REVOLTERPIECES: Η LIFO, η Φρίντα Κάλο και ο Στάλιν

Όπως σίγουρα ξέρουν οι φίλοι του site, το κομμουνιστικό κίνημα παγκοσμίως είναι σε πολύ κακή κατάσταση. Είμαστε λίγοι, κουβαλάμε την ήττα του 1990, χρειαζόμαστε να ανανεώσουμε τα εργαλεία, τα οράματα και την αντίληψη της ιστορίας μας σαν ταυτότητα. Δύσκολο έργο, όμως μη φοβάστε. Υπάρχουν και σύμμαχοι εκεί που δεν τους περιμένει κάποιος. Ένας τέτοιος δεν είναι άλλος από τη γνωστή free press επαναστατική εφημερίδα, Lifo. Η Lifo η οποία γεμάτη πάθος και άγχος για το καλό του κομμουνιστικού κινήματος, είπε να συνεισφέρει την άποψη της για μια σελίδα της ιστορίας του, την σημαντική ζωγράφο Φρίντα Κάλο.

Τι έχει λοιπόν να μας πει η Lifo για αυτήν; Αναπαράγει ολόκληρο απόσπασμα από μια “βιογραφία” της που θα κυκλοφορήσει σύντομα στην Ελλάδα, με τίτλο “Viva la Vida”(παρμένο από τίτλο πίνακα της Κάλο), από κάποιον που υποτίθεται πως την ήξερε και προσωπικά, τον Πίνο Κακούτσι. Και τι μαθαίνουμε σε αυτή την βιογραφία; Πράγματα που, όσοι έχουμε ασχοληθεί με το έργο και τη ζωή της Κάλο λίγο παραπάνω από το να δούμε τη βιογραφία της με πρωταγωνίστρια την Σάλμα Χάγιεκ, δε φαίνεται να ταιριάζουν και πολύ με τη πραγματικότητα.

Ας τα δούμε μερικά απο τα αποσπάσματα του κειμένου αναλυτικά.

“Παρ’ ότι ο Ντιέγκο (σ.σ. Ριβέρα, ο σύζηγος της Φρίντα) υπήρξε γενικός γραμματέας του Μεξικανικού Κομμουνιστικού Κόμματος…”

Για την πολιτική πορεία του Ντιέγκο Ριβέρα έχουν υπάρξει διάφορες διατυπώσεις, πάντως για ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΜ πρώτη φορά ακούω. Έχω διαβάσει σε κάποιες πηγές, όχι πρωτογενείς, ότι ήταν στην ΚΕ, αλλά ποτέ ΓΓ. Και δεδομένου ότι η πορεία του στο κόμμα διήρκεσε 7 χρόνια, είμαι αρκετά σίγουρος ότι κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ.

“Όταν τον κατηγόρησαν (σ.σ. οι κομμουνιστές, τον Ριβέρα) ότι εισέπραττε χρήματα και αναγνώριση για τις υπηρεσίες του από την αστική κυβέρνηση, επειδή οι τοιχογραφίες του πληρώνονταν όντως από το δημόσιο χρήμα –ότι συνέχεε για άλλη μια φορά τους πόρους της κοινότητας με τη γενναιοδωρία της πολιτικής εξουσίας–, έστησε μια γκροτέσκα φάρσα για να γελοιοποιήσει τη μοχθηρία των διωκτών του: δίκασε και διέγραψε τον ίδιο του τον εαυτό από το Κόμμα, σαν να ήθελε έτσι να δείξει πόσο πολύ άχρηστοι ήταν τάχα οι κομμουνιστές γραφειοκράτες”

Πέρα από το αστείο σχήμα ένα κόμμα να κατακρίνει τον ΓΓ του για τα επαγγελματικά του ήθη και αυτός να… αυτοδιαγράφεται και να τους κατηγορεί για γραφειοκράτες (!), ο Ριβέρα ήταν ένας τροτσκιστής σε ένα κόμμα της Κομιντέρν. Και αυτός ήταν ο πραγματικός λόγος της απομάκρυνσης του. Μάλιστα ήταν τόσο κοντά στον Τρότσκι, που αφενός ήταν αυτός που τον φιλοξένησε στο σπίτι του κατά τη διαμονή του τελευταίου στο Μεξικό, αλλά και αφετέρου συνέγραψαν μαζί και ένα έργο περί Τέχνης («Για μια ελεύθερη επαναστατική τέχνη» ). Μάλιστα, οι σχέσεις του με τον Τρότσκι πρέπει λογικά να έχουν ρίζες ήδη από το προηγούμενο της διαγραφής του έτος (1929 διαγράφηκε) όπου τον εξόρισαν από την ΕΣΣΔ με τη κατηγορία των αντισοβιετικών ενεργειών. Από ό,τι μάθαμε στη πορεία (το 1993 για την ακρίβεια) μάλλον ήταν και χαφιές του χουβερικού FBI. Ίσως η θέση του για τους καπιταλιστές γραφειοκράτες και την ικανότητα τους να ήταν διαφορετική από αυτή για τους κομμουνιστές γραφειοκράτες.

Η Φρίντα έφυγε και αυτή από το Κόμμα, στο οποίο είχε προσχωρήσει καθαρά για τυπικούς λόγους, και παρέμειναν και οι δύο κομμουνιστές στην καρδιά και στη συμπεριφορά τους

Εδώ η ανησυχία της Lifo για την υπόθεση του κομμουνισμού ραγίζει “καρδιές και συμπεριφορές”. Το κατά πόσο “τυπικούς” λόγους είχε η Φρίντα για την ένταξη της στο ΚΚ, θα το δούμε και παρακάτω. Πάντως για την ιστορία, και για να αποφευχθούν παρανοήσεις, η ένταξή της σε αυτό ήταν πριν γνωρίσει τον Ριβέρα.

Παρά τα εξήντα χρόνια μιας ζωής απλόχερα ξοδεμένης, ο Τρότσκι διατηρούσε στο ακέραιο την επιθυμία να σαγηνεύσει και τη λαχτάρα να κατακτήσει. Η Φρίντα δεν τον βρήκε αξιολύπητο, αντίθετα τον άφησε να την πλησιάσει και να τη γοητεύσει με τη φλόγα των ιδανικών του που είχαν προδοθεί –από τον σταλινισμό–, αλλά δεν είχαν χαθεί: με τους ατελείωτους παράφορους λόγους, ακόμη και με την τρυφερότητα των ερωτικών επιστολών που της έβαζε κρυφά μες στα βιβλία της..

Δεν έχω να προσθέσω κάτι σε αυτό το απόσπασμα, απλά αξίζει η αναφορά του για τον ίδιο λόγο με το προηγούμενο. Τους τσάκισε τα όνειρα ο “σταλινισμός”, της Φρίντα και του αιώνιου έφηβου Τρότσκι. Γενικά το κείμενο είναι ένα τεράστιο παραλήρημα επιπέδου ΒΙΠΕΡ ΝΟΡΑ το οποίο αξίζει να διαβαστεί για το γέλιο και μόνο.

Στο Μπλε Σπίτι στο Κογιοακάν, που έχει μείνει όπως ακριβώς ήταν όταν το κατοικούσε η Φρίντα, ο «ξένος» επισκέπτης παρατηρεί σήμερα τα αναρίθμητα ενθυμήματα του αγώνα και των πολιτικών ιδανικών που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα, συνυφασμένα με τα πολιτιστικά, κοινωνικά, καλλιτεχνικά ενθύμια, διαβάζει την επιστολή ΖΗΤΩ Ο ΣΤΑΛΙΝ πλάι στους ήρωες της Επανάστασης, τον Εμιλιάνο Ζαπάτα και τον Πάντσο Βίγια, και γνωρίζοντας ότι εκείνη ήξερε πως ο Στάλιν έβαλε να σκοτώσουν τον Τρότσκι, εύκολα θεωρεί ότι κάτι δεν πάει καλά, ότι υπάρχει κάποια αντίφαση. Αλλά δεν είναι έτσι. Κατά πρώτο λόγο, πρέπει κανείς να γνωρίζει τη mexicanidad, αυτό το αρμονικά χαοτικό κράμα αισθημάτων το οποίο περικλείει τις αναρίθμητες διαφορές των μεξικανικών λαών: και να γνωρίζει επίσης τη Φρίντα, γυναίκα παθιασμένη, που σε όλη της τη ζωή πίστευε σε ένα αγνό ιδανικό, σε έναν ρομαντικό κομμουνισμό, έναν ενστικτώδη αναρχισμό που στεκόταν σε ό,τι καθαρό και ειλικρινές σημαίνουν τα σύμβολα, έχοντας επίγνωση ότι οι άνθρωποι πάντα καταφέρνουν να μετατρέψουν τα όνειρα σε εφιάλτες. Και αυτό το ΖΗΤΩ Ο ΣΤΑΛΙΝ μπορεί μάλιστα να θεωρηθεί ως μια άγρια προβοκάτσια σε μια εποχή όπου το «σύμβολο Στάλιν» χρησιμοποιούνταν ως φόβητρο των ορθώς σκεπτόμενων.

Το γράμμα “Ζήτω ο Στάλιν” βγάζει ο αφηγητής το συμπέρασμα δεν είναι τίποτα άλλο παρά προβοκάτσια -άγνωστο το γιατί και σε ποιον αλλά ποιος νοιάζεται για τέτοιες λεπτομέρειες; Γιατί αν η πραγματικότητα δεν ταιριάζει στις ιδεοληψίες μας, τόσο το χειρότερο για αυτήν. Η δε τελευταία φράση, “φόβητρο των ορθώς σκεπτόμενων” σπάει κόκαλα με την νηφαλιότητα της. Η οποία ορθή σκέψη προφανώς ήταν λ.χ, η απόφαση του Τρότσκι να καταθέσει (aka χαφιεδέψει) στην αντικομμουνιστική επιτροπή του Dies.

Αν βρισκόταν ακόμη πάνω σ’ αυτήν τη γη, η Φρίντα θα αφιέρωνε μια αυτοπροσωπογραφία της στον Μάρκος, όπως είχε αφιερώσει μία στον Τρότσκι, κι εμείς, οι ξένοι, θα συνεχίζαμε να την καταλαβαίνουμε.

Και εδώ έρχεται το όλο ζουμί. Δε ξέρω σε ποιόν θα αφιέρωνε τι αν ζούσε η Φρίντα, αλλά ξέρω ότι έζησε και άλλα χρόνια μετά τη δολοφονία του Τρότσκι και ξέρω ότι ξαναγύρισε στο “σταλινικό” ΚΚΜ, στα 1948. Και εδώ έρχεται και η απάντηση στις λιβελογραφίες περί “συμβόλου Στάλιν” που είδαμε ακριβώς από πάνω.

Όταν οι δύο έρωτες της ζωής της αποδείχτηκαν χαφιέδες με το πρόσχημα του αντισταλινισμού, ίσως το “Ζήτω ο Στάλιν” να μην είναι παρά μια κραυγή κάθαρσης κόντρα σε όλη αυτή τη σιχασιά. Κάποιος θα πει ότι αυτό είναι υπόθεση που δεν έχω στοιχεία να το στηρίξω κάπου. Ισχύει. Το χρησιμοποιώ όμως σαν σχήμα για να δείξω πόσο εύκολο είναι να βγάλεις ό,τι συμπέρασμα θες, αν στηριζόμενος σε ελάχιστη πραγματικότητα, νοιώθεις ελεύθερος να συμπληρώνεις με βάση τη φαντασία σου- όπως κάνει ακριβώς σε όλο το βιβλίο ο Κακούτσι.

Αρέσει ή δεν αρέσει σε διάφορους καλοθελητές διαφόρων μετεριζιών, η Φρίντα μέχρι το τέλος της ζωής της έκανε πολιτική επιλογή. Και αυτή ήταν με το Κομμουνιστικό Κόμμα. Ακόμα και αν πέρασε μια ερωτική σχέση με τον Τρότσκι, αυτό δεν ήταν όπως όλα δείχνουν αρκετό για να την μεταπείσουν. Κάθε άλλη προβολή των πολιτικών επιλογών του καθενός πάνω της δεν είναι παρά απατεωνιά. Είτε έρχεται από γεροντοπαλίκαρα τροτσκιστές, είτε από φυλλάδες σαν τη Lifo. Και εδώ είναι η ουσία, όχι μια γενικόλογη υπεράσπιση του “σταλινισμού” (ό,τι και αν σημαίνει αυτό), αλλά ότι η τιμιότητα και η καθαρότητα είναι απαράβατοι κανόνες για ένα επαναστατικό κίνημα που θέλει να μάθει από την ιστορία του και να εξελιχθεί. Οπότε οι συμβολές τέτοιου είδους μόνο εχθρικές μπορούν να θεωρηθούν σε αυτό το σκοπό.