O “Χορός” και η “Μουσική” του Ανρί Ματίς

Η μουσική και ο χορός ήταν πάντα μέρος της ζωής του Γάλλου ιδρυτή του καλλιτεχνικού κινήματος του φωβισμού, Ανρί Ματίς (1869-1954).

Έπαιζε βιολί σε καθημερινή βάση, αντικατοπτρίζοντας την αυστηρή δομή και την ακριβή τεχνική που αντιστοιχούσε στις καλλιτεχνικές του μεθόδους. Του παρείχε επίσης μια διαφυγή και μια πηγή έμπνευσης. Αυτή η ζωγραφική αναγνωρίζεται συχνά ως βασικό σημείο στην ανάπτυξη του έργου τέχνης του Ματίς καθώς και στην ανάπτυξη της σύγχρονης ζωγραφικής.

Όπως και ο χορός που τις περισσότερες φορές τον συναντάμε όχι μόνο ως πηγή έμπνευσης και ως θέμα στα έργα του, αλλά και σε συνεργασίες με διάσημα μπαλέτα κατασκευάζοντας σκηνικά και κοστούμια .

Ο χορός

Το 1909 ο ρώσος συλλέκτης και συνεργάτης του Ματίς, Sergey Shchukin του αναθέτει την δημιουργία δύο έργων που θα διακοσμούσαν το αρχοντικό του στη Μόσχα. Το «La Musique» και το «La Danse».

Ο Ματίς εργάστηκε πάνω στον τεράστιο καμβά για την «La Musique» χωρίς προπαρασκευαστικά σκίτσα. Ο καμβάς φέρει  ίχνη πολλών αλλαγών και τροποποιήσεων μέχρι το επιθυμητό αποτέλεσμα. Το έργο μας εκπλήσσει με τη συμπυκνωμένη ηρεμία του, την απόλυτη ακινησία των απομονωμένων μορφών, τη συνολική συγκέντρωση στο παιχνίδι μουσικών οργάνων και τραγουδιού. Τα ανοιχτά στόματα φαίνεται να αντηχούν και να μας αναγκάζουν να βιώνουμε φυσικά τις ανθρώπινες φωνές που βγαίνουν από μέσα. Ενώ οι μορφές, οι οποίες μοιάζουν σχεδόν σαν μουσική σημειογραφία σε μια σελίδα, είναι εντελώς κλειστές μέσα τους, η μουσική τους ενώνει σε ένα ενιαίο σύνολο, με τον βιολιστή (ίσως τον ίδιο)  να πρωταγωνιστεί ως το κεντρικό πρόσωπο της σύνθεσης.

Η «La Musique» είναι κατασκευασμένη από τα ίδια τρία στοιχεία του «La Danse». Η ίδια εκφραστική αρμονία του πράσινου, του κόκκινου και του μπλε. Οι πέντε γυμνές απλοποιημένες μορφές μουσικών και τραγουδιστών συμφωνούν με τους πέντε χορευτές. Όπως και στο «La Danse», ο άνθρωπος γίνεται ένα με τη Γη και τον Ουρανό ένα σύμβολο της εικόνας που υπάρχει έξω από το χρόνο και το διάστημα.

Για τον Ματίς ο χορός σήμαινε ζωή και ρυθμό, και αυτό αναπαριστά αριστουργηματικά μέσα από τις γυμνές φιγούρες του που ακτινοβολούν μέσα από το έργο του «La Danse». Η βραδύτητα της κίνησης σε ένα απλό, πρωτόγονο όραμα μεταφέρει τη χαρά και την αίσθηση της δράσης. Ενώ ο χορευτής από τα αριστερά φαίνεται να κινείται  έντονα και προς μια κατεύθυνση, οι άλλοι χορευτές στον κύκλο μοιάζουν σχεδόν να αιωρούνται, με τα χέρια σε έκταση που φτάνουν να συγκρατούνται σε αδιάσπαστη ένωση. Οι πρωτόγονοι χαρακτήρες των χορευτικών μορφών μέσα σε αυτή τη σύνθετη μελέτη επιτρέπει στους θεατές να βιώσουν την απλή χαρά που προκύπτει από τον χορό και στο ότι ο Ματίς έχει επιτύχει το στόχο του… να θεωρείται επαναστατική εκείνη τη στιγμή για την καινοτόμο μορφή του, ο χορός να γίνεται μια εικόνα της σύγχρονης τέχνης.