Θάνος Μικρούτσικος: “το ΚΚΕ έχει τις ορθότερες θέσεις”

Αντιγράφουμε και δημοσιεύουμε αποσπάσματα από την πολύ μεστή συνέντευξη που έδωσε στην “Εφημερίδα των Συντακτών” και στην Έφη Μαρίνου ο μεγάλος συνθέτης Θάνος Μικρούτσικος. Αρχικά μπορείτε να διαβάσετε τα αποσπάσματα που αφορούν τις τοποθετήσεις του Μικρούτσικου για το ΚΚΕ και την τρέχουσα πολιτική κατάσταση.

-Προηγήθηκαν κι αλλες συναυλίες τον περασμένο Μάρτη. Έπαιξες για τα 100 χρόνια του ΚΚΕ τη “Σπουδή σε ποιήματα του Μαγιακόφσκι” σε μετάφραση Γ. Ρίτσου και την “Καντάτα για τη Μακρόνησο” σε ποίηση Γ. Ρίτσου. Δύο έργα γραμμένα πριν από 43 χρόνια, πριν καν γίνεις 28 χρονών…

Εγώ που έχω δώσει χιλιάδες συναυλίες, που ήμουν μανιακά εναντίον των κακών χώρων, που μου άρεσε να παίζω μόνο σε κλειστούς -το καλοκαίρι αναγκαστικά σε ανοιχτούς, όσο γινόταν σε κάστρα, θέατρα, κάποτε και σε άχαρους χώρους-, έζησα μια στιγμή που σε διαβεβαιώνω δε μου έχει ξανασυμβεί. Ήρθαν έντεκα χιλιάδες άνθρωποι. Και στις τρεις συναυλίες, αλλά κυρίως στο Γαλάτσι, συνέβη κάτι μοναδικό. Η “Καντάτα για τη Μακρόνησο” ως θέμα είναι οικείο, ως μουσική φόρμα όμως είναι πολύ δύσκολο να το παρακολουθήσουν ακόμα και ειδοποιημένοι ακροατές. Επί 60 λεπτά δεν ακύστηκε ούτε βηχάκι, ούτε κιχ. Επικρατούσε απόλυτη σιωπή κι εγώ έπαιζα πιανίσιμο με ένα τρομπόνι. Αυτό το κοινό δεν το είχα συναντήσει ξανά ούτε με δική μου μουσική αλλά ούτε ως θεατής άλλων συναυλιών.

Το δεύτερο γεγονός που δίπλωσε φτιάχνοντάς μου τη μέρα -ίσως μία από τις καλύτερες της ζωής μου σ’ αυτά τα 50 χρόνια μουσικής- ήταν αυτή η 55λεπτη ομιλία του Δ. Κουτσούμπα πάνω στη δουλειά μου. Μήπως νομίζεις ότι αναφέρθηκε στο συνθέτη που έγραψε τραγούδια για την επανάσταση, το κόμμα κ.λπ.; Όχι, μίλησε αναλυτικά για το τι σημαίνει ατονική μουσική στη δουλειά του Μικρούτσικου! Πώς λειτούργησε σ’ αυτήν η αποστασιοποίηση του Μπρεχτ για πρώτη φορά στην Ελλάδα και μάλιστα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Μια μεστή, καίρια ανάλυση σε καθαρά αισθητικό επίπεδο.

Τρελαθήκαμε όλοι. Ένιωσα τέτοια θεραπευτική ανάταση που την επομένη ξύπνησα και δεν είχα καρκίνο… Λες και η χαρά που πήρα απ’ αυτό το εξαιρετικό κοινό και την απρόσμενη προσέγγιση του Κουτσούμπα πάνω στο έργο μου να το έσβησε από το μυαλό μου.

-Η επανασύνδεση με το ΚΚΕ, το κόμμα στο οποίο ανήκες κάποτε, τι σκέψεις γέννησε;

Διαγράφτηκα από το ΚΚΕ το 1984. Έκτοτε, επί 34 χρόνια, ούτε μία φορά, παρά τις όποιες πολιτικές διαφωνίες μου, επιτέθηκα ή μίλησα απρεπώς γι’ αυτό. Έκανα μεγάλη διαδρομή, έψαξα, αναθεώρησα, ξαναδιάβασα, σκέφτηκα τι συνέβη τελικά σε εκείνη τη Σοβιετική Ένωση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Ήταν όλα χάλια; Όχι. Ανεργία μηδέν και σκέψου: ανεργία σημαίνει ανελευθερία. Κοινωνικές παροχές, δωρεάν υγεία, παιδεία, πολιτισμός, τέχνες. Χάρη σ’ αυτή τη χώρα διαλύθηκε ο ναζισμός. Παιδιά, δεν είναι καλαμπούρι όλο αυτό, πρέπει να το υπολογίσουμε σωστά.

Παλιότερα η διαφωνία μου με το ΚΚΕ ήταν πάνω στην έννοια του εφικτού. Ακόμα πιστεύω στο εφικτό αλλά ως λάτρης της Ιστορίας κι επειδή θεωρώ ότι λαοί χωρίς ιστορική μνήμη και γνώση είναι αδύνατον να παίξουν ρόλο στο παρόν και το μέλλον, σε καλώ να εξετάσουμε τα τελευταία χρόνια. Κόμματα και κινήματα που ξεπήδησαν από την Αριστερά και δούλεψαν πάνω στο εφικτό, όλα αλλοτριώθηκαν και ενσωματώθηκαν στο σύστημα. Όπως και τα σημερινά παλικάρια του ΣΥΡΙΖΑ. Άρχισα να σκέφτομαι πολύ σοβαρά τι σημαίνει να κρατάς τις θέσεις σου.

-Αρκεί άραγε αυτή η προσήλωση στις θέσεις και η σταθερή άρνηση για οποιαδήποτε εμπλοκή με την τρέχουσα πολιτική;

Ο τελευταίος που θα επιχειρήσει μια αγιοποίηση είμαι εγώ. Προβλήματα υπάρχουν αλλά μη μου πεις ότι το ΚΚΕ δε δημιουργεί μια αίσθηση εμπιστοσύνης στους ψηφοφόρους του. Αν υποθέσουμε ότι γίνονταν εκλογές και το αποτέλεσμα δεν αφορούσε το σχηματισμό κυβέρνησης, το ποσοστό αυτών που σέβονται το ΚΚΕ θα ήταν πάνω από 35%. Εδώ και 4,5 χρόνια παρακολουθώ τι συμβαίνει. Κυρίως στην Ελλάδα της κρίσης, απ’ όλο το φάσμα των κομμάτων δεν το συζητώ ότι το ΚΚΕ έχει τις ορθότερες θέσεις.

Η κατάρρευση του κυβερνώντος κόμματος είναι τερατώδης κι έχει κάνει ζημιά στην έννοια της Αριστεράς. Τους ακούω να λένε “εμείς ως αριστεροί” και η φράση αγγίζει πια το όριο του αστείου. Φυσικά αυτή η έκπτωση δε νομιμοποιεί την αντιπολίτευση, αυτή που μας έχωσε στο λάκκο των λεόντων.

-Θα ξεκολλήσουμε κάποτε;

Έχουμε πολύ δρόμο. Το θέμα δεν είναι ελληνικό. Είναι το διεθνές που με φοβίζει. Ως μαρξιστής μένω πάντα στο γεγονός ότι η επανάσταση, η ανατροπή, η αλλαγή δεν έρχεται από ένα κράτος ή ένα κόμμα. Συνοδεύεται από αλυσιδωτές αντιδράσεις. Και πού να δεις τέτοιες σήμερα; Στη Γερμανία, την Ολλανδία, τη Γαλλία, την Ιταλία;  Τώρα βλέπεις μόνο το ακροδεξιό να ανθίζει, ό,τι συμβαίνει πάντα όταν οι δύο πόλοι του συστήματος, συντηρητικοί και σοσιαλδημοκράτες, συγκλίνουν.

Αναδημοσιεύουμε κι ένα μικρό απόσπασμα, όπου ο Θ. Μικρούτσικος αναφέρεται στην επάρατη νόσο που τον έχει χτυπήσει και το πώς την αντιμετωπίζει.

-Τι άλλαξε μέσα σου αυτούς τους τελευταίους μήνες; Τι σκέφτηκες για εσένα, για τους ανθρώπους που αγαπάς, γι’ αυτό που ήρθε τόσο αναπάντεχα;

Δε σκέφτηκα ποτέ γιατί ήρθε σε εμένα. Ο καρκίνος έχει χτυπήσει όλα τα σπίτια. Υπήρχαν λόγοι. Η διατροφή, το περιβάλλον, η χρόνια διήθηση λίπους, ο διαβήτης 25 χρόνια, συνν το άγχος των τελευταίων χρόνων. Εννοώ τα χρόνια της κρίσης, τα οικονομικά, μην ξεχνάς, κουβαλούσα στην πλάτη μου έξι οικογένειες με μηνιάτικο. Εντάξει, ήρθε. Δε χέστηκα από το φόβο μου…

-Καμιά στιγμή;

Καμιά, στο λέω με απόλυτη ειλικρίνεια. Έχω τέσσερα παιδιά, την Κωνσταντίνα, τη Σεσίλ, την Αλεξάνδρα, το Στέργιο. Αν όχι τώρα, πότε θα τους δώσω τη σωστή αντίληψη για το πώς πρέπει να μάχονται στη ζωή; Τώρα που είμαι με την πλάτη στον τοίχο έχει μεγαλύτερο νόημα να τους στείλω σαφές το μήνυμα. Όχι, δε φοβήθηκα. Έχω πλήρη συνείδηση ότι πρόκειται για πολυπαραγοντική ασθένεια η οποία αυτονομείται -άρα δεν εξαρτάται από εσένα πώς το παλεύεις. Όμως θα σου πω κάτι. Στον όποιο βαθμό κάποια πράγματα εξαρτώνται από εμένα, το παλεύω του κερατά… Σε εκείνο το βαθμό που έχω έστω μικρό ρόλο, θα του βγάζω τη γλώσσα. Δε θα τον κοροϊδεύω έτσι κι αλλιώς, όχι. Ξέρω πως μπορεί να αυτονομηθεί. Δεν είμαι βλαξ ούτε ζω με ψευδαισθήσεις.

Ένα πρωί κοιτάχτηκα στον καθρέφτη και του είπα: “Τα έβαλες με λάθος άνθρωπο. Θα σε ταλαιπωρήσω φρικτά”. Αν με ρωτήσεις τι ελπίζω, θα σου πω όχι την ίαση αλλά να καταστήσω το νόσημα χρόνιο. Η ιατρική εξελίσσεται. Βλέποντας και κάνοντας. Και ζώντας κάθε λεπτό. Ας πούμε ότι ζω τάδε καιρό, δεν τον προσδιορίζω. Δεν πρέπει να ζήσω καλά;