Ζήτω η Σοσιαλιστική Επανάσταση! – 222 έργα ζωγραφικής με τα γεγονότα που συγκλονίζουν τον καπιταλισμό – Λένιν για πάντα – Η Επανάσταση συνεχίζεται – Επίμετρο (11 από 12)

Tου Μαρξ
τον κάθε τόμο
ανοίγαμε,
όπως ανοίγουμε
τις γρίλιες
του σπιτιού,
μα και χωρίς διαβάσματα
εμείς το ξεδιαλύναμε
σε ποια παράταξη να πάμε
και να καταταχθούμε πού.

Μαγιακόβσκη (19 Ιουλ. 1893 – 14 Απρ. 1930)
Μ’ όλη μου τη φωνή (Μτφ. Γιάννης Ρίτσος. Κέδρος 1970, σ. 120)

*

Ζήτω η σοσιαλιστική επανάσταση!

Pyotr Vasiliev (1909-1989). Marx, Engels, Lenin, Stalin. 1942

222 έργα ζωγραφικής, 98 καλλιτεχνών,

με τα γεγονότα που συγκλονίζουν τον καπιταλισμό

Σε 12 συνέχειες

11/12

Ολόκληρο το Αφιέρωμα (1-11 και ο Επίλογος με 32+5 Αφίσες)

*

Σημειώσεις, σχόλια, τεκμηρίωση με στοιχεία καλλιτέχνη, τιτλοφόρηση αρχείων (jpg) και λεζάντες (βλ. σημ. τέλους), μεταφράσεις και λοιπό πληροφοριακό υλικό, Κατάλογος Καλλιτεχνών, επιμέλεια:

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

(15 Οκτ. – 30 Νοε. 2017, Οκτ. 2018)

*

ΙΑ.

Λένιν για πάντα

Η Επανάσταση συνεχίζεται

17 έργα και Επίμετρο

1. M. Romadin (;) Η Επανάσταση συνεχίζεται

2a. Oleg Mikhailovich Savostyuk 1927-. and Boris Aleksandrovich Uspensky 1927-2005. Lenin Lenin Lenin. Poster 33x69inch. 1969

2b. Oleg Mikhailovich Savostyuk 1927-. and Boris Aleksandrovich Uspensky 1927-2005. Επαναστάτη προχώρα – Αριστερό τμήμα του τρίπτυχου Poster

3. Pyotr Vasiliev 1899-1975. Lenin 1949

4. Pyotr Vasiliev 1909-1989. Lenin and Stalin 1943

5. Vladimir Alexandrovich Serov 1910-1968. Portrait of Lenin. Black chalk and watercolor on paper 42.5×29.5 cm

6.Vladimir Alexandrovich Serov 1910-1968. Portrait of Lenin. Black chalk on paper 40×29 cm

7. Vladimir Lenin 1 May 1920 by Isaak Izrailevich Brodsky 1884-1939. Έτος 1927. Oil on Canvas 116×89 cm

723444 01.02.1972 Картина Константина Михайловича Махарадзе “В.И. Ленин”. Выставка произведений художников Грузии, Азербайджана и Армении.

8. Konstantin Mikhailovich Makharadze (;) V. I. Lenin. Έκθεση με έργα καλλιτεχνών από τη Γεωργία, το Αζερμπαϊτζάν και την Αρμενία (1972)

*

Ένα φάντασμα πλανιέται στην Ευρώπη – το φάντασμα του κομμουνισμού

9. Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε [επάνω]

Το έργο που ξεκίνησε η σοβιετική εξουσία θα ολοκληρωθεί μόνο όταν συμμετέχουν σε αυτό εκατομμύρια εργάτριες και αγρότισσες.

Αγαπητέ Ιλίτς, θυμόμαστε την παρακαταθήκη σου!

[αφίσα] / άγνωστος καλλιτέχνης. Κάτω δεξιά: Εργατο-αγροτικό τμήμα γυναικών. Τμήμα της Κεντρικής Επιτροπής του Ρ.Κ.Κ. (Ρωσικού Κομμουνιστικού Κόμματος). – [Μόσχα]. Κάτω αριστερά: Τομέας προπαγάνδας του Λαϊκού Επιμελητηρίου Εκπαίδευσης [της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας], [1924] – Χρωμολιθογραφία, 1 φύλλο, 80χ60 εκ. – 10.000 αντίτυπα.
Άγνωστος καλλιτέχνης (δεν γίνεται αναφορά για στοιχεία της αφίσας).

10. Παντού, πάντα, αδιάκοπα μαζί μας, ο Λένιν

[αφίσα]. – Λένινγκραντ: Κρατικός εκδοτικός οίκος, [1925]. – Χρωμολιθογραφία, 1 φύλλο, 108χ67 εκ. – 10.000 αντίτυπα.
Άγνωστος καλλιτέχνης (δεν υπάρχει αναφορά στοιχείων για την αφίσα· υπογραφή: Π. Δ.)

11. Στην παραμικρή λεπτομέρεια, γίνε ο Λένιν!

Τι μας δίδαξε ο Ιλίτς:
Το να είσαι μέλος στην οργάνωση της κομμουνιστικής νεολαίας σημαίνει να λειτουργείς έτσι ώστε να δίνεις τις δυνάμεις σου για τον κοινό σκοπό.
Σε αυτό συνίσταται η κομμουνιστική διαπαιδαγώγηση.
Αν η κομμουνιστική νεολαία δεν μπορέσει να οργανώσει τη δουλειά της με αυτόν τον τρόπο, θα εκτραπεί στον παλιό δρόμο της μπουρζουαζίας.

Εκατομμύρια λενινιστές είναι το καλύτερο μνημείο του Ιλίτς!

[αφίσα]. – Μόσχα: Επιτροπή της Ρωσικής Κομμουνιστικής Νεολαίας (Κομσομόλ) Μόσχας. [1924] (Λένινγκραντ – Δίχρωμη λιθογραφία, 1 φύλλο, 107χ71 εκ. – 5.000 αντίτυπα.
Άγνωστος καλλιτέχνης (δεν υπάρχει αναφορά στοιχείων για την αφίσα). Άγνωστος κειμενογράφος.

12. Λένιν – Ατσάλι και Γρανίτης [κάτω].

Θα είμαστε παντού χαλύβδινοι και γρανιτένιοι [αμφίπλευρα].

[αφίσα]. – [1925] (Στάλινγκραντ). – Μονόχρωμη λιθογραφία, 1 φύλλο, 54χ36 εκ. – 2.000 αντίτυπα.
Kontorov (πλήρες όνομα και λοιπά στοιχεία του καλλιτέχνη άγνωστα).

13. Οι καλύτερες εργάτριες και αγρότισσες στο Κόμμα του Λένιν!

Εγγραφές μελών στο ΡΚΚ [πίσω από την κάλπη]

[αφίσα]. – Λένινγκραντ, [1925] – Χρωμολιθογραφία, 1 φύλλο, 67χ98 εκ. – 10.000 αντίτυπα.
Άγνωστος καλλιτέχνης (δεν υπάρχει αναφορά στοιχείων για την αφίσα).

14. Οι 3 παραινέσεις του Ιλίτς
Να μαθαίνεις
Να μαθαίνεις
Να μαθαίνεις
Θα τις πραγματοποιήσουμε!
Πάρε το βιβλίο!

[αφίσα]. – [Βλαδιβοστόκ]: Επαρχιακή Επιτροπή του Πριμόρσκ για την Ρωσική Ημέρα Βιβλίου, 1925. – Χρωμολιθογραφίας, 1 φύλλο, 80χ55 εκ. – 2.000 αντίτυπα.
Άγνωστος καλλιτέχνης (δεν υπάρχει αναφορά στοιχείων για την αφίσα).

15. Λενινισμός [πάνω]

[και τα δυο τετράστιχα κάτω]

Αυτός δεν υπάρχει, αλλά οι ζωντανοί
αυτοί που έχουμε μείνει στη χώρα
της θάλασσας τα θεόρατα κύματα
με μπετόν θα τα δέσουμε τώρα.

Για μας ο Λένιν δεν πέθανε
ο θάνατός του δε μας έχει ταράξει
σαν το ατσάλι μας έδεσε
για να κάνουμε το έργο του πράξη.

(Μετ. Ναυσικά Τόλια – Απόδοση Μπ. Ζ.)

[αφίσα]. – Λένινγκραντ: Κρατικός Εκδοτικός Οίκος, [1924] – Φωτομηχανική εκτύπωση, 1 φύλλο, 107χ71 εκ. – 4.000 αντίτυπα.
Άγνωστος καλλιτέχνης (δεν υπάρχει αναφορά στοιχείων για την αφίσα).

Πηγή αφισών: Лениниана

*

Η Επανάσταση συνεχίζεται

71972 01.02.1971 Репродукция картины грузинского художника Григория Тоидзе “Революция”.

16. Grigory Vakhtangovich Toidze 1932-. Revolution

Πάμε καλά.
Σκυμμένος πα-
νω στη βιτρίνα, στων βιβλίων το σωρό,
μες στη ρουμπρίκα των ποιητών και το δικό μου τ’ όνομα θωρώ.
Κι έχω χαρά γιατί ’ναι ο μόχθος της δημιουργίας μου
που χύνεται μέσα στο μόχθο της δημοκρατίας μου.
Σήκωσε σκόνη το λάστιχο το φουσκοχείλικο
−δες,
μες στο δικό μου τ’ αυτοκίνητο
οι δικοί μου βουλευτές.
Στο κόκκινο το χτίριο, να,
η συνεδρίαση αρχινά.
καθίστε. Μη νυστάξετε −ε!−
μες στο δικό μου Μοσοβιέτ.
Ρόδινα πρόσωπα κρουστά
και το ρεβόλβερ κίτρινο φωτά.
Δική μου αστυνομία
με φυλά.
[…]
Η στρατιά μου παρελαύνει
στα μάτια μου μπροστά.
Επάνω στων ταμπούρλων τα πλευρά
ο στρατός γρονθοκοπά.
Το πόδι σταθερό
το κούτελο αψηλό.
Επάνω στους τροχούς
τα κανόνια περνάν.
Οι κόκκινοι φαντάροι προχωράν.
Το βήμα μου ταιριάζω εγώ
στου εμβατηρίου το ρυθμό:
οι δι-
κοί σας εχ-
τροί
και δι-
κοί μου εχ-
τροί.
Κάνουνε να χυμήξουνε;
Σκονάκια θαν τους τρίψουμε.

Μαγιακόβσκη: Καλά Πάμε – Το Ποίημα του Οχτώβρη, 1926 – 1927
(Μτφ. Γιάννης Ρίτσος. Κέδρος 1970, σσ. 120, 121-122)

Nikolai Alexandrovich Sokolov 1903-2000. Vladimir Mayakovsky. 1968

*

Επίμετρο με 9 σχέδια

(εκτός του σώματος των 222 έργων)

Με του Μαρξ, του Ένγκελς, του Λένιν και του Στάλιν το τραγούδι

Και στο αλέγρο σάλπισμα των νέων πατρίδων
νιώθω να ’ρχεται καταπάνω μου ο αχός
από του Μαρξ και του Ένγκελς το τραγούδι·
το παίζει ο Λένιν και το λένε οι λαοί.

Τσε Γκεβάρα, Σκοτεινή Αυτοπροσωπογραφία (Μετ. Μπ. Ζ.)

*

[…]
Η απλότητά του κι η σοφία του,
η φτειαξιά του
από γλυκό ψωμί κι από ατσάλι αλύγιστο
μας βοηθάει να είμαστε άνθρωποι την πάσα ημέρα,
την πάσα ημέρα μας βοηθάει να είμαστε άνθρωποι.
Να είμαστε άνθρωποι! Είναι αυτός
ο νόμος ο σταλινικός!
Δύσκολο να ’ναι κανείς κομμουνιστής.
Θα πρέπει να το μάθει.
Να είμαστε άνθρωποι κομμουνιστές
είναι ακόμα δυσκολότερο,
και πρέπει να το μάθουμε απ’ τον Στάλιν.
από την ήρεμή του δύναμη,
από την μπετονένια διαύγειά του
[…]

Πάμπλο Νερούδα, Ωδή Στον Στάλιν, 1953 (Μετ. Μπ. Ζ.)

*

Η επανάσταση του Οκτώβρη του 1917 επιβεβαίωσε την αναγκαιότητα και το ρεαλισμό του σοσιαλισμού

(Αλέκα Παπαρήγα)

Μαρξ: Το φάντασμα της αστικής τάξης

Καρλ Μαρξ
Τρίερ Ρηνανίας, 5 Μαΐου 1818 – Λονδίνο, 14 Μαρτίου 1883
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 5.V.2015 (Μελάνι, 29χ21 εκ.)

«Και πώς ξεπερνά η αστική τάξη τις κρίσεις; Αφ’ ενός με την καταστροφή ενός αριθμού παραγωγικών δυνάμεων· αφ’ ετέρου, με την κατάκτηση νέων αγορών και την πληρέστερη εκμετάλλευση των παλαιών. Σαν να λέμε, προετοιμάζοντας κρίσεις ακόμα πιο εκτεταμένες και ολέθριες, και περιορίζοντας τα μέτρα για την αποτροπή τους».
Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος

Καρλ Μαρξ
Τρίερ Ρηνανίας, 5 Μαΐου 1818 – Λονδίνο, 14 Μαρτίου 1883
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 5.V.2016 (Μολύβι, 29χ21 εκ.)

Μαρξ, τ’ όνομά σου φλόγινο χαράζεται στο νέο
της Ιστορίας εξώφυλλο ‒πρόλογος φωτεινός.
Αστροπελέκι ακούγεσαι στο διάστημα γενναίο
που καίει ανθίζοντας το φως, δημιουργίας κρουνός.
Γιάννης Ρίτσος, Στον Μαρξ
ΤΡΑΚΤΕΡ, 1930-1934
ΜΕΓΑΛΗ ΩΡΑ
ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1930-1942, Τόμος Α, (σσ. 51-53)

Καρλ Μαρξ
Τρίερ Ρηνανίας, 5 Μαΐου 1818 – Λονδίνο, 14 Μαρτίου 1883
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 14.III.2017 (Μολύβι, 29χ21 εκ.)

Μπορεί να είδε μόνο τα σφυριά, αλλά ενέπνευσε και τα δρεπάνια.

*

Ένγκελς: Η καταγωγή της εργατικής τάξης

Φρίντριχ Ένγκελς (Friedrich Engels)
28 Νοεμβρίου 1820, Βούπερταλ, Γερμανία
5 Αυγούστου 1895, Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 28.XI.2015 (Μελάνι, 29χ21 εκ.)

Δουλεία στον αρχαίο κόσμο, δουλοπαροικία στο μεσαίωνα, μισθωτή εργασία στη νεότερη εποχή. Αυτές είναι οι τρεις μεγάλες μορφές της υποδούλωσης που χαρακτηρίζουν τις τρεις μεγάλες εποχές του πολιτισμού.
Φρίντριχ Ένγκελς, Η Καταγωγή της Οικογένειας, της Ατομικής Ιδιοκτησίας και του Κράτους (1884)

*

Λένιν: Το ορμητικό Ποτάμι (Λένα) της Επανάστασης

Βλαντίμιρ Ιλίτς Λένιν (Βλαντίμιρ Ιλίτς Ουλιάνοφ)
Ρωσία, 22 Απριλίου 1870, Ουλιάνοφσκ – 21 Ιανουαρίου 1924, Γκόρκι
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 6.XI.2015 (Μελάνι, 29χ21 εκ.)

Η καθυστέρηση της δράσης ισοδυναμεί με θάνατο. […] Δεν πρέπει να περιμένουμε!! Μπορεί να τα χάσουμε όλα!!
Λένιν, Γράμμα προς τα μέλη της ΚΕ (24 Οκτ. 1917)

Βλαντίμιρ Ιλίτς Λένιν (Βλαντίμιρ Ιλίτς Ουλιάνοφ)
Ρωσία, 22 Απριλίου 1870, Ουλιάνοφσκ – 21 Ιανουαρίου 1924, Γκόρκι
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 7.XI.2015 (Μελάνι, 29χ21 εκ.)

Ο Λένιν όμως βασιζόταν στη βούληση της μάζας, που δεν είναι άλλο από την ενσάρκωση του ταξικού συμφέροντος. […] Η επανάσταση δε σταματάει στα μισά του δρόμου. ‘Η η κυβέρνηση θα τσακίσει το λαό ή ο λαός θα σαρώσει την κυβέρνηση, γιατί τα συμφέροντά τους διαφέρουν στην ουσία τους.
Λάζσλο Γιούρκο, Ο Λένιν τον Οκτώβρη

Βλαντίμιρ Ιλίτς Λένιν (Βλαντίμιρ Ιλίτς Ουλιάνοφ)
Ρωσία, 22 Απριλίου 1870, Ουλιάνοφσκ – 21 Ιανουαρίου 1924, Γκόρκι
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 15.XI.2015 (Μελάνι, 29χ21 εκ.)

Η ιστορία δεν θα συγχωρήσει την καθυστέρηση στους επαναστάτες που θα μπορούσαν να νικήσουν σήμερα (και σίγουρα θα νικήσουν σήμερα), αλλά που θα κινδύνευαν να χάσουν πολλά αύριο, θα κινδύνευαν να τα χάσουν όλα.
Λένιν, Γράμμα προς τα μέλη της ΚΕ (24 Οκτ. 1917)

*

Στάλιν: Το ατσάλι της σοσιαλιστικής οικοδόμησης

Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Στάλιν
21 Δεκεμβρίου 1878 Γκόρι, Γεωργία – 5 Μαρτίου 1953, Μόσχα, Ρωσία
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 21.ΧII.2015 (Μελάνι, 29χ21 εκ.)

Σύντροφοι! Οι δυνάμεις μας είναι αμέτρητες. Ο φαντασμένος εχθρός θα αναγκαστεί σε λίγο να πειστεί γι’ αυτό.
Στάλιν, ραδιοφωνικός λόγος, 3 Ιούλη 1941

Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Στάλιν (Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Τζουγκασβίλι)
21 Δεκεμβρίου 1878 Γκόρι, Γεωργία – 5 Μαρτίου 1953, Μόσχα, Ρωσία
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 12.ΧII.2017 (Μολύβι, 29χ21 εκ.)

Στάλιν, οδηγητή
που ο Τσανγκό σε σκέπει και σε φρουρεί η Οτσούν.
Μαζί σου λεύτεροι άντρες τραγούδι λέν’ θανάτου:
κίτρινοι που ηφαίστεια τα λόγια τους ξερνούν,
μαύροι με άσπρα μάτια και γένια της ασφάλτου,
άσπροι, με μάτια πράσινα και γένια από σαφράνι…
Στάλιν, οδηγητή,
ξυπνούν και παρελαύνουν μαζί σου οι λαοί!

Νικολάς Γκιγιέν, Ωδή στον Στάλιν (Μετ. Μπ. Ζ.)

*

Ε, σεις που σουλατσέρνετε!

Εμείς,
καθένας από μας,
κρατάμε μέσα στη γροθιά μας
τους κινητήριους ιμάντες του σύμπαντος.
[…]
Ε, σεις που σουλατσέρνετε,
βγάλτε τα χέρια από τις τσέπες.
Πάρτε μαχαίρι, πέτρα, μπόμπα,
κι αν είν’ κανείς σας δίχως χέρια
να ’ρθεί να χτυπηθεί με κουτουλιές.

Μαγιακόβσκη (19 Ιουλ. 1893 – 14 Απρ. 1930)
Σύγνεφο με Παντελόνια – Τετράπτυχο, ΙΙ και ΙΙΙ
(Μτφ. Γιάννης Ρίτσος. Κέδρος 1970, σσ. 40, 41-42)

17. Sergei Pavlovich Viktorov 1916-1977. Ο Μαγιακόβσκη στο Εργαστήρι των Παραθύρων ROSTA

ROSTA: РOCсийское Tелеграфное Aгентство – ROSsiyskoye Telegrafnoye Agentstvo
(Το κατοπινό TASS: Телеграфное Aгентство Советского Союза – Tyelyegrafnoye Agyentstvo Sovyetskogo Soyuza)
ΡΟΣΤΑ: Πρακτορείο ειδήσεων των μπολσεβίκων, λίγο μετά την Οκτωβριανή  Επανάσταση. Ιδέα του σκιτσογράφου Μιχαήλ Τσερέμνικ (1890-1962) και του δημοσιογράφου Νικολάι Ιβάνοφ, οι οποίοι ξεκίνησαν καλλιτεχνική εκστρατεία στη βιτρίνα ενός άδειου ζαχαροπλαστείου, παρουσιάζοντας εικονογραφημένες ειδήσεις. Ο Μαγιακόβσκη είναι από τους πρώτους προσχωρήσαντες στο κίνημα, το οποίο συνδέθηκε μαζί του και φέρει εν τέλει τη σφραγίδα του. (Βλ.  ROSTA και meltonpriorinstitut.org).

(Στο επόμενο, το τελευταίο μέρος με 32+5 ιστορικές αφίσες)

___________

Σημείωση:

Το αφιέρωμα είχε ετοιμαστεί για την Κατιούσα, σαν ελάχιστος φόρος τιμής στα 100 χρόνια της Μεγάλης Σοσιαλιστικής Επανάστασης. Τεχνικοί λόγοι δεν επέτρεψαν τη δημοσίευσή του.

Φέτος, πρώτη επέτειο της δεύτερης 100ετίας, ο κόκκινος ήλιος με τον οποίον ο ρωσικός λαός έδιωξε τα επίγεια σκοτάδια εξακολουθεί να φωτίζει και να ζεσταίνει τον κόσμο της δουλειάς, τυφλώνοντας την αστική τάξη που ζει εις βάρος του.

Η Επανάσταση δεν καταθέτει ποτέ τα όπλα!

Απ’ τους μεσημβρινούς αναπηδώντας
κι απ’ τους θόλους του Άτλαντα
αφρίζει
κι αντιλαλεί ο χρυσόδετος ανεμοστρόβιλος:
φράγκα
δολάρια
ρούβλια
κορώνες
γιέν
μάρκα.

Οι μεγαλοφυΐες, oι πόρνες, τ’ άλογα και τα βιολιά
κι οι ελέφαντες
και τα μικροζητήματα της ζωής,
όλα εκεί μέσα πνίγονται.
Αυτός ο γλοιώδης θόρυβος
στουμπώνει το λαρύγγι
και τα ρουθούνια.

*

Μεις, με τη δόξα, θα λογαριαστούμε αλλιώς, −
δικιά μας δα κι αυτή μάς έχει λάχει –
ας γίνει για όλους μας ένα μνημείο κοινό
ο σοσιαλισμός
που εδραιώσαμε στη μάχη.

Μαγιακόβσκη, Ο Άνθρωπος – Μ’ όλη μου τη φωνή
(Μτφ. Γιάννης Ρίτσος. Κέδρος 1970, σσ. 61, 129-130)

* * *

Οι πίνακες προέρχονται από δεκάδες διαδικτυακές πηγές –επίσημες ή ανεπίσημες– σε ελεύθερη χρήση.

Τα πρωτογενή ηλεκτρονικά αρχεία (jpg), μετά την τεκμηρίωσή τους (σε πολλές περιπτώσεις τα στοιχεία δεν ήταν διαθέσιμα), τιτλοφορήθηκαν στην Αγγλική με όνομα και χρονολογίες καλλιτέχνη, χρονολογία-υλικό-διαστάσεις έργου (όπου υπήρχαν ή έγινε κατορθωτό να βρεθούν).

Βασικός στόχος ήταν ο άμεσος εντοπισμός των έργων σπουδαίων καλλιτεχνών που κατέγραψαν τη μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση, ώστε να δίνουν το ερέθισμα για περαιτέρω αναζήτηση.

Στις λεζάντες των πινάκων (που συμπίπτουν με την τιτλοφόρηση των ηλεκτρονικών αρχείων) μένουν αμετάφραστα, για οικονομία χρόνου, τα ονόματα των καλλιτεχνών και τα τεχνικά στοιχεία του πίνακα.

Στις ρωσικές πηγές σημαντική υπήρξε η μεταφραστική συμβολή της συντρόφισσας Ναυσικάς Τόλια.

Το υλικό ταξινομήθηκε σε ενότητες με βάση την ταυτότητα του έργου ή/και τις χρονολογίες των ιστορικών γεγονότων. Σε ελάχιστες (2-3) περιπτώσεις δεν βρέθηκαν στοιχεία του καλλιτέχνη (όνομα κλπ).

Ευπρόσδεκτη η όποια επισήμανση για λάθη και παραλείψεις.

(Ολοκληρώνεται σε 12 συνέχειες: 11/12)

Μπ. Ζ., 15 Οκτ. – 30 Νοε. 2017 και Οκτ. 2018

*

*