15+1 πίνακες για την Επανάσταση

Πολλοί είναι οι ζωγράφοι που απεικόνισαν στα έργα τους στιγμές της επανάστασης του 1821. Ορισμένοι όπως τα έζησαν κι άλλοι όπως θα ήθελαν να τα είχαν βιώσει.

Ο Ρήγας Φεραίος ψάλλει το Θούριο, ελαιογραφία (0,15×0,11 μ). Αντίγραφο πίνακα του Peter von Hess, Μουσείο Μπενάκη

Ο Παναγιώτης Ζωγράφος ήταν  λαϊκός ζωγράφος και αγωνιστής του 1821. Επελέγη από τον Μακρυγιάννη για να αποτυπώσει τα βιώματά του σε πίνακες για να συμπληρώσει με εικόνες τα απομνημονεύματά του. Δημιούργησε εικοσιπέντε πίνακες. Αντίγραφά τους μοιράστηκαν στον Όθωνα, στον Τσάρο της Ρωσίας, τον βασιλιά της Γαλλίας και την βασίλισσα της Αγγλίας. Το έργο του θεωρείται προδρομικό του Θεόφιλου. Σε έναν απ’ τους πίνακές του, απεικονίζει το Ρήγα να εμψυχώνει τα παλικάρια. Ο πίνακας φαίνεται να είναι χωρισμένος σε δυο ενότητες-στιγμές. Στην πρώτοι οι αγωνιστές ακούν το Ρήγα και στη δεύτερη ενότητα, εμπνευσμένοι από τα λόγια του, ορμούν στη μάχη.

Ο Ρήγας σπέρνει τον σπόρο της λευτεριάς. Λεπτομέρεια από τον πίνακα «Πτώσις της Κωνσταντινουπόλεως» (1836) του Παναγιώτη Ζωγράφου

Ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος αποτυπώνει σε έναν πίνακά του το θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη.

Ο θάνατος του Μπότσαρη, Θεόφιλος

Τα «Αρραβωνιάσματα», μια σκηνή που γινόταν σε κάθε σπίτι που ήθελε να προφυλάξει τα παιδιά από το παιδομάζωμα. Μια σκηνή που περιγράφει την Ελληνική πραγματικότητα εκείνης της εποχής και κρύβει το φόβο του παιδομαζώματος.

Τα αρραβωνιάσματα, Νικόλαος Γύζης (1875). Λάδι σε μουσαμά, 104 x 156 εκ. Εθνική Πινακοθήκη

Το κρυφό σχολειό, Νικόλαος Γύζης (1885-86). Λάδι σε μουσαμά, 58 × 73 εκ. Ιδιωτική  συλλογή

Μετά την καταστροφή των Ψαρών, Νικόλαος Γύζης  (1896–98). Λάδι σε μουσαμά, 133 x 188 εκ. Εθνική Πινακοθήκη

Ο Ντελακρουά τα πραγματικά γεγονότα που παρουσιάζει στους πίνακές του από την Ελληνική Επανάσταση, δεν τα έζησε αλλά είχε το σφοδρό πόθο να τα ζήσει. Η τέχνη του έρχεται να αναπληρώσει την απουσία του από τα γεγονότα, με την αναπαράστασή τους και τη συμμετοχή του καλλιτέχνη σε μια πλασματική δράση. «Η σφαγή της Χίου» που χρειάστηκε επτά μήνες για να τον ολοκληρώσει, ήταν ο πρώτος από μια σειρά πινάκων εμπνευσμένων από την Ελληνική Επανάσταση.

Η σφαγή της Χίου, Ευγένιος Ντελακρουά (1824). Ελαιογραφία σε καμβά,  419 εκ. x 354 εκ. Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι

Η πυρπόληση της τουρκικής φρεγάτας από τον Κανάρη. Δαυίδ και Γολιάθ. Βάρκες εναντίον φρεγάτας. Ο Βολανάκης αποτυπώνει στον πίνακά του την ανδρεία και την τόλμη του Κανάρη και των άλλων μπουρλοτιέρηδων.

Η πυρπόληση της τουρκικής φρεγάτας, Κωνσταντίνος Βολανάκης. Λάδι σε καμβά, 92 × 135 εκ.  Αθήνα, ιδιωτική συλλογή

Ο Πέτερ Φον Ές (1792 – 1871) ήταν  Βαυαρός ζωγράφος. Ήρθε στην Ελλάδα συνοδεύοντας το νεαρό Όθωνα, μετά από εντολή του Λουδοβίκου Α’ της Βαυαρίας, πατέρα του Όθωνα και είχε την τύχη να γνωρίσει τους πρωταγωνιστές της Επανάστασης και να ζωγραφίσει μέσα στα ερείπια που ακόμη κάπνιζαν. Φιλοτέχνησε 39 σκηνές σχετικές με τον αγώνα, καθώς και προσχέδια τοιχογραφιών για τις στοές των κήπων του παλατιού στο Μόναχο, οι οποίες κυκλοφόρησαν σε λεύκωμα: «Die Befreiung Griechenlands in 39 Bildern entworfen».

Η Μπουμπουλίνα στην πολιορκία του Ναυπλίου, Πέτερ Φον Ές. Επιζωγραφισμένη λιθογραφία, 28 x 21 εκ, αντίγραφο. Μουσείο Μπενάκη

Ο Αντώνης Οικονόμου κηρύσσει την επανάσταση στην Ύδρα, Πέτερ Φον Ές. Επιζωγραφισμένη λιθογραφία, αντίγραφο. Μουσείο Μπενάκη

Η Έξοδος του Μεσολογγίου, Θεόδωρος Βρυζάκης (1853). Λάδι σε καμβά, 169 x 127 εκ. Εθνική Πινακοθήκη

Η υποδοχή του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι Θεόδωρος Βρυζάκης (1853). Λάδι σε καμβά, 155 × 213 εκ. Εθνική Πινακοθήκη

Ναυμαχία του Ναυαρίνου, η τελευταία ναυμαχία του αγώνα.

Ναυμαχία του Ναυαρίνου, George Philip Reinagle (1828). Λάδι σε καμβά, 121,9 x 243,8 εκ. Εθνικό Ναυτικό Μουσείο, Λονδίνο

Η Συνθήκη του Λονδίνου, 6 Ιουλίου 1827.  Ο χάρτης της Ελλάδας επάνω σε ένα τραπέζι και γύρω του οι αντιπρόσωποι των τριών Μεγάλων Δυνάμεων: Dudley (Αγγλία), Polignac (Γαλλία) και Lewen (Ρωσία) αποφασίζουν τα σύνορα της χώρας και συζητούν για το μέλλον της.

Η Συνθήκη του Λονδίνου, Χαλμπράιτερ και Γκουγκενμπέργκερ (1843). Τοιχογραφία της Αίθουσας Ελ. Βενιζέλου στη Βουλή των Ελλήνων.

Με τη δολοφονία του Καποδίστρια (1776-1831) στο Ναύπλιο στις 27 Σεπτεμβρίου 1831, ανατρέπονται οι πρώτες προσπάθειες για την οργάνωση του νέου ελληνικού κράτους.

Η δολοφονία του Καποδίστρια, Διονύσιος Tσόκος. Λάδι σε καμβά, 60 Χ 81 εκατ. Μουσείο Μπενάκη

Η άφιξη του Όθωνα στην Ελλάδα. Ο ζωγράφος συνοδεύει τον Όθωνα και αποτυπώνει την πραγματικότητα στον πίνακα. Προσπαθεί να αποτυπώσει την ελπίδα των Ελλήνων. Τα ευρωπαϊκά ρούχα από τη μια και οι φουστανέλες από την άλλη, δείχνουν τη μετάβαση από το χθες στο αύριο της Ελλάδας που θα γινόταν με τον Όθωνα. Αντικρουόμενα συναισθήματα δημιουργεί ο πίνακας αυτός καθώς το μέλλον έκρυβε και άλλα για την Ελλάδα.

Άφιξη του Όθωνα στην Ελλάδα, Πέτερ Φον Ές (1835). Λάδι σε καμβά, 269 x 415 εκ. Νέα Εθνική Πινακοθήκη Μονάχου