Νάσος Χαλκίδης: Στο επίκεντρο η ανάγκη για μια Τέχνη που θα δείχνει την πραγματική διέξοδο

«1922 – 2022. Εξοδος – Διέξοδος» είναι ο τίτλος της εικαστικής έκθεσης του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (ΕΕΤΕ) με σύγχρονο πρωτότυπο καλλιτεχνικό έργο και τη συμμετοχή 372 δημιουργών.

Η έκθεση, η οποία θα φιλοξενείται στο πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο (Λένορμαν 218), θα ανοίξει [σ.σ. άνοιξε] τις πύλες της την Παρασκευή 28 Απρίλη.

Για το περιεχόμενο της έκθεσης, τον τρόπο δουλειάς, τις δυσκολίες που συνάντησε και συναντά ακόμα το Εικαστικό Επιμελητήριο για τη διοργάνωσή της, αλλά και για την «ανάσα» που δίνει ειδικά σε αυτές τις συνθήκες μια τέτοια πρωτοβουλία τόσο στους δημιουργούς όσο και στο κοινό, μας μίλησε ο πρόεδρος του ΕΕΤΕ, Νάσος Χαλκίδης.

— Στις 28 Απρίλη ανοίγουν οι πύλες της έκθεσης του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος με τίτλο «1922 – 2022. Εξοδος – Διέξοδος». Ποιο είναι το περιεχόμενό της;

— Δεν πρoσδοκούμε να είναι απλά μία έκθεση ιστορικού χαρακτήρα. Στόχος είναι η τραγική ιστορία του παρελθόντος να λειτουργήσει ως ερέθισμα και εφαλτήριο για τους καλλιτέχνες να αναρωτηθούν για το ιστορικό παρελθόν, να αφουγκραστούν το παρόν και να προβληματιστούν για το μέλλον.

Η έκθεση εξετάζει την πορεία των προσφύγων από τον τραυματικό ξεριζωμό μέχρι την ένταξη στον νέο κοινωνικό χώρο και την πρωτοπόρα συμβολή στην οικονομία, στον Πολιτισμό, στο εργατικό κίνημα.

Το ζητούμενο της έκθεσης είναι, μέσα από το έργο τους, οι καλλιτέχνες να θίξουν την επικαιρότητα του πολέμου και των συνεπειών του, να θέσουν με τη σειρά τους νέα ερωτήματα και προβληματισμούς στο κοινό και με την τέχνη τους να παρέμβουν στα σύννεφα πολέμου, παίρνοντας θέση και δίνοντας τις δικές τους απαντήσεις πάνω σε ένα ζήτημα απάνθρωπο, φαινόμενο που υπήρχε, υπάρχει και πρέπει να εκλείψει».

Τα παραπάνω σημειώναμε, μεταξύ άλλων, στη διακήρυξη του Εικαστικού Επιμελητηρίου απευθυνόμενοι στους συναδέλφους μας για να συμμετάσχουν στην έκθεση.

Επομένως, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η έκθεση είναι μια αποτύπωση βιωματικών αφηγήσεων, μνήμης, αλλά και επιστημονικής – καλλιτεχνικής έρευνας που έγινε επιμελώς από τους συναδέλφους εικαστικούς στην προσπάθειά τους να συνδέσουν το «εργαστήριο» της Ιστορίας με το εργαστήριο της προσωπικής καλλιτεχνικής δημιουργίας. Και μιλάμε εδώ για «εργαστήριο» έχοντας επίγνωση ότι όλη αυτή η δουλειά προϋποθέτει τη διατύπωση ερωτημάτων και την αναζήτηση απαντήσεων για τον χαρακτήρα του τότε αλλά και των σημερινών πολέμων. Αφού, έναν αιώνα μετά – και ενώ ζούμε την κατάρρευση του αφηγήματος του τέλους της Ιστορίας – οι πόλεμοι και ό,τι παράγεται από αυτούς (θάνατοι, προσφυγιά, φτώχεια για τον λαό και κέρδη για τα μονοπώλια) εξακολουθούν να είναι παρόντα αδιάλειπτα και με μεγάλη ένταση, με πολύ πρόσφατο παράδειγμα την εξελισσόμενη διαπάλη ανταγωνιστικών στρατοπέδων (ευρωατλαντικό, ρωσικό/κινεζικό) στο έδαφος της Ουκρανίας. Για άλλη μια φορά, οι λαοί όπου Γης τίθενται στο στόχαστρο, την ίδια στιγμή που οι «λύκοι» από Ανατολή και Δύση διευθύνουν τον πόλεμο για τα οικονομικά και γεωστρατηγικά τους συμφέροντα.

— Πρόκειται για άλλη μια μεγάλη έκθεση από αυτές που μας έχει συνηθίσει το ΕΕΤΕ όλα τα προηγούμενα χρόνια. Πού στοχεύετε;

— Οι εκθέσεις είναι ένα από τα πολλά που κάνει το ΕΕΤΕ. Η έκθεση της καλλιτεχνικής δημιουργίας είναι όρος ύπαρξης και εργασίας για τα μέλη του, είναι δηλαδή μια επιτακτική ανάγκη, πόσο μάλλον που το κόστος παρουσίασης της δουλειάς μας – ομαδικής και πολύ περισσότερο ατομικής – είναι δυσβάσταχτο. Το ΕΕΤΕ έχει παράλληλα και μέσα από τις εκθέσεις του αγωνιστική δράση, η οποία είναι καταγεγραμμένη στην ιστορία του και την οποία δεσμευόμαστε να συνεχίσουμε ειδικά σήμερα, που η επίθεση στα δικαιώματα των καλλιτεχνών, όπως και όλων των εργαζομένων, γιγαντώνεται.

Επιπλέον, η συγκεκριμένη έκθεση είναι και αφετηρία για νέους αγώνες και παρουσία στην καλλιτεχνική παραγωγή, σε μια συνεχόμενη προσπάθεια να βελτιώσουμε την ποιότητα της δουλειάς μας, αναδεικνύοντας όλα τα είδη και τα μέσα της αποκαλούμενης σύγχρονης τέχνης, αλλά και το δεδομένο ότι η Τέχνη μπορεί να είναι ένα πολύ πρόσφορο έδαφος διαμαρτυρίας, αγωνιστικής απάντησης στην ολομέτωπη επίθεση που δεχόμαστε σήμερα όλοι οι εργαζόμενοι.

— Στην έκθεση συμμετέχουν 372 δημιουργοί. Πώς δουλέψατε για να πραγματοποιηθεί αυτή η μεγάλη έκθεση;

— Καταρχάς, απευθυνθήκαμε σε όλα τα μέλη του ΕΕΤΕ, συζητήσαμε μαζί τους συλλογικά και μεμονωμένα το περιεχόμενο που συνοψίστηκε στη διακήρυξη της έκθεσης και που θέλαμε να συνδεθεί με το σήμερα, όπως ειπώθηκε.

Επισκεφτήκαμε συναδέλφους στα εργαστήριά τους, συζητήσαμε πάνω στο έργο τους εν τη γενέσει, προτείναμε βιβλιογραφία και άρθρα εξοπλισμού γύρω από ζητήματα Ιστορίας και ερμηνείας της.

Απευθυνθήκαμε ειδικότερα και σε κατηγορίες εικαστικών, όπως οι performers, οι τοιχογράφοι, οι video-artists, που κυρίως αποτελούν το νεότερο κομμάτι των μελών μας και θέλαμε να τους συμπεριλάβουμε με έμφαση στην έκθεση.

Στήσαμε οργανωτική επιτροπή που, δίπλα στα μέλη του ΔΣ, συνεδρίαζε πολύ συχνά με ρόλο ουσιαστικό και όχι διεκπεραιωτικό και με ιδέες γύρω από το στήσιμο και τις λεπτομέρειες της έκθεσης. Σε όλη την πορεία μέχρι σήμερα, ενημερώναμε συνεχώς τους συναδέλφους για τις αποφάσεις μας, ακούγαμε τις προτάσεις και τους προβληματισμούς τους για το περιεχόμενο και τη μορφή της έκθεσης.

Γενικά, επιδιώξαμε να εξασφαλίζουμε συνεχώς όρους της ευρύτερης δυνατής συμμετοχής σε όλες τις πρωτοβουλίες, που συνδυάστηκαν και εκφράστηκαν βέβαια με συμμετοχή και στις μεγάλες αγωνιστικές κινητοποιήσεις στις οποίες βρέθηκε ο κλάδος μας το προηγούμενο διάστημα.

— Η εκταμίευση της πενιχρής έκτακτης επιχορήγησης για την έκθεση, μέχρι αυτήν τη στιγμή που μιλάμε, δεν έχει γίνει. Παράλληλα καλέσατε και σε έκτακτη Γενική Συνέλευση δηλώντας ότι συνεχίζετε με αποφασιστικότητα για την υλοποίησή της…

— Είναι αλήθεια ότι υπήρξε αδικαιολόγητα μεγάλη καθυστέρηση στην επιχορήγηση από το υπουργείο Πολιτισμού – ενώ ήταν ενήμερο για τη συνθετότητα και την έκταση της έκθεσης με τις 372 συμμετοχές – και αυτή μέχρι και λίγες μέρες πριν από τα προγραμματισμένα εγκαίνια δεν προχώρησε.

Σήμερα βρισκόμαστε ήδη μια βδομάδα πριν από τα εγκαίνια που έχουν αναγγελθεί μήνες πριν και η έκθεση είναι στον «αέρα», λόγω των συνεχών και μεθοδευμένων πλέον εμποδίων που βάζουν το ΥΠΠΟΑ και το προεδρείο της Βουλής (θυμίζουμε ότι το Καπνεργοστάσιο ανήκει στη Βουλή)… Είναι χαρακτηριστικό ότι την ανακοινωμένη μέρα παραλαβής των έργων των εικαστικών, το προεδρείο της Βουλής δεν επέτρεψε την είσοδο στον χώρο της έκθεσης ούτε του Διοικητικού Συμβουλίου του ΕΕΤΕ ούτε των δημιουργών, πολλοί από τους οποίους ταξίδεψαν από το εξωτερικό για να παραδώσουν τα έργα τους. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι η πλειοψηφία του ΔΣ του ΕΕΤΕ αποφασίσαμε να παραιτηθούμε από τις αποζημιώσεις που δικαιούμαστε ως μέλη και που, ούτως ή άλλως, καλύπτουν άλλες οικονομικές ανάγκες του Επιμελητηρίου, προκειμένου να …καλυφθεί μέρος των τεράστιων εξόδων της έκθεσης.

Εν ολίγοις, η πλειοψηφία του ΔΣ κάναμε ό,τι περνάει από το χέρι μας προκειμένου η έκθεση να πραγματοποιηθεί με τους όρους που είχαμε εξαρχής ανακοινώσει, παρά τα κωλύματα που βάζει το ΥΠΠΟΑ. Η Γενική Συνέλευση, που ακόμα και αυτή συνάντησε εμπόδια στην πραγματοποίησή της, είχε ως γενικό θέμα τις εξελίξεις γύρω από την έκθεση, σε συνάρτηση με τους συνολικούς όρους ζωής και δημιουργίας των εικαστικών και, φυσικά, η ματαίωση της έκθεσης δεν είναι στις επιλογές μας.

— Βλέπουμε ότι οι όροι ζωής και δημιουργίας ενός εικαστικού συνεχώς και χειροτερεύουν. Τέτοιες πρωτοβουλίες δίνουν «ανάσα» στους δημιουργούς;

— Τα χιλιάδες μέλη του ΕΕΤΕ, όπως όλοι οι εργαζόμενοι, σε πραγματικά δύσκολες συνθήκες προσπαθούμε να επιβιώσουμε από τη δουλειά μας. Στις μέρες μας, ο Πολιτισμός, μαζί με τα άλλα κοινωνικά αγαθά (Υγεία, Παιδεία κ.λπ.), θεωρείται εμπόρευμα, και μάλιστα ιδιαίτερα ακριβό για την πλειοψηφία του λαού.

Εξαρχής, όταν συζητήσαμε τους όρους της συγκεκριμένης έκθεσης, αποφασίσαμε να μη βάλουμε όριο στις συμμετοχές ούτε να απορρίψουμε έργα μέσω των Κριτικών Επιτροπών, ακριβώς για να δώσουμε βήμα στην καλλιτεχνική έκφραση όλων, ιδιαίτερα των νέων ανθρώπων.

Μάλιστα, μετά το καλοκαίρι, προγραμματίζουμε έκθεση για νέους δημιουργούς, με στόχο ιδιαίτερα ο νέος εικαστικός να βρει ένα φιλόξενο και δωρεάν πεδίο για να παρουσιάσει το έργο του, χωρίς να τον εκμεταλλεύονται οι ιδιοκτήτες γκαλερί και εκθεσιακών χώρων.

Είναι ασύμβατο με τον ίδιο τον χαρακτήρα της Τέχνης, ως αντανάκλασης της ζωής, της κοινωνικής πραγματικότητας, να πρέπει ο καλλιτέχνης να νοικιάζει ακριβά χώρους, προκειμένου να κάνει το αυτονόητο: Να εκθέσει τη δημιουργία του στον φυσικό της αποδέκτη, τον λαό, προς αισθητική καλλιέργεια, κοινωνική συνειδητότητα και τέρψη.

— Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;

— Οπως ειπώθηκε, σχεδιάζουμε ήδη τις επόμενες εκθέσεις, ενώ έχουν προηγηθεί εκθέσεις γλυπτικής και διακοσμητικής, καθώς και καλλιτεχνικά συμπόσια. Το ΔΣ του ΕΕΤΕ έχουμε εξαρχής διατυπώσει τη θέση ότι κάθε καλλιτεχνική πρωτοβουλία έχει ένα ειδικό πολιτικό βάρος, έχει έναν τρόπο και μια κατεύθυνση στον σχολιασμό της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας, των τεράστιων προβλημάτων του λαού, μέσα από την ίδια τη δημιουργία. Κάθε εικαστική έκθεση είναι και μια πολιτική πράξη και αυτό στοχεύουμε να αναδείξουμε και το επόμενο διάστημα.

Με τη βεβαιότητα ότι η επίθεση στον Πολιτισμό δεν θα σταματήσει, αντίθετα θα ενταθεί το επόμενο διάστημα, και μετά τις εκλογές και με όποια κυβέρνηση προκύψει, δηλώνουμε έτοιμοι να απαντήσουμε αγωνιστικά και δημιουργικά, με εκθέσεις, διαλέξεις, ημερίδες, καλλιτεχνικούς περιπάτους, άλλες εικαστικές πρωτοβουλίες. Βάζοντας στο επίκεντρο τις τραγικές συνέπειες από την ολοένα μεγαλύτερη εμπορευματοποίηση του Πολιτισμού, όπως τη βιώνουμε και ως εικαστικοί, αλλά και τις δυνατότητες που υπάρχουν σήμερα, την ανάγκη που υπάρχει για μια Τέχνη που θα δείχνει και την πραγματική διέξοδο, όπως υποδεικνύει και ο τίτλος της επερχόμενης έκθεσής μας.

Δείτε ακόμα: