα Φρειδερίκη, η αποκαλούμενη από το λαό ‘Φρίκη’. Εκεί ήταν ουσιαστικά κρατούμενα παιδιά, που τα είχαν μαζέψει με τη βία από τις βόρειες περιοχές της χώρας, τα είχαν αρπάξει, σε ένα ιδιαίτερο παιδομάζωμα. Ήταν παιδιά αγωνιστών που πάλευαν στο ΔΣΕ ή ανθρώπων, που υποστήριζαν το Δημοκρατικό Στρατό. Προσπαθούσαν να τα ποτίσουν με την αντικομμουνιστική ιδεολογία, μέσα από μαθήματα και διαλέξεις. Βέβαια λέγανε ότι γίνεται προσπάθεια να σώσουν αυτά τα παιδιά από τον κομμουνισμό. Η πραγματικότητα τους διέψευδε. Παράλληλα τα μάθαιναν διάφορα επαγγέλματα. Ουσιαστικά τα πότιζαν με το δηλητήριο του αντικομμουνισμού και αντισοβιετισμού.
Η Λέρος
Εγκατασταθήκαμε οι εξόριστοι και οργανώσαμε τη ζωή μας εκεί. Διαμορφώθηκαν τα μαγειρεία και άλλες υπηρεσίες του στρατοπέδου. Πολύ σύντομα οργανώθηκε η ζωή μας, με την ευθύνη της καθοδήγησης. Αρχίσαν μαθήματα, πχ λογιστικής, ξένων γλωσσών, αρχιτεκτονικό σχέδιο και άλλα. Αργότερα, εξασφαλίστηκαν, παράνομα βεβαίως, τα πρώτα βιβλία, εγχειρίδια, καθώς και σημειώσεις που κρατούσαν παλιοί Κομμουνιστές, που δίδασκαν σε κομματικές σχολές στο παρελθόν. Έτσι, οργανώθηκαν μαθήματα ιστορίας του εργατικού κινήματος, πολιτικής οικονομίας, φιλοσοφίας, στρατηγικής και τακτικής. Επίσης, αναπτύχθηκε πλούσια πολιτιστική δραστηριότητα. Θεατρικά έργα όπως ο Φιλάργυρος του Μολιέρου, οι Πέρσες του Αισχύλου, ο Καλός Στρατιώτης Σβέικ, η Βαβυλωνία, η Μαρία του Οκτώβρη, ανέβηκαν στη θεατρική μας σκηνή με μεγάλη επιτυχία, από τον πρώτο καιρό της εξορίας. Στη Γυάρο ήταν ο μεγάλος μας ποιητής, Γιάννης Ρίτσος, που έδινε διαλέξεις για την αισθητική, ήταν ο Τζαβαλάς Καρούσος και άλλοι άνθρωποι της τέχνης. Ο Γιώργος Φαρσακίδης, είχε δώσει τρεις διαλέξεις για την αισθητική, που έκαναν, μεγάλη εντύπωση ιδιαίτερα σε εμάς τους νέους από την επαρχία.
Ο Ωρωπός
Ένα χρόνο μετά, τον Αύγουστο του 1968, συγκέντρωσαν 72 πολιτικούς εξόριστους κάτω των τριάντα ετών και μας ειδοποίησαν πως η διοίκηση αποφάσισε να μας μετακινήσει από το Λακκί της Λέρου στον Ωρωπό. Λίγες μέρες μείναμε εκεί. Ήταν μια προσπάθεια της δικτατορίας να ξεκόψει τους νεολαίους από τα έμπειρα στελέχη του κινήματος, θεωρώντας πως έτσι μπορούσαν να επιβάλλουν, με άλλες αναλογίες και σε άλλες βέβαια, συνθήκες, το στρατιωτικό καθεστώς που είχαν στη Μακρόνησο. Την τρίτη κιόλας μέρα στον Ωρωπό, το πρωί ήρθαν πριν φέξει, μας ξύπνησαν και μας ζήτησαν να σηκωνόμαστε όπως στο στρατό κάθε πρωί και να διάγουμε εκεί βίο στρατιωτικό. Εμείς αντιδράσαμε, κάναμε αποχή από το συσσίτιο. Τότε έγινε ένα γεγονός που παρά λίγο να εξελιχτεί σε τραγωδία. Ένα πρωί μπροστά στους θαλάμους ένας χωροφύλακας φρουρός, νεαρός, ζήτημα αν ήταν είκοσι χρονών, ίσα με εμάς δηλαδή, κίνησε το κινητό ουραίο του όπλου του για να πυροβολήσει και ένας σύντροφός μας, ο Αντώνης από το Αγρίνιο, έβαλε μια φωνή ‘Δε σας φοβόμαστε ρεεεε’ και ο διοικητής του στρατοπέδου του απαντάει ‘γιατί ρε ποιος σας είπε ότι εμείς σας φοβόμαστε;’. Βέβαια αυτοί είχαν τα όπλα και τη φασιστική λογική, ενώ εμείς ήμασταν άοπλοι. Τότε αποφασίσαμε απεργία πείνας. Αυτό τους ανησύχησε και έτσι στις 21 Αυγούστου του 1968, μας φόρτωσαν σε ένα καράβι που λεγόταν ‘Πορτοκαλής Ήλιος’ και μας πήγαν στη Γυάρο ξανά.
Ξανά στη Γυάρο
Τότε στη Γυάρο είχαν μείνει περίπου 600 αγωνιστές από τους 7200 που ήμασταν το 1967. Λίγο καιρό πριν τις εξόριστες γυναίκες τις είχαν μεταφέρει στην Αλικαρνασσό της Κρήτης. Μείναμε εκεί μέχρι το Νοέμβρη του 1968. Την περίοδο εκείνη γίνονταν κινητοποιήσεις σε πολλές χώρες της Δυτικής Ευρώπης και στις ΗΠΑ, στον Καναδά και στην Αυστραλία. Εκεί δρούσαν οι ναυτεργατικές οργανώσεις, που πάλευαν ενάντια στη δικτατορία. Μποϋκοτάρανε πλοία που πήγαιναν να ξεφορτώσουν σε διάφορα λιμάνια και οι ναυτεργάτες ζητούσαν την αποφυλάκιση των πολιτικών κρατουμένων και την κατάργηση της Γυάρου. Έτσι έκλεισε η Γυάρος και μεταφερθήκαμε 670 περίπου κρατούμενοι η μεγάλη πλειοψηφία στο Λακκί της Λέρου, άλλοι στο Παρθένι της Λέρου και κάποιοι στον Ωρωπό.
Πίσω στο Λακκί της Λέρου
Βρεθήκαμε πάλι στο Λακκί της Λέρου. Έμεινα εκεί μέχρι τον Οχτώβρη του 1970. Με το που μπήκε το 1970, κάτω από τη διεθνή πίεση υπήρχαν απολύσεις εξόριστων από τα στρατόπεδα. Στη Λέρο προς τα τέλη του 1970 είχαμε μείνει περίπου 550 εξόριστοι. Μια Κυριακή, στις 12 Οχτώβρη, μας ειδοποίησαν, δέκα νεολαίους, ότι απολυόμαστε.
Η στράτευση
Τέσσερις από αυτούς πήγαμε κατευθείαν στο στρατό, γιατί δεν είχαμε στρατευθεί το 1967 που έπρεπε να καταταχθούμε. Και οι τέσσερις στην Τρίπολη. Οι συνθήκες ήταν πολύ δύσκολες. Πιέσεις, βασανισμοί και αγγαρείες, αλλά αυτή η τετράδα άντεξε παλικαρίσια και έμεινε όρθια παρά τη βία. Μας πήγαν στο Μελιγαλά να δούμε τα “εγκλήματα των κομμουνιστών”, Να δούμε ουσιαστικά μια σκηνοθεσία που είχαν στήσει εκεί, με έναν τεράστιο σταυρό και ένα κενοτάφιο που έδινε την εντύπωση ότι εκεί σκοτώθηκαν από τον ΕΛΑΣ μωρά και γέροντες. Θέλαν να κρύψουν το γεγονός ότι στο Μελιγαλά είχαν ταμπουρωθεί πάνω από χίλιοι συνεργάτες των Ναζί, κουκουλοφόροι, ταγματασφαλίτες. Δόθηκαν σκληρές μάχες με τον ΕΛΑΣ, που τους κατατρόπωσε. Αλλά ο ΕΛΑΣ είχε και πολλά θύματα στη μάχη του Μελιγαλά. Εκεί, λοιπόν, έγινε προσπάθεια να μας λιντσάρουν, αλλά το παλέψαμε και αυτό.
Έχουν περάσει 47 χρόνια από το Πολυτεχνείο, σχεδόν μισός αιώνας και τα συνθήματα “Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία-Εθνική Ανεξαρτησία – Έξω αι ΗΠΑ – Έξω το ΝΑΤΟ” μοιάζουν πιο επίκαιρα από ποτέ. Τι άλλαξε από τη μαύρη επταετία της χούντας μέχρι σήμερα;
Τα συνθήματα στο Πολυτεχνείο δεν έπεσαν από τον ουρανό, ούτε τα πήγε κάποιος με ένα “σημείωμα”. Έγινε σκληρή ιδεολογική και πολιτική διαπάλη, ανάμεσα στις πολιτικές νεολαίες που ήταν και στη συντονιστική επιτροπή, αλλά και που συμμετείχαν σε όλο τον αντιδικτατορικό αγώνα. Το Πολυτεχνείο ήταν αποτέλεσμα της ωρίμανσης του κινήματος και της δράσης όλων των αντιστασιακών οργανώσεων. Το καλοκαίρι του 1968 είχε ιδρυθεί η ΚΝΕ- Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας. Εμείς ως κρατούμενοι το μάθαμε όταν ήμασταν στη Γυάρο, μετά τον Ωρωπό. Στείλαμε μια επιστολή με την οποία χαιρετίζαμε την απόφαση για την ίδρυση της ΚΝΕ και τονίζαμε ότι θα κάνουμε κάθε δυνατή προσπάθεια να στηρίξουμε την ανάπτυξη και τη δράση της, με όποιο τρόπο μπορούσε ο καθένας. Την περίοδο του Πολυτεχνείου η ΚΝΕ είχε ήδη μια ζωή πέντε χρόνων. Είχαν αναπτυχθεί οι οργανώσεις της σε εργοστάσια, σε συνοικίες, σε νυχτερινά γυμνάσια της Αθήνας και αλλού. Τότε βρισκόμουν στην Αθήνα. Ήμουν στο Κεντρικό Συμβούλιο της ΚΝΕ και στο Γραφείο της ΚΝΕ Αθήνας. Η δουλειά και η κινητοποίηση για το Πολυτεχνείο, από τις συνοικίες της Αθήνας, από Νυχτερινά και ημερήσια Γυμνάσια της Αθήνας, από τεχνικές σχολές, από τους τόπους δουλειάς και από ορισμένα εργοστάσια που είχαμε δυνάμεις, ήταν σοβαρή. Και βέβαια πολύ σημαντικός ήταν ο ρόλος των οικοδόμων, οι οποίοι καθοδηγούνταν από την Κομματική Οργάνωση Αθήνας. Όταν ξεκίνησαν οι οικοδόμοι από τις πιάτσες της σημερινής πλατείας Εθνικής Αντίστασης, την πρώην πλατεία Δημαρχείου και πήγαν με ένα πανό στο Πολυτεχνείο, αυτό έδωσε μια τεράστια πνοή. Δεν ήταν χιλιάδες οι οικοδόμοι που πήγαν οργανωμένα, ωστόσο η εμφάνισή τους με ένα πανό έδωσε μια άλλη διάσταση στον αγώνα. Υπήρχαν οικοδόμοι και μέσα στο Πολυτεχνείο από τις προηγούμενες μέρες.
Τα συνθήματα λοιπόν του Πολυτεχνείου, για να επανέλθουμε στην ερώτηση, το «Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία-Εθνική Ανεξαρτησία-Έξω αι ΗΠΑ-Έξω το ΝΑΤΟ» ήταν αποτέλεσμα μιας σκληρής πολιτικής και ιδεολογικής διαπάλης. Ας δούμε σήμερα ένα προς ένα τα συνθήματα.
Ψωμί. Η κατάσταση η σημερινή, το γεγονός ότι έχουν καταργηθεί τα πενθήμερο, το οκτάωρο, το σαραντάωρο, οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας Το ότι περιορίστηκαν δραστικά μισθοί και συντάξεις, συρρικνώθηκαν και ακρωτηριάστηκαν, όλα αυτά το κάνουν επίκαιρο.
Παιδεία. Και μόνο το γεγονός ότι ιδιωτικοποιούν τα πάντα στην παιδεία, τα ίδια τα προγράμματα σπουδών και τι δίνουν στα παιδιά, η διείσδυση των επιχειρήσεων, ανωνύμων εταιρειών και επιχειρηματικών ομίλων στους χώρους της εκπαίδευσης, η κατάργηση του ασύλου, όλα αυτά το κάνουν επίκαιρο.
Ελευθερία. Σήμερα περιορίζεται το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι. Μας λένε ότι άμα είναι μέχρι 400 οι διαδηλωτές θα πηγαίνουν στο πεζοδρόμιο. Αν είναι 500 και πλέον μπορεί να καταλαμβάνουν μόνο τη μία λωρίδα του δρόμου. Άρα το σύνθημα είναι επίκαιρο. Και βέβαια το εργατικό κίνημα θα το αντιπαλέψει και αυτό.
Εθνική Ανεξαρτησία. Όλες οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ, Νέα Δημοκρατία, ΣΥΡΙΖΑ, ξανά Νέα Δημοκρατία, έχουν σπείρει σε όλη τη χώρα βάσεις. Βάση στην Αλεξανδρούπολη για τα ελικόπτερα των Αμερικάνων και του ΝΑΤΟ στην αντιπαράθεσή τους με τη Ρωσία. Βάση στο Στεφανοβίκειο του Βόλου. Βάση για drones στη Λάρισα. Βάση στον Άραξο, που έχει καταγγελθεί ότι έχει πυρηνικά και δεν έχει διαψευστεί. Αλλά και η διεύρυνση της βάσης της Σούδας για να μπορεί να εξυπηρετεί καλύτερα τις πολεμικές δράσεις των ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ.
Έτσι λοιπόν «Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία-Εθνική Ανεξαρτησία-Έξω αι ΗΠΑ-Έξω το ΝΑΤΟ» είναι επίκαιρα όσο ποτέ!
-Έχετε διατελέσει μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, μέλος του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, Γραμματέας του Κεντρικού Συμβουλίου της ΚΝΕ και έχετε αρκετές θητείες ως βουλευτής του ΚΚΕ. Επίσης ήσασταν δύο φορές υποψήφιος Υπερνομάρχης και δύο φορές υποψήφιος Δήμαρχος Αθηναίων. Μία πολυετής κομματική ζωή, κατά την οποία το Κόμμα σας εμπιστεύθηκε και σας τίμησε με τα ανώτερα αξιώματά του. Πώς θυμάστε τον κομματικό σας βίο ως σήμερα;
Το “ως σήμερα” δε χρειάζεται διότι συνεχίζεται η προσπάθεια. Ο αγώνας είναι συνεχής, η πάλη για την απελευθέρωση του ανθρώπου, για την κατάργηση της εκμετάλλευσης, για τη Σοσιαλιστική κοινωνία, δε σταματά ποτέ. Μέσα στα πλαίσια του αγώνα είχα αυτές τις θέσεις ευθύνης από την πλευρά του Κόμματος. Προσπάθησα όλα τα χρόνια να ανταποκριθώ σε αυτά τα καθήκοντα, σε όλα όσα μου είχαν ανατεθεί. Δε σημαίνει ότι ήταν εύκολα όλα αυτά τα χρόνια, όλος αυτός ο αγώνας και ιδιαίτερα σε κρίσιμες περιόδους, όπως ήταν το 1968 με τη διάσπαση που παλέψαμε για να διατηρηθούν τα Μαρξιστικά – Λενινιστικά χαρακτηριστικά του Κόμματος. Αλλά και αργότερα την περίοδο 1989-1991 όταν οι ανατροπές και η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης με το τσουνάμι που προκάλεσε και ανέτρεπε τα πάντα και πολλοί “ετράπησαν εις φυγήν” που θα έλεγε και ο φιλόλογος, κάποιοι συγκρουστήκαμε για να διατηρηθούν τα Μαρξιστικά – Λενινιστικά, τα επαναστατικά χαρακτηριστικά του Κόμματος και διατηρήθηκαν. Και συνεχίζουμε αυτό τον αγώνα από οποιαδήποτε θέση μας ανατεθεί από το Κόμμα. Όλη αυτή η προσπάθεια δεν έγινε ούτε σε δρόμους ανθόσπαρτους, ούτε εύκολα και ούτε χωρίς λάθη και αδυναμίες. Η πορεία μας είχε πάντα μια συνέχεια και θα συνεχίζουμε μέχρι να αλλάξουμε τα πράγματα, για να καταργηθεί η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.
Θα ήθελα μου πείτε πώς βλέπετε το αύριο της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και διεθνώς, ως ένα πεπειραμένο στέλεχος του ΚΚΕ.
Οι δυσκολίες είναι πολλές. Δεν είναι μόνο ελληνικές, είναι παγκόσμιες. Ωστόσο μέρα με τη μέρα αρχίζουν να διαμορφώνονται όροι και συνθήκες για αλλαγές. Και οι προσπάθειες που κάνει το Κόμμα συνολικά, στα πλαίσια των διεθνών σχέσεων, των συναντήσεων με Κομμουνιστικά και Εργατικά Κόμματα απ’ την Ευρώπη και από όλο τον κόσμο, συνεχίζονται. Όσο η ιμπεριαλιστική επιθετικότητα αναπτύσσεται, τόσο οι εργατικές και λαϊκές δυνάμεις θα δίνουν τη μάχη. Υπάρχουν περιπτώσεις που υποχωρούν. Σε άλλες περιπτώσεις όμως αρχίζει να αναγεννιέται μια επαναστατική διάθεση σε διάφορες χώρες. Μπορεί να μην φαίνονται εντυπωσιακές αυτές οι δραστηριότητες, αλλά αχνοφέγγει κάτι ελπιδοφόρο, κάτι που μπορούμε να το περιμένουμε. Βεβαίως εμείς θα συνεχίσουμε τον αγώνα παντού και για όλα. Δύσκολος ο δρόμος, αλλά είναι μονόδρομος για τους κομμουνιστές, για τους επαναστάτες, για όλους όσους έχουν σκοπό να αλλάξουν τον κόσμο.
Ως πρώην Γραμματέας του ΚΣ της ΚΝΕ, η οποία αποτελεί πάντα τον αιμοδότη του ΚΚΕ και την ελπίδα να τραβήξει κάποιος το μέλλον από την ουρά και τα βράγχια όπως λέει ο Μαγιακόφσκι, πώς βλέπετε σήμερα την ΚΝΕ;
Τα βήματα είναι θετικά, αναπτύσσει τη δουλειά της στους χώρους συγκέντρωσης της νεολαίας, είτε είναι μαθητές, φοιτητές, σπουδαστές. Έχει δυσκολίες στο χώρο της εργαζόμενης νεολαίας γιατί έχουμε υψηλή ανεργία στους νέους. Αυτή η εργασιακή περιπλάνηση ειδικά για τους νέους, δυσκολεύει και την οργάνωσή τους. Ωστόσο, στις σχολές μαθητείας, στις σχολές όπου οι νέοι δραστηριοποιούνται σημειώνει βήματα. Αυτά είναι ενθαρρυντικά και ανάλογα με την ανάπτυξη και του εργατικού κινήματος θα αλληλοτροφοδοτείται και το ενδιαφέρον της νεολαίας. Ξέρετε, η νεολαία σε όλη την ιστορία του κινήματος, όταν προσέγγισε το εργατικό κίνημα και όταν έδεσε τους στόχους της με το επαναστατικό κίνημα σημείωσε σελίδες δόξας. Πάρτε για παράδειγμα την ΕΑΜική Αντίσταση και την ΕΠΟΝ, ή στα δύσκολα χρόνια τα μετεμφυλιακά, αλλά και στη διάρκεια της δικτατορίας. Αυτή η νεολαία που τη λέγαν αδιάφορη για όλα παρά μόνο για το ποδόσφαιρο και για το Γουέμπλεϊ, αυτή η νεολαία ήταν που βγήκε στους δρόμους και στο Πολυτεχνείο. Και σήμερα αν ξύσει κανείς μια φαινομενική αδιαφορία της νεολαίας, θα δει νέα παιδιά, εργαζόμενους, σπουδαστές, φοιτητές, με ενδιαφέροντα, με ανησυχίες, με προβληματισμούς και με αγωνιστική διάθεση. Και το καθήκον του επαναστατικού κινήματος είναι τη νεολαία να τη στηρίζει και να της ανοίγει δρόμους. Αν και η ίδια η νεολαία ανοίγει δρόμους, όταν έχει γερό έρμα.
Βιώνουμε διεθνώς μια παρατεταμένη περίοδο ήττας και ανασυγκρότησης των Κομμουνιστικών δυνάμεων και την επικράτηση μιας σάπιας αντεπανάστασης. Η φάση αυτή πιστεύετε πως είναι προσωρινή και τι θα απαντούσατε αν δανειζόμουν τον τίτλο του βιβλίου του Λένιν και σας ρωτούσα “τι να κάνουμε”;
Δεν είναι εύκολη η απάντηση στο τι να κάνουμε. Ωστόσο υπάρχουν τα θεωρητικά εργαλεία των κλασσικών του Μαρξισμού – Λενινισμού, αλλά υπάρχει και η καθημερινή πραγματικότητα. Το πισωγύρισμα λέμε ότι είναι προσωρινό. Βεβαίως χρειάζεται τεράστια προσπάθεια, γιατί ο ιμπεριαλισμός στη σημερινή του φάση, είναι επιθετικότερος από ποτέ. Στο όνομα των συμφερόντων του για τα πετρέλαια, για το φυσικό αέριο, για τους δρόμους που αυτά θα περάσουν δε διστάζει να καταστρέφει λαούς να δολοφονεί, να καταστρέφει ό,τι βρεθεί στο πέρασμά του, για την κυριαρχία του κέρδους. Όμως δεν είναι κάτι που μπορεί κανένας να το δει χρονικά με την ημερολογιακή έννοια. Μπορεί, ωστόσο μία σπίθα για να φουντώσει ένα κίνημα. Το κύριο είναι να δουλεύουν οι επαναστατικές δυνάμεις παντού με προοπτική και να συντονίζουν τις ενέργειές τους. Οι ιμπεριαλιστές όχι απλά συντονίζονται, αλλά ενιαία προχωρούν όταν είναι να τσακίσουν εργατικά, λαϊκά δικαιώματα, όταν είναι να καταστρέψουν λαούς και χώρες. Βεβαίως τα συμφέροντά τους είναι διαφορετικά, υπάρχει η σύμπνοιά τους απέναντι στο εργατικό κίνημα, αλλά υπάρχουν και οξύτατες ενδοϊμπεριαλιστικές αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις για το μοίρασμα των αγορών και για το ποιος θα εξασφαλίσει περισσότερα κέρδη, οικονομικά και γεωπολιτικό.
Είστε πρόεδρος του ΣΦΕΑ. Μιλήστε μας λίγο για τον ΣΦΕΑ και τις δράσεις του.
Ο Σύνδεσμος Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών της περιόδου 1967-1974 είναι φορέας που συσπειρώνει τους αγωνιστές εκείνης της περιόδου. Προσπαθούμε όχι απλά να διαφυλάξουμε τη μνήμη, αλλά και να δίνουμε ενημέρωση, πληροφόρηση για το χθες, για το σήμερα και για το τι πρέπει να γίνεται ώστε να μην επαναληφθεί η βαρβαρότητα, οι δολοφονίες και οι καταστάσεις που υπήρχαν τότε. Εδώ στο σύνδεσμο, στα γραφεία μας και στο μουσείο που έχουμε μας επισκέπτονται πολλοί. Έρχονται μαθητές, φοιτητές, σπουδαστές, εκπαιδευτικοί, πολιτιστικοί και άλλοι σύλλογοι και φορείς, ξεναγούνται από τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου, τους εξηγούμε για το πώς και το τι παλεύαμε τότε, πώς αντιμετωπίσαμε τη δικτατορία κλπ.
Διευκρινίζουμε πολλά πράγματα για το τότε. Βεβαίως στη διάρκεια της δικτατορίας, όσοι αγωνίζονταν ενάντια στη χούντα είχαν κοινό στόχο, το διώξιμο της δικτατορίας. Κάποιοι το περίμεναν αυτό από τους αστούς της Δυτικής Ευρώπης και από το ΝΑΤΟ. Όμως δεν είχαμε όλοι τον ίδιο ακριβώς στόχο. Υπήρχαν δυνάμεις που πάλευαν για να επανέλθουν τα πράγματα όπως ήταν μέχρι τις 20 Απρίλη του 1967. Εμείς οι Κομμουνιστές και όχι μόνο τα μέλη και οι φίλοι του ΚΚΕ, αλλά και άλλες αγωνιστικές δυνάμεις παλεύαμε για βαθύτερες αλλαγές. Γιατί μέχρι τις 20 του Απρίλη του 1967 υπήρχε το Σύνταγμα του 1952, το οποίο όπως είπαμε και στην αρχή ήταν αντικομμουνιστικό, αντιλαϊκό και αντεργατικό. Υπήρχαν τα έκτακτα μέτρα, το ΚΚΕ ήταν εκτός νόμου, υπήρχαν πολιτικοί κρατούμενοι, μέχρι το 1966, με όλες τις αστικές κυβερνήσεις και της ΕΡΕ τότε του Κωνσταντίνου Καραμανλή, αλλά και της Ένωσης Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου. Εμείς παλεύαμε και για να ανατραπεί και το προηγούμενο καθεστώς, για τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ κλπ. Και για να φύγουν όλοι οι αντεργατικοί και ανελεύθεροι νόμοι. Υπήρχε λοιπόν διαφορά, δεν παλεύαμε όλοι για τα ίδια. Και βεβαίως και στις συζητήσεις μας εξηγούμε και ερμηνεύουμε. Ωστόσο υπάρχει η ιστορική μνήμη, η οποία καταγράφεται και η οποία όταν έρχονται οι επισκέπτες εδώ με απαντήσεις στις ερωτήσεις τους, εξηγούνται, όσο μπορούμε να εξηγήσουμε, τα πάντα. Κάνουμε αρκετές εκδηλώσεις και πιστεύουμε ότι μπορούμε να ανοίξουμε περισσότερο τις δραστηριότητές μας και κυρίως την επισκεψιμότητα του χώρου. Να έρχονται και να γνωρίζουν ιδιαίτερα να μαθαίνουν οι νέοι τι έπραξαν οι πατεράδες και οι παππούδες τους εκείνα τα χρόνια.
Ο ΣΦΕΑ έχει φτιάξει και ένα μουσείο – χώρο ιστορικής μνήμης σε αυτά εδώ τα μαρτυρικά κτίρια που άλλοτε στέγαζαν το ΕΑΤ-ΕΣΑ και εδώ ακριβώς που βρισκόμαστε έχουν λάβει μέρος πολλά βασανιστήρια αγωνιστών. Πείτε μας λίγο για το μουσείο και την ιστορία του χώρου αυτού.
Αυτός ο χώρος αποτελείται από κτήρια τα οποία έχουν ιστορία πάνω από 100 χρόνια. Στο χώρο που βρισκόμαστε λειτουργούσε το ΕΑΤ-ΕΣΑ, το Ειδικό Ανακριτικό Τμήμα της Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας. Ήταν από τους πιο σκληρούς χώρους βασανισμών. Χώροι βασανισμού υπήρχαν σε όλη τη χώρα, αλλά ιδιαίτερα εδώ το ΕΑΤ-ΕΣΑ, η Ασφάλεια στην οδό Μπουμπουλίνας, η Ασφάλεια στη Μεσογείων, η Ασφάλεια στον Περισσό, ο Διόνυσος και το Γ’ Σώμα Στρατού, ήταν χώροι που γίνονταν τα πιο σκληρά βασανιστήρια. Στο Γ’ Σώμα Στρατού δολοφονήθηκε ο Τσαρουχάς. Επίσης στη Θεσσαλονίκη δολοφονήθηκε ο Γιάννης Χαλκίδης. Η ιστορία τα έχει καταγράψει. Εδώ σε αυτά τα κτήρια βασανίστηκαν σκληρά πολλοί αγωνιστές. Πολλές φορές δεν αναφερόμαστε ονομαστικά στους βασανισθέντες γιατί σίγουρα θα ξεχάσουμε κάποιους. Αγωνιστές που μπορεί να βασανίστηκαν πολύ σκληρά, αλλά να μην αναφερθούν.
Αυτές τις μέρες φιλοξενείται στο διπλανό κτήριο αυτού του χώρου, η έκθεση “Μπόλικη πέτρα – μπόλικη καρδιά” που διοργανώνει η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ και θα διαρκέσει από τις 4 έως τις 29 Μάρτη. Τι είναι αυτή η έκθεση;
Στο χώρο ‘Κέντρο Τεχνών’ που ανήκει στο Δήμο Αθηναίων, γίνεται αυτή η έκθεση η οποία είναι συγκλονιστική. Και με την ευκαιρία θα έλεγα ότι είναι πολύ καλό να την επισκεφθούν όσο γίνεται περισσότεροι άνθρωποι κυρίως νέοι. Εκεί μέσα από εικόνες, από έργα τέχνης, γλυπτά, έργα ζωγραφικής, φτιαγμένα όλα από σπουδαίους καλλιτέχνες, αλλά και άλλους αγωνιστές. Με αυτά δίνεται μία εικόνα του τι μπορούσαν κάτω από τις πολύ σκληρές συνθήκες να πράξουν οι κρατούμενοι για να αφήσουν το καλλιτεχνικό αποτύπωμά τους οι δημιουργοί, εξόριστοι είτε στη Γυάρο, είτε στη Μακρόνησο, είτε στη Λέρο, αλλά και να δει κανένας το πως μέσα στη βαρβαρότητα του αστικού κράτους και της αστικής τάξης, μπόρεσαν οι κρατούμενοι και να επιβιώσουν αλλά και να δημιουργήσουν. Για όλα αυτά αξίζουν συγχαρητήρια στους δημιουργούς τους, στους ποιητές, στους ζωγράφους, στους εικαστικούς καλλιτέχνες, αλλά και σε όλους όσους συνέβαλαν στο να διασωθούν και να παραμείνουν αυτά τα έργα στην ιστορία, γιατί πολλές φορές πολύ δύσκολα μπορούσαν να βγουν αυτά τα έργα μέσα από τους τόπους φυλακών και εξοριών. Είναι ευτυχής συγκυρία το ότι γίνεται σε αυτό το χώρο αυτή η έκθεση.
Κύριε Χαλβατζή πριν σας ευχαριστήσω για το χρόνο σας και τα όσα πολύτιμα μας είπατε σήμερα, θα ήθελα εκ μέρους και της Κατιούσα να σας παρακαλέσω να μας φιλοξενήσετε και να μας ξεναγήσετε την Κυριακή 15 Μάρτη στο χώρο του μουσείου του ΣΦΕΑ και κατόπιν εμείς να επισκεφθούμε και την έκθεση του Κόμματος στο δίπλα κτήριο.
Οπωσδήποτε να έρθετε εδώ και βεβαίως να πάτε στην έκθεση που οργανώνει η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ γιατί εμείς εδώ θα είμαστε και μετά τις 29 του Μάρτη που τελειώνει η έκθεση «Μπόλικη πέτρα, μπόλικη καρδιά». Θα σας φιλοξενήσουμε, θα σας ξεναγήσουμε με μεγάλη μας ευχαρίστηση!
Σας ευχαριστώ θερμά για μία ακόμη φορά και σας εύχομαι ολόψυχα υγεία, καλή δύναμη και καλούς αγώνες!
Και εγώ σας ευχαριστώ για την κουβέντα μας και εύχομαι καλή δύναμη σε όλους σας.
Φωτογραφίες: Στέργιος Βασιλείου (μέλος ΔΣ του ΣΦΕΑ) για την Κατιούσα
Δείτε ακόμα:
