Θέσεις για το Καλλιτεχνικό Τμήμα του Ναρκομπρός

Ανατόλι Λουνατσάρσκι και Γιούβεναλ Σλαβίνσκι:

Θέσεις για το Καλλιτεχνικό Τμήμα του Ναρκομπρός και της Κεντρικής Επιτροπής της Ένωσης των Εργατών Τέχνης πάνω στην Βασική Πολιτική στον Τομέα της Τέχνης, 1920.

Αν και αναγνωρίζεται ότι δεν έχει φτάσει ακόμη η στιγμή για την καθιέρωση αδιαμφισβήτητων αρχών μιας προλεταριακής αισθητικής, το Καλλιτεχνικό Τμήμα του Ναρκομπρός και η Κεντρική Επιτροπή Όλων των Εργατών Τέχνης θεωρούν ωστόσο αναγκαίο να φωτίσουν επαρκώς και επακριβώς τις βασικές αρχές υπό τις οποίες καθοδηγούνται οι δραστηριότητές τους.

1. Αναγνωρίζουμε το απόλυτο δικαίωμα του προλεταριάτου να επανεξετάζει με προσοχή όλα εκείνα τα στοιχεία της παγκόσμιας τέχνης που έχει κληρονομήσει και να επιβεβαιώνει την αλήθεια ότι η νέα προλεταριακή και σοσιαλιστική τέχνη μπορεί να δημιουργηθεί μόνο στη βάση όλων των αποκτημάτων μας από το παρελθόν. Την ίδια στιγμή αναγνωρίζουμε ότι η διατήρηση και η χρησιμοποίηση όλων των γνήσιων καλλιτεχνικών αξιών που έχουμε παραλάβει από την παλιά κουλτούρα είναι ένας αδιαμφισβήτητος στόχος για τη Σοβιετική κυβέρνηση. Απ’ αυτή την άποψη, η κληρονομιά του παρελθόντος πρέπει να καθαριστεί χωρίς έλεος απ’ όλες εκείνες τις προσμίξεις αστικού εκφυλισμού και διαφθοράς, φτηνής πορνογραφίας, φιλισταϊκής χυδαιότητας, διανοουμενίστικης ανοίας, αντεπαναστατικών και θρησκευτικών προκαταλήψεων – στο μέτρο που τέτοιες προσμίξεις περιέχονται στην κληρονομιά μας από το παρελθόν – πρέπει να αφαιρεθούν. Σ’ εκείνες τις περιπτώσεις που αμφιλεγόμενα στοιχεία συνδέονται αδιάρρηκτα με γνήσια καλλιτεχνικά επιτεύγματα, είναι αναγκαίο να ληφθούν βήματα ώστε να διασφαλιστεί ότι το νέο, μαζικό προλεταριακό κοινό θα εκτιμήσει κριτικά την πνευματική τροφή που του χορηγήθηκε. Γενικά, το προλεταριάτο πρέπει να αφομοιώσει την κληρονομιά της παλιάς κουλτούρας όχι ως μαθητής, αλλά ως ισχυρός, συνειδητός και αιχμηρός κριτικός.

2. Πέρα απ’ αυτό, οι Σοβιετικές και επαγγελματικές πολιτιστικές και καλλιτεχνικές μας δραστηριότητες πρέπει να κατευθύνονται προς τη δημιουργία καθαρά προλεταριακών καλλιτεχνικών μορφών και θεσμών, οι οποίες με κάθε τρόπο θα βοηθούν τα υπάρχοντα και αναδυόμενα στούντιο εργατών και αγροτών, τα οποία αναζητούν νέες οδούς στις εικαστικές τέχνες, τη μουσική, το θέατρο και τη λογοτεχνία.

3. Κατά τον ίδιο τρόπο όλα τα είδη της τέχνης πρέπει να χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη και την καθαρή αναπαράσταση της πολιτικής και επαναστατικής αγκιτατόρικης δουλειάς προπαγάνδας· αυτό πρέπει να γίνει σε συνδυασμό τόσο με έργα σοκ που θα εκτίθενται συγκεκριμένες εβδομάδες, ημέρες και καμπάνιες, όσο και με φυσιολογική καθημερινή δουλειά. Η τέχνη αποτελεί ισχυρό μέσο ‘μόλυνσης’ των γύρω μας με ιδέες, αισθήματα και διαθέσεις. Η αγκιτάτσια και η προπαγάνδα απαιτούν ιδιαίτερη οξύτητα και αποτελεσματικότητα όταν ντύνονται με τις ελκυστικές και ισχυρές μορφές της τέχνης.

Ωστόσο, αυτή η πολιτική τέχνη, αυτή η καλλιτεχνική κρίση πάνω στις ιδανικές φιλοδοξίες της επανάστασης μπορούν να αναδυθούν μόνο όταν ο ίδιος ο καλλιτέχνης είναι ειλικρινής στην υποταγή της δύναμής του σ’ αυτόν το σκοπό, μόνο όταν είναι πραγματικά διαποτισμένος με επαναστατική συνείδηση και έμπλεος επαναστατικού αισθήματος. Ως εκ τούτου, η κομμουνιστική προπαγάνδα ανάμεσα στους ίδιους τους λάτρεις της τέχνης αποτελεί επίσης επείγοντα στόχο τόσο του Καλλιτεχνικού Τμήματος όσο και της Ένωσης Εργατών Τέχνης.

4. Η τέχνη χωρίζεται σ’ ένα μεγάλο αριθμό κατευθύνσεων. Το προλεταριάτο απλώς επεξεργάζεται τα δικά του καλλιτεχνικά κριτήρια και συνεπώς καμία κρατική αρχή ή κανένα επαγγελματικό σωματείο δεν πρέπει να θεωρεί ότι οποιοδήποτε από αυτά ανήκει στο κράτος· την ίδια στιγμή ωστόσο, θα πρέπει να προσφέρουν κάθε βοήθεια στις νέες αναζητήσεις στην τέχνη.

5. Τα ινστιτούτα της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης πρέπει να προλεταριοποιηθούν. Ένας τρόπος να γίνει αυτό θα ήταν ν’ ανοίξουν τμήματα εργαζομένων σε όλα τα ανώτερα ιδρύματα που ασχολούνται με τις πλαστικές, μουσικές και θεατρικές τέχνες.

Την ίδια στιγμή ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην ανάπτυξη του μαζικού γούστου και της καλλιτεχνικής δημιουργικότητας εισάγοντας την τέχνη στην καθημερινή ζωή και στη βιομηχανική παραγωγή γενικά, δηλαδή βοηθώντας στην ανάπτυξη μιας καλλιτεχνικής βιομηχανίας και στην εκτεταμένη ανάπτυξη του χορωδιακού τραγουδιού και των μαζικών δραστηριοτήτων.

Στη βάση αυτών των αρχών – από τη μια πλευρά υπό το γενικό έλεγχο του Glavpolitprosvet και μέσω αυτού από το Κομμουνιστικό Κόμμα και από την άλλη σε αδιάρρηκτη σύνδεση με το επαγγελματικά οργανωμένο προλεταριάτο και το Πανρωσικό Σοβιέτ των Σωματείων – το Καλλιτεχνικό Τμήμα του Ναρκομπρός και η Πανρωσική Ένωση Καλλιτεχνικών Εργατών θα υλοποιήσουν με ομόνοια και σε συμφωνία τη δουλειά της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης και της καλλιτεχνικής βιομηχανοποίησης σε όλη τη χώρα.

πηγή: monoskop

Μετάφραση: Γεωργία Μυλωνάκη, Καθοδήγηση: Παναγιώτης Μανιάτης