ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΡΟΜΟ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ – Ναζιστικό Στρατόπεδο Παύλου Μελά Θεσσαλονίκη 1941-44

Το Στρατόπεδο Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς Ναζί ως στρατόπεδο συγκέντρωσης για αντιστασιακούς και ποινικούς, απο όλη την Β.Ελλάδα, στο διάστημα 1941-1944. Υπήρξε χώρος βασανιστηρίων και εκτελέσων. Απο το στρατόπεδο Παύλου Μελά περάσανε δεκάδες χιλιάδες κρατούμενοι και εκτελέστηκαν 700 με 800. Το ελεύθερο για συλλήψεις, φυλακίσεις, εκτελέσεις είχαν και οι δωσίλογοι Πούλος, Δάγκουλας κ.α. Σε αυτή την περίοδο κρατείται έγκλειστος στου Π.Μελά ο Λεωνίδας Γιασημακόπουλος απο τη Κατερίνη. Ο Λεωνίδας Γιασημακόπουλος κρατεί κάθε μέρα ημερολόγιο, για τις εκτελέσεις, τις σχέσεις των κρατουμένων, σκέψεις, για την αντιστασιακή δράση του ΕΛΑΣ στη Βόρεια Ελλάδα αλλά και για την αγάπη για τη γυναίκα του. Το ημερολόγιο γράφεται ίη νίνο κι εξ αυτού του λόγου έχει μεγάλη αξία.

Η ταινία θέτει στο κέντρο της το ημερολόγιο, μέρη του οποίου διαβάζουν στον πραγματικό χώρο κράτησης ο ηθοποιός Εκτωρ Καλούδης και η φιλόλογος Γωγώ Κόλλια.

Την ίδια εποχή κρατούνται επίσης ο Θόδωρος Βαλαχάς [νεώτερος κρατούμενος ] και η μητέρα του, ως όμηροι, για την αντιστασιακή δράση του πατέρα του. Ο Βαλαχάς ζει και μας δίνει τη δυνατότητα να περνάμε απο το παρελθόν στο σήμερα και τανάπαλιν. Με νέους[ες] συζητά για το πρόβλημα της αντίστασης, του ηρωισμού, της αλληλεγγύης στην εποχή της κατοχής αλλά και σήμερα.
Το ημερολόγιο μας ανοίγει και στην αντιστασιακή δράση της εποχής για την αντίσταση στη Θεσσαλονίκη και Β.Ελλάδα μιλούν οι αντιστασιακοί Αλκής Καριζώνης, ο Γιάννης Γαλανός, ο Νίκος Μέρμηγκας.

Ο Αλκής Καριζώνης-Νομικός μέλος της ΕΠΟΝ, στη συνέχεια της ΟΠΛΑ και του ΕΛΑΣ, μας αφηγείται οχι μόνο τη δράση του αλλά και τους λόγους που τον οδήγησαν στην αντίσταση, όπως η χωρίς όρια βία των Γερμανών και των Βουλγάρων, ο θάνατος των γονέων του απο ελλειψη φαρμάκων και η αγάπη του για τη ελευθερία και τη πατρίδα.

Ο Γιάννης Γαλανός-Ψυχίατρος ήταν αρχηγός της ΕΠΟΝ σε Παπάφη, Τριανδρία και Αγίας Τριάδος.
Η δράση του, πέρα απο τη διαφώτιση, ήταν με άλλους συντρόφους του να μαζεύουν χρήματα για τις ανάγκες της Αντίστασης απο πλούσιους πολίτες της Θεσσαλονίκης.’Έίμασταν τρεις, ένας ανέβαινε πάνω και δύο φύλαγαν τσίλιες κάτω”.

Για τη δράση των Δωσίλογων γράφει συχνά στο ημερολόγιο ο Γιασημακόπουλος. Συναντούμε στη Κρύα Βρύση τον Μενέλαο Σαρηγιαννιδη, μέλος της φρουράς του Πούλου. Μας οδηγεί στους χώρους εκτέλεσης αντιστασιακών και μας περιγράφει το ζωώδη τρόπο εκτέλεσης «..τους ξάπλωσε κάτω και τους σκότωσε με το δικέλι». Η προσωπική του μαρτυρία για τα Δικαστήρια Δωσίλογων είναι συγκλονιστική, «..ήθελαν να μας αθωώσουν, αν και ειμασταν προδότες, για να επανδρώσουν ξανά το κράτος με μας…»
Ο ιστορικός Γιώργος Μαργαρίτης συνδέει τη δράση των Δωσίλογων με τη σημερινή Χρυσή Αυγή “Απο τη δραματική περίοδο της δεκαετίας του 40 έχουν φτιαχθεί χώροι, τα τάγματα ασφαλείας, οι κυνηγοί κεφαλών, οι παρακρατικοί …αυτός ο χώρος έφτιαξε μία παράδοση η οποία τροφοδητεί νέα φαινόμενα”
Η άνοδος της ακροδεξιάς ανησυχεί και τους 4 νέους[ες] απο τη Γερμανία που μιλούν στη ταινία. Μάλιστα ο Σίμος μας αφηγείται μία προσωπική ιστορία Αντίστασης στο σχολείο του.
Για το πως και το γιατί του ναζισμού μιλούν οι ιστορικοί Enzo Traverso και Γιώργος Μαργαρίτης. Και οι δύο εντοπίζουν τη ρίζα στον Α’ παγκόσμιο πόλεμο, το φωτίζουν όμως απο διαφορετικές πλευρές.
Για Enzo Traverso “ο μεγάλος πόλεμος είναι μία ιστορική και ανθρωπολογική καμπή. Είναι η είσοδος της βίας στη κοινωνία, στην κουλτούρα, στις συμπεριφορές”.
Για το Γιώργο Μαργαρίτη “Η ιδέα ότι εκεί που απέτυχε η Αγγλία και η Γαλλία μετά τον Α’παγκοσμιο πόλεμο να πάρουν απο τη Νέα Υόρκη τα ηνία του παγκόσμιου καπιταλισμού, αυτό επίσης γοητεύει”.  Για τον αντισημητισμό, την εξόντωση των Εβραίων, τον ρατσισμό μιλούν η ιστορικός Μαρία Καβάλα, ο γερμανός συγγραφέας Joseph Vogl και ο Dr Γιάννης Ελεμηνιάδης, ιατρός οδοντολόγος-πραγματογνώμων.

Θάταν παράλειψη αν δεν ανέφερα τον συνθέτη Αλκή Μπαλτά που με τη μουσική του πρόσθεσε σε μεγαλύτερη συγκίνηση.
Ολα αυτά τα στοιχεία αναλαμβάνει το μοντάζ να τα συνδέσει σε ένα πήγαινε έλα μέσα στο χρόνο. Είναι μιά ταινία μοντάζ.
Μοντάζ-Σενάριο-Σκηνοθεσία: Γιώργος Κεραμιδιώτης
Παραγωγή: Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου – Γιώργος Κεραμιδιώτης