Ο πολυτάλαντος και δαιμόνιος Βλαντιμίρ Τάτλιν
Ο Βλαντιμίρ Τάτλιν, πατέρας του κονστρουκτιβισμού, γεννήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 1885 στη Μόσχα. Παρουσιάζουμε τα πιο σημαντικά έργα του, που αντιπροσωπεύουν τις πιο δημιουργικές περιόδους του, αλλά ταυτόχρονα είναι τα σημαντικότερα επιτεύγματα του καλλιτέχνη.
Ο Βλαντιμίρ Τάτλιν, πατέρας του κονστρουκτιβισμού, γεννήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 1885 στη Μόσχα. Παρουσιάζουμε παρακάτω τα πιο σημαντικά έργα του, που αντιπροσωπεύουν τις πιο δημιουργικές περιόδους του, αλλά ταυτόχρονα είναι τα σημαντικότερα επιτεύγματα του καλλιτέχνη.
Ναύτης: Αυτοπροσωπογραφία (1911), λάδι σε καμβά. Κρατικό Μουσείο, Αγία Πετρούπολη.
Στο έργο του αυτό αρχίζουν να διακρίνονται οι μεικτές τεχνικές που θα χρησιμοποιήσει μετέπειτα. Το κεντραρισμένο θέμα του είναι σαφώς επηρεασμένο από την προηγούμενη εμπειρία του με θρησκευτικές εικόνες. Το υπόβαθρο αποτελούν σκούρες σιλουέτες μικρότερου μεγέθους, μοναδικό στοιχείο που προσδίδει βάθος στην εικόνα. Τα παχιά μαύρα περιγράμματα και τα φωτεινά λευκά στοιχεία αποτελούν χαρακτηριστικά του αφηρημένου στυλ του.
Ψαράδες (1911), λάδι σε καμβά. Γκαλερί Τρετιακόφ, Μόσχα.
Εδώ, ο Τάτλιν διαχωρίζει την εικόνα σε διάφορα επίπεδα, χρησιμοποιώντας βαριά περιγράμματα για τον ορισμό τους. Διακρίνεται η επίδραση του κυβισμού, ωστόσο αντί για αυστηρά γεωμετρικές γραμμές, χρησιμοποιεί καμπυλόγραμμες και στρογγυλεμένες μορφές και κυρίως μια παλέτα τριών χρωμάτων. Παρόλο που πρόκειται για αναπαραστατική ζωγραφική, το βάθος και η προοπτική είναι λοξά και οι μορφές απλοποιούνται και γίνονται πιο επίπεδες.
Γυμνό (1913), λάδι σε καμβά. Γκαλερί Τρετιακόφ, Μόσχα.
Η τεχνική και τα χρώματα, του επίσης πρώιμου έργου του, υποδηλώνουν την επίδραση στα έργα του των παραδοσιακών τεχνικών της ρωσικής ξυλογραφίας και λαϊκής τέχνης. Όπως και στο προηγούμενο έργο, κυριαρχούν τα καμπυλόγραμμα επίπεδα και γραμμές, κάτι που θα συνεχιστεί και στα μετέπειτα έργα του, μετά και την κατασκευή της μακέτας για τον Πύργο της Τρίτης Διεθνούς.
Βλαντιμίρ Τάτλιν (1885-1953)
Ο Τάτλιν φαίνεται να χρησιμοποιεί αυτές τις αναφορές, προσπαθώντας να υποδείξει ότι τα έργα του προσφέρουν νέες εικόνες για να αντικαταστήσουν το παλιό – εικόνες που θα υποκινήσουν τους ανθρώπους στη δράση και θα φέρουν την αλλαγή στην κοινωνία.
Μπουκάλι (1913), τοιχογραφία με ξύλο, μέταλλο και γυαλί. Φωτογραφία: συλλογή του Ντ. Σαραμπιάνοφ, Μόσχα.
Το έργο αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως η γέφυρα μεταξύ των επίπεδων έργων της προηγούμενης περιόδου και των τρισδιάστατων αντεστραμμένων που θα ακολουθήσουν και είναι σαφώς επηρεασμένα από τα έργα που είδε ο καλλιτέχνης στο στούντιο του Πικάσο στο Παρίσι την ίδια χρονιά. Ο ίδιος ο καλλιτέχνης παραδέχτηκε αργότερα ότι ο Πικάσο ήταν ένας από τους τρεις ζωγράφους που τον επηρέασαν περισσότερο. Στο Μπουκάλι, συνδυάζει τη χρήση διαφόρων βιομηχανικών υλικών με τη ζωγραφική, δημιουργώντας ένα τρισδιάστατο κολάζ, το οποίο δεν έχει απομακρυνθεί ακόμη από τον καμβά.
Counter-relief (1913), ξύλο, μέταλλο και δέρμα – Γκαλερί Τρετιακόφ, Μόσχα
Στο έργο φαίνεται η επίδραση των θρησκευτικών εικόνων στις κατασκευές του Τάτλιν. Η επίπεδη μορφή του θυμίζει τις βαριές μεταλλικές διακοσμήσεις που συχνά συναντώνται στους θρησκευτικούς πίνακες. Ο τίτλος που επέλεξε ο Τάτλιν για αυτή τη σειρά των έργων του υποδηλώνει την ένταση της σχέσης του αντικειμένου με τον περιβάλλοντα χώρο, επίσης μπορεί να έχει επηρεαστεί από την πολεμική ατμόσφαιρα του συνεχιζόμενου Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου.
Corner Counter-relief (1914-15), ξύλο, χαλκός και σύρμα – Κρατικό Μουσείο, Αγία Πετρούπολη.
Η δημιουργία γλυπτού από το προηγούμενο έργο του στη γωνία ενός δωματίου. Πιθανή επιρροή από το Τεχνικό Μανιφέστο της Φουτουριστικής Γλυπτικής (1912), του γλύπτη Ουμπέρτο Μποτσιόνι, ο οποίος καλούσε τους γλύπτες να δώσουν δυναμική στα στοιχεία των έργων τους. Ο τρόπος με τον οποίο το αντικείμενο εκτείνεται στη γωνία αλλάζει τον χώρο του δωματίου και δημιουργεί μια μοναδική σχέση με το περιβάλλον. Τα διαγώνια καλώδια υποδηλώνουν ένα μουσικό όργανο.
Μνημείο για την Τρίτη Διεθνή (1919-1920), ξύλο, σίδερο και γυαλί. Γνωστό και ως Πύργος του Τάτλιν, είναι το πιο διάσημο έργο του.
Ο Πύργος του Τάτλιν αναπαριστά τη σπειροειδή εξέλιξη της ιστορίας, την αδιάκοπη πορεία προς τα μπρος παρά τα προσωρινά πισωγυρίσματα. Αποτελεί ένα σπάνιο και μεγαλοφυές δείγμα καλλιτεχνικής δημιουργίας και ενσάρκωσης σύνθετων εννοιών της διαλεκτικής. Θα πραγμάτωνε και από αρχιτεκτονική άποψη «την έφοδο στον ουρανό». Ο Μαγιακόφσκι το χαιρέτισε ως το «πρώτο Οκτωβριανό αντικείμενο», ενώ ο Έρενμπουργκ δήλωσε, «Είχα την εντύπωση πως έριξα μια ματιά από μια χαραμάδα και είδα τον 21ο αιώνα». Δείτε εδώ αναλυτική παρουσίαση του έργου.
Letatlin (1929-32), ξύλο, μέταλλο και μετάξι. Αεροναυτικό και Αστροναυτικό Μουσείο, Μονίνο, Ρωσία.
Το τελευταίο μεγάλο έργο του Τάτλιν, το καινοτόμο Letatlin, αποδεικνύει το ταλέντο του ως οραματιστής. Το ενδιαφέρον του για την κίνηση, οι μορφές και η αρμονία της φύσης τον ώθησαν να δημιουργήσει έναν πιο αποτελεσματικό τρόπο πτήσης. Έχοντας παρατηρήσει τον αποτελεσματικό τρόπο με τον οποίο τα πουλιά ταξιδεύουν σε μεγάλες αποστάσεις χωρίς να καταναλώνουν υπερβολική ενέργεια και παραμένοντας φαινομενικά ακίνητα, ο Τάτλιν κατασκεύασε μια ιπτάμενη μηχανή. Η κατασκευή του παρόλο που δεν ήταν επιτυχημένη, παραμένει ένα από τα σημαντικότερα έργα του και εδραιώνει τη θέση του ως πραγματικά καινοτόμου και μηχανικού.
Επιμέλεια – μετάφραση: Ίρις Αμάραντου
Δες κι αυτά:
