Αρτεμιζία Τζεντιλέσκι – Ποια είναι η ζωγράφος του doodle της Google;
Η καλλιτεχνική της επιτυχία δε συμβάδισε με μια αντίστοιχη καλοτυχία προσωπική ζωή, καθώς αυτή στιγματίστηκε από σεξουαλική κακοποίηση, βία και δικαστικές περιπέτειες.
Ακόμα και για όποιον δεν είχε τύχει να ξανακούσει το όνομα της Αρτεμιζία Τζεντιλέσκι, η απεικόνισή της στο σημερινό doodle της Google, αφιερωμένο στα 427 χρόνια από τη γέννησή της, δεν αφήνει περιθώρια παρανόησης για την ιδιότητά της. H Tζεντιλέσκι, όχι απλά πέτυχε να σταδιοδρομήσει σε έναν κλάδο σε μια εποχή που αυτό ήταν πολύ σπάνιο για γυναίκες, αλλά αφιέρωσε τη ζωγραφική της κυρίως σε θρησκευτικά και ιστορικά θέματα, με τα οποία οι λιγοστές συνάδελφοί της σπανιότατα καταπιάνονταν εκείνη την εποχή. Η καλλιτεχνική της επιτυχία δε συμβάδισε με μια αντίστοιχη καλοτυχία προσωπική ζωή, καθώς αυτή στιγματίστηκε από σεξουαλική κακοποίηση, βία και δικαστικές περιπέτειες.
To doodle της Google για τα 427 χρόνια από τη γέννηση της ζωγράφου
Ήρθε στον κόσμο στη Ρώμη στις 8 Ιούλη 1593 και ίσως δύσκολα να ακολουθούσε το δρόμο που πήρε αν δεν της άνοιγε το δρόμο ο πατέρας της, επίσης ζωγράφος Οράτσιο Τζεντιλέσκι, ένας από τους σημαντικότερους ακόλουθους του διάσημου “κακού παιδιού” του ιταλικού μπαρόκ, δηλαδή του Καραβάτζο. Σε αντίθεση με τους αδερφούς της, που επίσης εργάζονταν στο εργαστήριο του πατέρα τους, η Αρτεμιζία έδειξε από μικρή εξαιρετική κλίση και ταλέντο στην ανάμειξη των χρωμάτων και το σχέδιο, με αποτέλεσμα ο πατέρας της να λέει καμαρώνοντας πως “δεν είχε ταίρι” στην τέχνη της ζωγραφικής. Το πρώτο της γνωστό έργο, “Η Σουζάνα και οι πρεσβύτεροι”, δημιουργήθηκε όταν ήταν μόλις 17 ετών, και ήταν τόσο άρτιο που κάποιοι προκατειλημμένοι συνειδητά ή μη από το φύλο και την ηλικία της έσπευσαν να το αποδώσουν στον πατέρα της.
Η Σουζάνα και οι πρεσβύτεροι (λεπτομέρεια)
Το 1611 η Τζεντιλέσκι βιάστηκε από τον τοπιογράφο Αγκοστίνο Τάσι, συνεργάτη του πατέρα της, ο οποίος τον είχε προσλάβει για ιδιαίτερα μαθήματα στην κόρη του. Στο βιασμό ενεπλάκη μάλιστα και δεύτερος άντρας, ενώ η νοικάρισσα του πατέρα της, μια γυναίκα ονόματι Τούτσια, αγνόησε τις κραυγές της και αργότερα ισχυρίστηκε πως δεν κατάλαβε τίποτε από το βιασμό. Η Αρτεμιζία συνέχισε τις “συναινετικές” επαφές με τον Τάσι, ελπίζοντας σε ένα γάμο που θα αποκαθιστούσε την τιμή της, σύμφωνα τα ειωθότα της εποχής. Όταν έγινε φανερό μετά από κάποιους μήνες, ότι εκείνος δεν είχε καμία πρόθεση για γάμο, ο πατέρας της τον κατήγγειλε και ακολούθησε πολύμηνη δίκη, κατά την οποία ο Τάσι καταδικάστηκε σε εξορία από τη Ρώμη, δίχως να εφαρμοστεί η ποινή. Η Αρτεμιζία μάλιστα υποβλήθηκε σε βασανιστήρια, προκειμένου να ελεγχθεί η αξιοπιστία της μαρτυρίας της, κάτι που αντικατόπτριζε πλήρως τις κυρίαρχες αντιλήψεις για το φύλο της. Ο πίνακας που παραδοσιακά θεωρούνταν να αντικατοπτρίζει πιο άμεσα την εμπειρία της, “Η Ιουδήθ αποκεφαλίζει τον Ολοφέρνη”, σήμερα ερμηνεύεται πιο ευρεία, ως προσπάθεια της Τζεντιλέσκι να αποτυπώσει το ρόλο δυναμικών γυναικών που αντιστρέφουν την αέναη θυματοποίησή τους, παίρνοντας την κατάσταση στα χέρια τους. Το βιβλικό θέμα της Ιουδήθ και του Ολοφέρνη, με τις έντονα φαλλικές συνυποδηλώσεις του, ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές κατά την Αναγέννηση και ιδίως το Μπαρόκ, με τον Καραβάτζο που σε τσα επίπεδα επηρέασε τη Τζεντιλέσκι, να έχει επίσης στο ενεργητικό του σχετικό πίνακα.
H Ιουδήθ αποκεφαλίζει τον Ολοφέρνη
Λίγο καιρό μετά τη δίκη, ο πατέρας της πάντρεψε τη Τζεντιλέσκι με έναν Φλωρεντινό ζωγράφο και λίγο αργότερα το ζευγάρι μετακόμισε στην τοσκανική πρωτεύουσα, όπου η καλλιτέχνης πέτυχε σημαντική αναγνώριση, κατορθώνοντας να γίνει το πρώτο γυναικείο της Φλωρεντινής Ακαδημίας Σχεδίου. Στη Φλωρεντία, η Τζεντιλέσκι φτάνει στην καλλιτεχνική της ωριμότητα, αναπτύσσοντας το δικό της αναγνωρίσιμο στιλ, με ζωηρά χρώματα και πάντα ορατή την επίδραση του Καραβάτζο στη χρήση των φωτοσκιάσεων. Η ζωγράφος απολάμβανε της εύνοιας ισχυρής οικογένειας της πόλης, δηλαδή των Μεδίκων, ενώ είχε γνωριμία και αλληλογραφία με το Γαλιλαίο.
Μια σειρά νομικών και οικονομικών προβλημάτων, αλλά κυρίως οι φήμες για τη σχέση της Τζεντιλέσκι με τον πλούσιο ευγενή Φραντσέσκο Μαρία Μαρίνγκι, την οδήγησαν να εγκατασταθεί στη Ρώμη. Η μέτρια επιτυχία της την οδήγησε σε συχνές μετακομίσεις τα επόμενα χρόνια, προς αναζήτηση καλύτερης τύχης, αρχικά στη Βενετία και στη συνέχεια την Νάπολη και το Λονδίνο, όπου δούλεψε μαζί με τον πατέρα της για λογαριασμό του βασιλιά Καρόλου Α’. Παρέμεινε στην Αγγλία μετά το θάνατο του Οράτσιο Τζεντιλέσκι, κατορθώνοντας να χτίσει τη φήμη της κυρίως χάρη στα πορτραίτα της, εγκατέλειψε ωστόσο τη χώρα κατά τις αρχές του Αγγλικού Εμφυλίου το 1642 κι έκτοτε η πορεία της καλύπτεται από μυστήριο, παρότι είναι γνωστό ότι παρέμεινε ενεργή καλλιτεχνικά για τουλάχιστον μια δεκαετία, επιστρέφοντας ίσως κάποια στιγμή στη Νάπολη.
Δανάη
Ακόμα και η ημερομηνία του θανάτου της είναι άγνωστη, με κάποιους να τον τοποθετούν στο 1652/3 κι άλλους να πιθανολογούν ότι η Τζεντιλέσκι ήταν ένα ακόμα θύμα της φοβερής επιδημίας πανώλης στη Νάπολη το 1656, που, μαζί με τα 3/4 του πληθυσμού της πόλης, αφάνισε μια ολόκληρη γενιά Ναπολιτάνων καλλιτεχνών.
