Ζήτω η Σοσιαλιστική Επανάσταση! – 222 έργα ζωγραφικής με τα γεγονότα που συγκλονίζουν τον καπιταλισμό – 1924-1940. Ο Νέος Πλανήτης (10 από 12)

Tου Μαρξ
τον κάθε τόμο
ανοίγαμε,
όπως ανοίγουμε
τις γρίλιες
του σπιτιού,
μα και χωρίς διαβάσματα
εμείς το ξεδιαλύναμε
σε ποια παράταξη να πάμε
και να καταταχθούμε πού.

Μαγιακόβσκη (19 Ιουλ. 1893 – 14 Απρ. 1930)
Μ’ όλη μου τη φωνή (Μτφ. Γιάννης Ρίτσος. Κέδρος 1970, σ. 120)

*

Ζήτω η σοσιαλιστική επανάσταση!

Pyotr Vasiliev (1909-1989). Marx, Engels, Lenin, Stalin. 1942

222 έργα ζωγραφικής, 98 καλλιτεχνών,

με τα γεγονότα που συγκλονίζουν τον καπιταλισμό

Σε 12 συνέχειες

10/12

Ολόκληρο το Αφιέρωμα (1-11 και ο Επίλογος με 32 Αφίσες)

*

Σημειώσεις, σχόλια, τεκμηρίωση με στοιχεία καλλιτέχνη, τιτλοφόρηση αρχείων (jpg) και λεζάντες (βλ. σημ. τέλους), μεταφράσεις και λοιπό πληροφοριακό υλικό, Κατάλογος Καλλιτεχνών, επιμέλεια:

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

(15 Οκτ. – 30 Νοε. 2017, Οκτ. 2018)

*

Ι.

1924 – 1940

Ο Νέος Πλανήτης

22 έργα

1. Konstantin Yuon 1875-1958. Νέος Πλανήτης. 1921

2. Kuzma Sergeevich Petrov-Vodkin 1878-1939. Fantasy 1926. Oil on canvas 50×64.5cm. State Russian Museum St. Petersburg

Μέσα σε τόσα επεισόδια
χτίζεται η δημοκρατία μας
κι ορθώνεται στα πισινά της πόδια.

Μαγιακόβσκη: Καλά Πάμε – Το Ποίημα του Οχτώβρη, 1926 – 1927
(Μτφ. Γιάννης Ρίτσος. Κέδρος 1970, σ. 124)

*

3. Isaak Izrailevich Brodsky 1884-1939. Ημέρα του Συντάγματος. Τα λάβαρα των Παρισινών Κομμουνάρων στο αεροδρόμιο Khodynka της Μόσχας. 6 Ιουλ. 1924. 1930-State Russian Museum

Στις 6 Ιουλίου 1924, στις 12 το μεσημέρι, βορειοδυτικά της Μόσχας, στο αεροδρόμιο Khodynka (Πεδίο του Οκτώβρη), συγκεντρώθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι. Μαζί τους βρίσκονταν και οι φιλοξενούμενοι – εκπρόσωποι του 5ου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς.

Ήταν η πρώτη επέτειος του σχηματισμού της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών.

Την ημέρα αυτή πραγματοποιήθηκε επίσημη τελετή, κατά την οποία μεταβιβάστηκε στο Ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα (ΡΣΔΕΚ -Μπολσεβικικό) η σημαία της Παρισινής Κομμούνας του 1871. Το έμβλημα προσφέρθηκε από το αδελφό Κομμουνιστικό Κόμμα της Γαλλίας.

Την παραμονή των εορτασμών, η Pravda δημοσίευσε μια επιστολή από τον παλιό Κομμουνάρο Fourcade, ο οποίος μίλησε εξ ονόματος της 20ής περιφέρειας του Παρισιού. Ο Fourcade δήλωσε:

«Η 20η συνοικία της κομμουνιστικής οργάνωσης της Περιφέρειας των Γερουσιαστών του Παρισιού αποφάσισε ομόφωνα να παραδώσει στους Κομμουνιστές της Μόσχας τη σημαία ενός από τα τάγματα της Κομμούνας των Παρισίων. Αυτό το έμβλημα, σύντροφοι, είναι το πραγματικό έμβλημα των εξεγερμένων».

*

4. Vladimir Yegorovich Makovsky. 1846-1920. Chodynka (Την ημέρα της στέψης). 1897

Ο χώρος του Khodynka είναι συμβολικά δεμένος με την Οκτωβριανή επανάσταση, από ένα τραγικό ατύχημα που συνέβη στις 18 Μαΐου 1896 κατά τη διάρκεια των εορτασμών της στέψης του Νικολάου Β΄.

Στην περιοχή στήθηκαν τότε 150 μπουφέδες για διανομή φαγητού και δώρων.

Το βράδυ της 17ης Μαΐου άρχισε να μαζεύεται κόσμος που είχε ακούσει τις φήμες για τα πλούσια δώρα της στέψης· στην πραγματικότητα λίγο ψωμί, ένα κομμάτι λουκάνικο, μελόψωμο και μια κούπα τσάι.

Στις 5 τα ξημερώματα, την ημέρα της τελετής, αρκετές χιλιάδες άνθρωποι ήταν ήδη συγκεντρωμένοι στην περιοχή. Η Αστυνομική δύναμη 1.800 ανδρών απέτυχε να κρατήσει την τάξη και μέσα στον πανικό που προκλήθηκε για να εκκενώσει το χώρο:

1.389 άνθρωποι τσαλαπατήθηκαν θανάσιμα και περίπου 1.300 τραυματίστηκαν.

Η αμέλεια των αυτοκρατορικών αρχών προκάλεσε δημόσια αγανάκτηση στη Ρωσία και απολύθηκαν αρκετοί κατώτεροι αξιωματούχοι.

Ωστόσο, ο νέος Τσάρος δεν ακύρωσε την προγραμματισμένη του στέψη, που είχε αναβληθεί για αργότερα εκείνη την ημέρα.

Ο Τσάρος Νικόλαος ο Β΄, ο Αιματοβαμμένος, υπήρξε ο τελευταίος αυτοκράτορας της Ρωσίας, Βασιλιάς της Πολωνίας και Μεγάλος Δούκας της Φινλανδίας, και κυβέρνησε από τη 1 Νοε. 1894 μέχρι τη σύλληψη και την εκτέλεσή του από τους Μπολσεβίκους, στις 17 Ιουλ. 1918.

Τo 1981, με τη θεοποίηση του καπιταλισμού στη Ρωσία, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία αγιοποίησε –οικογενειακώς− και τον Τσάρο! (Βλ. και από Κατιούσα).

*

5. Alexandr Mikhaylovich Gerasimov 1881-1963. Στάλιν και Γκόρκυ στο Γκόρκυ

6. Fyodor Pavlovich Reshetnikov 1906-1988. Ο Μεγάλος Όρκος. Ομιλία του Στάλιν στο ΙΙ Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ 26 Jan. 1924. Oil on canvas 1949

7. Dmitry Arkadievich Nalbandyan 1906-1993. V. Mayakovsky in Georgia – 1927. 1977-1979

8. Isaak Izrailevich Brodsky 1884-1939. Portrait of Joseph Stalin 1927. Oil on canvas 116x85cm

9. Ivan Kulikov 1875-1941. Διεθνής Ημέρα Νεολαίας. Oil 1928

10. Ivan Kulikov 1875-1941. Yunggirl. Oil. 1929. Vladimir Suzdal Museum

Οι χώρες οι άλλες: εκατό χρονώ γριές.
Η ιστορία, μ’ ανοιχτό
φερέτρου στο-
μα μοιάζει.
Μα η χώρα μου η δική μου έφηβη είναι − δες:
δημιουργεί, εφευρίσκει δοκιμάζει.
Μακριά η χαρά
μας προχωρά
πέρα από μας,
όχι μονά-
χοι μας για να τη μοιραστούμε.
Εξαίσια εί-
ναι η ζωή κι εκπληκτική!

Μαγιακόβσκη: Καλά Πάμε – Το Ποίημα του Οχτώβρη, 1926 – 1927
(Μτφ. Γιάννης Ρίτσος. Κέδρος 1970, σ. 124)

*

11. Isaak Izrailevich Brodsky 1884-1939. Εργάτης-σοκ στον Υδροηλεκτρικό Σταθμό του Δνείπερου. 1932

Υποδειγματικός Εργαζόμενος ή Εργάτης-σοκ της Κομμουνιστικής Εργασίας: Όρος που προέρχεται από την έκφραση udarny trud, για την υπερπαραγωγική, την ενθουσιώδη εργασία. Τιμητικός τίτλος που συνδέθηκε με τον Αλεξέι Σταχάνοβ και το ομώνυμο κίνημα.

Οι στόχοι του κινήματος:

1. Αγώνας για τον Νέο Άνθρωπο
2. Εκπαίδευση για την κομμουνιστική στάση απέναντι στην εργασία
3. Εκπαίδευση στις κολεκτιβικές αρχές
4. Αύξηση των επαγγελματικών δεξιοτήτων
5. Συνδυασμός εργασίας και μελέτης
6. Ενίσχυση της εργασιακής πειθαρχίας
7. Ξεπέρασμα και βελτίωση των κακών συνθηκών εργασίας
8. Εκμάθηση συναφών επαγγελμάτων
9. Βελτίωση της ποιότητας του προϊόντος
10. Ανάπτυξη σύγχρονης τεχνολογίας
11. Εξαλειψη των μικροϊδιοκτητών, της θρησκείας και άλλων καταλοίπων του καπιταλιστικού παρελθόντος
12. Βελτίωση του ηθικού και της συμπεριφοράς
13. Αυξημένη κοινωνική δραστηριότητα μεταξύ των μελών της ομάδας

*

Χειμώνας τσουχτερός. Μεγάλη παγωνιά.
Μα τα κορμιά όλο ιδρώτα κολλάνε από τις μπλούζες κάτου.
Κάτω απ’ τις μπλούζες οι κομμουνιστές καυσόξυλα φορτώνουνε βαριά
στην εθελοντική εργασία του Σαββάτου.
Δε θα σκολάσουμε αν και πέρασε η ώρα της δουλειάς
κι είναι το σκόλασμα δικαίωμά μας.
Δ ι κ ά  μ α ς  τα βαγόνια και  δ ι κ ό ς  μ α ς  δρόμος, όπου πας,
κι εμείς φορτώνουμε τα ξύλα τα  δ ι κ ά  μ α ς.
Μπορούμε να σκολάσουμε κατά τις δυο –
μα  ε μ ε ί ς  αργά θα φύγουμε τη νύχτα.
Παγώνουν τα συντρόφια μας, κρύο τσουχτερό.
Χρειάζονται τα ξύλα μας. Μες στη φωτιά τους ρίχτα.
Βαριά δουλειά, δουλειά εξαντλητική να πεις·
κι ούτε καπίκι για όλη αυτή την αγγαρεία.
Όμως  ε μ ε ί ς  δουλεύουμε σάμπως  ε μ ε ί ς
να φτιάχνουμε την πιο μεγάλη εποποιΐα.
Έτσι όλο θα δουλεύουμε όλα υποφέροντάς τα
για να τρέχει η ζωή μες στα  δ ι κ ά  μας τα
βαγόνια βιάζοντας με σιδερένια εμβα-
τήρια, των ημερών τις ρόδες, στις  δ ι κ έ ς   μ α ς
τις στέππες και τις πολιτείες τις παγωμένες τις  δ ι κ έ ς   μ α ς.

Μαγιακόβσκη: Καλά Πάμε – Το Ποίημα του Οχτώβρη, 1926 – 1927
(Μτφ. Γιάννης Ρίτσος. Κέδρος 1970, σσ. 103-104)

 

Θέλετε; Προσχωρήστε! Θέλετε να νικήσετε το κρύο; Θέλετε να νικήσετε το λιμό; Θέλετε να φάτε; Θέλετε να πιείτε; Γίνετε γρήγορα μέλος στις Ταξιαρχίες Υποδειγματικής εργασίας. (Αφίσα της Ομάδας ROSTA, σχεδιασμένη από τον Μαγιακόβσκη. Βλ. και προτελευταίο Μέρος, 11).

 

Sergei Alexandrovich Buzulukov 1925-1978. Βλαντιμίρ Βλαντιμίροβιτς Μαγιακόβσκη 1893-1930. Oil on Canvas 1957

*

12. Vasily Vasilyevich Kuptsov. 1899-1935. Αερόπλοιο 1932-1933. Λεπτομέρεια. Central Museum of the Armed Forces of the Russian Federation

13. Pyotr Ivanovich Kotov 1889-1953. Ο Γκόρκυ στην κατασκευή του Υδροηλεκτρικού Σταθμού στον Δνείπερο. 1927-32. Oil 1951. 72x126cm. State Central Literary Museum Moscow

14. Isaak Izrailevich Brodsky 1884-1939. Portrait of Joseph Stalin 1933. Oil on canvas

15. Alexandr Mikhaylovich Gerasimov 1881-1963. Ο Στάλιν στο ΙΙ Παναγροτικό Συνέδριο Κολεκτίβας. 1935

16. Shulga Ilya Maksimovich 1878-1938. Το πρώτο τρακτέρ στο χωριό. 1937. Canvas oil 71x148cm

Οι χωρικοί προς τα τρακτέρ στρέψανε τώρα
τη ροζιασμένη τους καρδιά και το νου.
Τα πλάνα που άλλοτε στους σταθμούς των μετώπων
τα συγκρατούσε της μιζέριας το φρένο,
σήμερα υψώνονται στον αέρα των γαλάζιων τόπων
όλο από πέτρα κι από σίδερο χυμένο.

Μαγιακόβσκη: Καλά Πάμε – Το Ποίημα του Οχτώβρη, 1926 – 1927
(Μτφ. Γιάννης Ρίτσος. Κέδρος 1970, σ. 118)

17. GrigoryMihaylovich Shegal 1889-1956. Ο σύντροφος Στάλιν στην προεδρία του Συνεδρίου της ηγεσίας των αγροτών. 1937

«Πτώσεις τιμών»,
και να λοιπόν
η κοοπερατίβα μου κάνει φτερά,
κάθε πεντάρα κρατάει γερά.

Μαγιακόβσκη: Καλά Πάμε – Το Ποίημα του Οχτώβρη, 1926 – 1927
(Μτφ. Γιάννης Ρίτσος. Κέδρος 1970, σ. 119-120)

18. Vladimir Alexandrovich Serov 1910-1968. Διαδήλωση, 1937. Oil on canvas 65x48cm

Πιχ – ντιχ κοντανασαίνουν οι φάμπρικές μου.
Πιο δυνατά αγκομάχα μηχανή
και μη σωπάσεις στους αιώνες,
ακόμα πιότερο πανί
για τις δικές μου κομσομόλες.

Μαγιακόβσκη: Καλά Πάμε – Το Ποίημα του Οχτώβρη, 1926 – 1927
(Μτφ. Γιάννης Ρίτσος. Κέδρος 1970, σ. 122-123)

*

19. Fyodor Savin Shurpin 1904-1972. Το πρωινό της Μητέρας Πατρίδας. Oil on Canvas 167x232cm

20. Alexander Alexandrovich Deyneka 1899-1969. Σταχανοβίτες. 1938

21. Stepan Mikhailovich Karpov 1890-1929. Φιλία των Λαών 1924

Τίποτα,
μήτε καθήκον, μήτε στίχος δεν μπορεί
να μ’ αναγκάσει όσα φτιάχνουμε εμείς να εγκωμιάσω.
Να κουβαλήσω θα μπορούσα την πατρίδα μου τη μισή
και την άλλη μισή αφού την πλύνω να την πλάσω.
Είμαι μ’ αυτούς που βγήκαν την αυγή
για να χτίσω κι εγώ και να σκουπίσω
μέσα στον πυρετό των εργασίμων ημερών τον συμπαγή.
Τραγουδώ την πατρίδα μου όπως είναι, κρατώ το ίσο,
και τρίδιπλα την τραγουδώ τέτοια που θα γενεί.

Μαγιακόβσκη: Καλά Πάμε – Το Ποίημα του Οχτώβρη, 1926 – 1927
(Μτφ. Γιάννης Ρίτσος. Κέδρος 1970, σ. 117)

*

22. Fyodor Pavlovich Reshetnikov 1906-1988. Ο Αρχιστράτηγος της Σοβιετικής Ένωσης, I. V. Stalin. 1948 – State Tretyakov Gallery

(Συνεχίζεται)

___________

Σημείωση:

Το αφιέρωμα είχε ετοιμαστεί για την Κατιούσα, σαν ελάχιστος φόρος τιμής στα 100 χρόνια της Μεγάλης Σοσιαλιστικής Επανάστασης. Τεχνικοί λόγοι δεν επέτρεψαν τη δημοσίευσή του.

Φέτος, πρώτη επέτειο της δεύτερης 100ετίας, ο κόκκινος ήλιος με τον οποίον ο ρωσικός λαός έδιωξε τα επίγεια σκοτάδια εξακολουθεί να φωτίζει και να ζεσταίνει τον κόσμο της δουλειάς, τυφλώνοντας την αστική τάξη που ζει εις βάρος του.

Η Επανάσταση δεν καταθέτει ποτέ τα όπλα!

Απ’ τους μεσημβρινούς αναπηδώντας
κι απ’ τους θόλους του Άτλαντα
αφρίζει
κι αντιλαλεί ο χρυσόδετος ανεμοστρόβιλος:
φράγκα
δολάρια
ρούβλια
κορώνες
γιέν
μάρκα.

Οι μεγαλοφυΐες, oι πόρνες, τ’ άλογα και τα βιολιά
κι οι ελέφαντες
και τα μικροζητήματα της ζωής,
όλα εκεί μέσα πνίγονται.
Αυτός ο γλοιώδης θόρυβος
στουμπώνει το λαρύγγι
και τα ρουθούνια.

*

Μεις, με τη δόξα, θα λογαριαστούμε αλλιώς, −
δικιά μας δα κι αυτή μάς έχει λάχει –
ας γίνει για όλους μας ένα μνημείο κοινό
ο σοσιαλισμός
που εδραιώσαμε στη μάχη.

Μαγιακόβσκη, Ο Άνθρωπος – Μ’ όλη μου τη φωνή
(Μτφ. Γιάννης Ρίτσος. Κέδρος 1970, σσ. 61, 129-130)

* * *

Οι πίνακες προέρχονται από δεκάδες διαδικτυακές πηγές –επίσημες ή ανεπίσημες– σε ελεύθερη χρήση.

Τα πρωτογενή ηλεκτρονικά αρχεία (jpg), μετά την τεκμηρίωσή τους (σε πολλές περιπτώσεις τα στοιχεία δεν ήταν διαθέσιμα), τιτλοφορήθηκαν στην Αγγλική με όνομα και χρονολογίες καλλιτέχνη, χρονολογία-υλικό-διαστάσεις έργου (όπου υπήρχαν ή έγινε κατορθωτό να βρεθούν).

Βασικός στόχος ήταν ο άμεσος εντοπισμός των έργων σπουδαίων καλλιτεχνών που κατέγραψαν τη μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση, ώστε να δίνουν το ερέθισμα για περαιτέρω αναζήτηση.

Στις λεζάντες των πινάκων (που συμπίπτουν με την τιτλοφόρηση των ηλεκτρονικών αρχείων) μένουν αμετάφραστα, για οικονομία χρόνου, τα ονόματα των καλλιτεχνών και τα τεχνικά στοιχεία του πίνακα.

Στις ρωσικές πηγές σημαντική υπήρξε η μεταφραστική συμβολή της συντρόφισσας Ναυσικάς Τόλια.

Το υλικό ταξινομήθηκε σε ενότητες με βάση την ταυτότητα του έργου ή/και τις χρονολογίες των ιστορικών γεγονότων. Σε ελάχιστες (2-3) περιπτώσεις δεν βρέθηκαν στοιχεία του καλλιτέχνη (όνομα κλπ).

Ευπρόσδεκτη η όποια επισήμανση για λάθη και παραλείψεις.

(Ολοκληρώνεται σε 12 συνέχειες: 10/12)

Μπ. Ζ., 15 Οκτ. – 30 Νοε. 2017 και Οκτ. 2018

*

*