Σπ. Μελετζής: «Αν μπόρεσα να ανταποκριθώ σ’ αυτό που μου ανέθεσε το Κόμμα, δεν ξέρω…Η εποχή ήταν δύσκολη…»

«Ο Σπύρος Μελετζής είναι ο έφηβος της Εθνικής Αντίστασης, ο φωτογράφος, το “σαΐνι” όπως ήταν το παρατσούκλι του…”Σπύρο έλα στο βουνό, εκεί που χτίζεται η Νέα Ελλάδα”, ήταν το κάλεσμα που έστειλε το ΠΓ του ΚΚΕ στον Σπύρο Μελετζή…Όταν ο Σπύρος ανέβηκε στο βουνό, κατάφερε μέσα από τα φωτογραφικά του ντοκουμέντα, να καταγράψει αδρά, αντρίκεια, μ’ όλη την αλήθεια του τον απελευθερωτικό αγώνα για να θεμελιώσει ο λαός μας μια καινούργια Ελλάδα. Ο Σπύρος Μελετζής κατάφερε να καταγράψει την έκφραση και την κίνηση του ένδοξου αγωνιστή, μέσα από τη φωτογραφική του τέχνη και να απαθανατίσει το έπος της Εθνικής Αντίστασης».

Νίκος Καραντηνός

1. Σπύρος Μελετζής (1906-2003)

Το 1943 – ’44 ο Σπ. Μελετζής βρέθηκε στα βουνά μαζί με τους αντάρτες και το 1986, σε εκδήλωση που διοργάνωσε το ΚΚΕ προς τιμήν του, είχε πει για εκείνη τη δουλειά του: «Αν μπόρεσα να ανταποκριθώ σ’ αυτό που μου ανέθεσε το Κόμμα, δεν ξέρω. Ίσως, ναι. Ίσως, όχι. Η εποχή ήταν δύσκολη. Δεν υπήρχαν τα μέσα. Υπήρχε όμως πολύς ενθουσιασμός. Μεγάλη πίστη και αγάπη στα ιδανικά του αγώνα. Κρατώ και σήμερα αυτή την πίστη και αυτή την αγάπη»…

Ο Σπύρος Μελετζής γεννήθηκε στην Ίμβρο το 1906 κι έφυγε από τη ζωή στις 13 του Νοέμβρη 2003. Το 1923, φεύγει για την Αλεξανδρούπολη και από εκεί για την Αθήνα, όπου θα μαθητεύσει την τέχνη της φωτογραφίας κοντά σε εξαίρετους καλλιτέχνες.

2.

Οι πρώτες του φωτογραφικές δουλειές αναφέρονται στη φύση της Ηπείρου και στην Κεφαλονιά. Όμως, τα έργα που θα τον αναδείξουν και θα τον καθιερώσουν ως έναν από τους σπουδαιότερους φωτογράφους μας, είναι οι στιγμές που απαθανατίζει την περίοδο της Κατοχής.

3. Οι καλλιτέχνες στον αγώνα. Σπύρος Μελετζής και Βάλιας Σεμερτζίδης

Η γερμανική σημαία που κυματίζει στην Ακρόπολη, οι άνθρωποι που πεθαίνουν στους δρόμους της Αθήνας, οι ΕΑΜίτες αντάρτες που αγωνίζονται στα βουνά της Ελλάδας, η Απελευθέρωση, είναι μερικά από τα θέματα των φωτογραφιών του, οι οποίες διακρίνονται όχι μόνο για την ιστορική σημασία τους, αλλά και για την υψηλή αισθητική τους.

4. Ανταρτοεπονίτης στο Ψάρι Τριφυλλίας

Ο Δεκέμβρης του ’44 τον βρίσκει αιχμάλωτο στην Ελ – Ντάμπα της Αιγύπτου. Όταν επιστρέφει, αρχίζει πλέον να φωτογραφίζει τη φύση και τα μνημεία της Ελλάδας. Παράλληλα, παρουσιάζει τη δουλειά του σε όλο τον κόσμο και δέχεται πολλές τιμητικές διακρίσεις και βραβεία.

5. Λύση και αρμολόγηση πολυβόλου σ’ ένα Ελασίτικο έμπεδο

Τον Ιούλη του 1945, ο Σπ. Μελετζής έθαψε στον τοίχο της κουζίνας του σπιτιού του και στο ταβάνι 2.200 περίπου φιλμ από την Αντίσταση και τα Δεκεμβριανά. Τριάντα χρόνια αργότερα, με μεγάλη αγωνία για το τι είχε απομείνει, ξανάβγαλε στο φως όλον αυτόν το θησαυρό ανέπαφο και τον παρέδωσε στη Νεοελληνική Ιστορία.

6. Στέφανος Σαράφης, Άρης Βελουχιώτης και Μαυροσκούφηδες

«Δε μετάνιωσα που έμεινα στη φωτογραφία. Ήταν δύσκολα τα πράγματα, ώσπου να καταλάβω τι ήθελε η φωτογραφία από μένα και τι ήθελα εγώ από τη φωτογραφία. Πώς εγώ θα μπορούσα να αποδώσω τον αγώνα; Έπρεπε να δώσω την αποφασιστικότητα, τον αγώνα του ελληνικού λαού, ο οποίος αγωνιζόταν ξυπόλυτος, πεινασμένος, γυμνός. Όμως, είχε αισιοδοξία μέσα του και πίστη για καλύτερες μέρες», θα πει σε μια από τις συνεντεύξεις του στο Ριζοσπάστη.

7. Ο φωτογράφος του αγώνα Σπύρος Μελετζής

Και το 1996, σε εκδήλωση των αγωνιστών της ΕΑΜικής Αντίστασης προς τιμή του, συγκινημένος, θα πει δυο λόγια για την απόφασή του να καταγράψει φωτογραφικά τον απελευθερωτικό αγώνα: «Συνάντησα μια Ρουμελιώτισσα γερόντισσα που κουβαλούσε εφόδια για τους αντάρτες. Όταν τη ρώτησα πώς μπορεί στην ηλικία της να είναι ζαλωμένη με ένα τόσο βαρύ φορτίο, πήρα μια απάντηση: “Αγώνας είναι αυτός συναγωνιστή, άμα κερδίσουμε, τα κερδίζουμε όλα. Άμα χάσουμε τα χάνουμε όλα”. Τότε είδα αυτήν τη γερόντισσα, σαν γίγαντα μπροστά μου και άρχισα να σκέφτομαι ότι οι φωτογραφίες που έπρεπε να τραβήξω, έπρεπε να έχουν την αγωνία, την πίστη, την ελπίδα και τη λεβεντιά αυτού του λαού»…(Ριζοσπάστης)

Φωτογραφίες:

1,2: «Spiros Meletzis, Photographie – Φωτογραφία 1923-1991», Έκδοση Museum moderner Kunst, Vienna 1992

3,7: «Σπ. Μελετζής, Με τους αντάρτες στα βουνά», Καλλιτεχνικές Εκδόσεις Σ. Μελετζή – Ε. Παπαδάκη, Αθήνα 1984

4,5,6: «ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ (Από το έπος της Εθνικής Αντίστασης – Φωτογραφίες του Σπύρου Μελετζή)», Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1982

Δες και αυτά:

7 Νοέμβρη 1943, Καρπενήσι: Από εδώ πέρασε ο φασισμός…

Σπ. Μελετζής: Ο Ελληνικός λαός τσάκισε τα αιματοβαμμένα κοκορόφτερα του Φασισμού

Γ. Κοτζιούλας – Όταν ήμουν με τον Άρη και 5 ποιήματα για τον «πρωτοστάτη της ανταρτοσύνης»