Παραγωγικές δυνάμεις και σχέσεις παραγωγής…

Το πέρασμα από το ένα κοινωνικό σύστημα στο άλλο, πραγματοποιείται ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, δηλαδή των στοιχείων εκείνων που μαζί με τον άνθρωπο παρέχουν στην κοινωνία την δυνατότητα παραγωγής.

Η εξέλιξη από τα πρωτόγονα εργαλεία στο τόξο και τα βέλη, από την πρωτόγονη κτηνοτροφία στην καλλιέργεια φυτών και την γεωργία, από την χειροτεχνία στην βιομηχανική παραγωγή και από την ατμομηχανή στον εξηλεκτρισμό και την ατομική ενέργεια, περιγράφει σε γενικές γραμμές την εξέλιξη των μέσων παραγωγής.

Οι εξελίξεις αυτές, είχαν ως αποτέλεσμα την αλλαγή των ανθρώπων, των γνώσεων και των ικανοτήτων τους, κάτι που σηματοδοτούσε αλλαγές στις σχέσεις των ανθρώπων στην παραγωγή. Οι σχέσεις παραγωγής απεικονίζουν σε κάθε κοινωνία το σύνολο των οικονομικών σχέσεων των ανθρώπων στην παραγωγή και εκφράζουν τις σχέσεις ιδιοκτησίας επί των μέσων παραγωγής (εργαλεία, μηχανές κλπ).

Στην πορεία της εξέλιξης, σε κάποιο στάδιο, οι παραγωγικές σχέσεις μπαίνουν εμπόδιο στην περαιτέρω ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και κατ’ επέκταση στην παραπέρα εξέλιξη και πρόοδο της κοινωνίας. Η αποκατάσταση της αντιστοιχίας ανάμεσα στις παραγωγικές σχέσεις και τις παραγωγικές δυνάμεις, γίνεται επαναστατικά με την καταστροφή των παλιών και την αντικατάσταση τους με νέες σχέσεις παραγωγής που να ανταποκρίνονται στο επίπεδο των παραγωγικών δυνάμεων.

Μέσα από την διαδικασία αυτή (αναπόσπαστο στοιχείο της οποίας είναι η ταξική πάλη), οδηγούμαστε στο πέρασμα από το ένα κοινωνικό σύστημα στο άλλο, από το κατώτερο στο ανώτερο, από το συντηρητικό στο προοδευτικό, από το παλιό στο καινούργιο.