E.T: Phone…home… ο εξωγήινος που λατρέψαμε

Πολλοί πιστεύουν πως η πιο γνωστή ατάκα της ταινίας είναι το ”Phone… Home” του Ε.Τ στον Έλιοτ αλλά σύμφωνα με τις ψήφους των θεατών είναι το “Δεν θα αφήσω κανέναν να σε πειράξει. Θα μεγαλώσουμε μαζί” του Έλιοτ στον Ε.Τ. Ήδη νιώθω στο στόμα μου το πικρό σάλιο της συγκίνησης λίγο πριν αρχίσουν να τρέχουν δάκρυα. Αχ, ο Στίβεν Σπίλμπεργκ μας έκανε άπειρες φορές να νοσταλγήσουμε πράγματα που δεν ζήσαμε ποτέ αλλά κάπως νιώσαμε πως θα τα θέλαμε και ήταν σαν να τα ‘χαμε ζήσει… Δεν ξέρω αν καταλαβαίνετε τι εννοώ…

Η πλοκή της ταινίας: Πάρε το 0 για να πιάσεις τον πλανήτη μου

Είμαστε την δεκαετία του ’80, στο Σαντ Φερνάντο της Αμερικής και ο μικρός Έλιοτ βρίσκει τον εξωγήινο Ε.Τ σε ένα κοντινό δάσος της Καλιφόρνιας. Εκείνος ξέμεινε πίσω στην γη χαζεύοντας τα φώτα της πόλης, όταν οι υπόλοιποι μάζευαν διάφορα είδη γήινης χλωρίδας με σκοπό να την εξετάσουν. Κάπου εκεί τους την πέφτουν οι κρατικές αρχές και άρον – άρον φεύγουν απο την γη αφήνοντας πίσω τον δικό τους. Γρήγορα ο Έλιοτ και ο Ε.Τ αναπτύσσουν μια έντονη τηλεπαθητική σύνδεση μεταξύ τους η οποία δημιουργεί διάφορα κωμικά ευτράπελα αλλά και σοβαρούς μπελάδες στο μικρό αγόρι.

Ο Ε.Τ, αν και ευτυχισμένος με τον καινούργιο του φίλο και τα αδέρφια του, πρέπει να επιστρέψει πίσω στους δικούς του, καθότι η υγεία του επιδεινώνεται στον πλανήτη μας. Τα παιδιά προσπαθούν να βρουν ένα τρόπο επικοινωνίας με το σπίτι και επιστροφή στον πλανήτη του χωρίς να το καταλάβουν οι μεγάλοι… Αυτό δεν γίνεται… αλλά στο τέλος όλα καλά, ο Ε.Τ επιστρέφει εκεί που πάντα ανήκε.

Σπάμε τα ταμεία και δεν έχουμε ζημία 

Ο Στίβεν Σπίλμπεργκ το καλοκαίρι του ’82 στέφθηκε με την ταινία ”Ε.Τ” ο απόλυτος άρχοντας των καλοκαιρινών blockbusters. Ο ίδιος άλλωστε με την ταινία του 1975 ‘‘Τα σαγόνια του καρχαρία” είχε ήδη συνηθίσει πολλούς θεατές να αφήνουν τις σεζλόνγκ τους, για να καθίσουν στα καθίσματα του κοντινού τους κινηματογράφου. Το 1982 όμως καταφέρνει κάτι ανεπανάληπτο! Η ταινία ”Ε.Τ’‘ γίνεται σφαίρα στην καρδιά των θεατών και μένει καρφωμένη μέσα τους σχεδόν για ένα ολόκληρο χρόνο αφού η κοσμοσυρροή στις αίθουσες είναι τόσο μεγάλη που το έργο δεν κατεβαίνει ούτε για μια μέρα από τους κινηματογράφους. Τα  εισιτήριά της και τα κέρδη από την ταινία αυτή μόνο ο ίδιος θα καταφέρει να τα καταρρίψει 11 ολόκληρα χρόνια αργότερα με την πρώτη ταινία της σειράς ”Jurrasic Park”.

Η ιδέα για τον ”φιλικό εξωγήινο” κρύβει από πίσω της μια προσωπική ιστορία του ίδιου του Σπίλμπεργκ, ο οποίος την δεκαετία του ’60 ως παιδί βρίσκει καταφύγιο σε ένα φανταστικό φίλο, προσπαθώντας να διαχειριστεί το διαζύγιο των γονιών του. Μεγαλώνοντας προσπαθεί συνεχώς να την εντάξει σε διάφορα projects χωρίς πότε να τα καταφέρει. Το 1977, έχοντας τελειώσει την ταινία ”Στενές επαφές τρίτου τύπου” σκέφτεται να γυρίσει την ταινία ”Σκοτεινοί ουρανοί”, όπου μια οικογένεια θα τρομοκρατούνταν από εξωγήινους ενώ ένας από αυτούς θα γίνονταν φίλος με το γιο της οικογένειας. Το 1980 συναντά την Μελίσα Μάθισον και μαζί προσπαθούν να γράψουν το σενάριο της ταινίας. Τελικά αντί γι’ αυτό γράφεται το πρώτο, πρόχειρο σενάριο για τον Ε.Τ.

Θα ακολουθήσουν άλλα δυο πρόχειρα σενάρια γράψε – σβήσε, μέχρι να τους ικανοποιήσει το αποτέλεσμα αλλά τα πράγματα δεν είναι ρόδινα. Οι εταιρίες παραγωγής δύσκολα πείθονται να γυρίσουν την ταινία, την οποία θεωρούν αποτυχία. Το τολμηρό βήμα κάνει η Universal Pictures και η ταινία ξεκινά να γυρίζεται από τον Σεπτέμβριο έως και τον Δεκέμβριο του 1981 με budget 10,5 εκατομμύρια δολάρια. Τα κέρδη της θα ξεπεράσουν τα 792 εκατομμύρια παγκοσμίως…

Είπατε κάτι; Ή απλά ακούγεται, ακόμα, η ηχώ από τα ουρλιαχτά στα γραφεία της Columbia που απέρριψε την ταινία;

Η γέννηση του Ε.Τ 

Αφού τα χρήματα βρέθηκαν και ο Σπίλμπεργκ κάθισε στην καρέκλα του σκηνοθέτη, το αμέσως επόμενο πράγμα που έπρεπε να βρουν είναι η μορφή του πρωταγωνιστή. Επιστρατεύτηκε ο Ιταλός Κάρλο Ραμπάλντι, καλλιτέχνης ειδικών εφέ και νικητής δυο Όσκαρ ήδη: Το 1976 για την ταινία ”Κινγκ- Κονγκ” και το 1977 ”The Alien”. Μαντέψτε! Θα πάρει και τρίτο για τον Ε.Τ!

Η έμπνευσή του για το γλυκό πλασματάκι ήταν ένα δικό του έργο με τίτλο ”Οι γυναίκες του Δέλτα”, όπου τα σώματα των γυναικών προσομοιάζουν με εκείνα του Ε.Τ, ενώ το πρόσωπό του ήταν συνδυασμός χαρακτηριστικών από τρεις πανέξυπνους άνδρες: τον Καρλ Σάντμπεργκ, τον Άλμπερτ Αϊνστάιν και τον Έρνεστ Χέμινγουεϊ. Πολλοί λένε πως εμπνεύστηκαν και από την ράτσα σκυλιών pug…

Ο Σπίλμπεργκ είχε πάθει εμμονή ώστε να φαίνεται ο Ε.Τ όσο πιο αληθοφανής γίνεται. Το μεγαλύτερο ποσό των χρημάτων δαπανήθηκε πάνω του ώστε όλα να είναι άψογα. Η κούκλα κινείται με ειδικό μηχανισμό κρυμμένο στο πάτωμα και οι χειριστές της βρίσκονταν σε άλλο δωμάτιο, όλο το τεχνικό σετ έπρεπε να αντιμετωπίζει την κούκλα σαν ζωντανό πλάσμα. Στα κοντινά πλάνα 3 διαφορετικά παιδιά ηθοποιοί φορούσαν το κοστούμι και μια μίμος, η Καπρις Ρόθ, επιστρατεύτηκε για τις ντελικάτες κινήσεις των χεριών του. Για την φωνή του χρησιμοποιήθηκαν όχι ένας, όχι δυο, αλλά 18 διαφορετικοί άνθρωποι κάνοντας διάφορους ήχους με την Πατ Γουες, μια πωλήτρια σε τοπικό κατάστημα καμερών, να γίνεται ουσιαστικά η κύρια φωνή του. Μια φωνή η οποία, λόγω καπνίσματος, ήταν ιδιαίτερα… απόκοσμη για φωνή εξωγήινου. Ξέρετε, ’80ς..

Τζάμπα συμβουλή για ενήλικες ηθοποιούς: Μην παίζεις ποτέ δίπλα σε εξωγήινο, σκύλο ή παιδί

Έχοντας δαπανήσει τόσα χρήματα και κόπο, το τελευταίο που επιθυμούσε ήταν να καταλάβουν όλοι τι ταινία ετοίμαζε… Οι ανταγωνιστές ήταν έτοιμοι να κοπιάρουν οποιαδήποτε ιδέα τους φαινόταν ενδιαφέρουσα προκειμένου η ταινία να μην έχει επιτυχία. Έτσι ο Σπίλμπεργκ σκέφτηκε να κάνει audition για την ταινία ”Η ζωή ενός αγοριού” που ακούγεται αρκετά ξενέρωτο. Είδε πολλούς λιλιπούτειους πρωταγωνιστές αλλά την καρδιά του κατέκτησαν ιδιαίτερα: ο πρωταγωνιστής Χένρι Τόμας για το ρόλο του Έλιοτ και η Ντρου Μπάριμορ για το ρόλο της μικρούλας Γκέρτι. Ο Τόμας δεν πέρασε και λίγα στην οντισιόν αφού του ζητήθηκε να παίξει απο μόνος του έναν μονόλογο ώστε να πείσει την κυβέρνηση να μην πάρουν το φίλο του και εκείνος έπαιξε έτσι:

Ο Σπίλμπεργκ του φώναξε ‘‘Εντάξει αγόρι μου την πήρες την δουλειά” και αν σκουπίζετε ήδη τα δάκρυα σας, πάρτε χρόνο για να συνεχίσετε την ανάγνωση λίγο αργότερα… Μάλλον πριν, να σας πω πως ήταν τόσο καλός γιατί θυμήθηκε το σκύλο του που μόλις είχε χάσει… Πλαντάξτε και συνεχίζουμε…

Η Ντρου Μπάριμορ, η οποία εμφανίζεται για πρώτη φορά τότε στην μεγάλη οθόνη, είναι ένα ζαχαρωτό με πόδια, ειλικρινά. Πολλές από τις παιδιάστικες κουβέντες της εκτός σεναρίου κατά την διάρκεια των γυρισμάτων μπήκαν στο επίσημο σενάριο, ενώ η ίδια πίστευε πραγματικά πως ο Ε.Τ πέθαινε στις σκηνές της ταινίας, οπότε το κλάμα εδώ ήταν απόλυτα αληθινό. Παρότι η δουλειά τους ήταν εξαιρετική, τα παιδιά της ταινίας δεν πληρώθηκαν αρκετά. Εντάξει, μέχρι σήμερα ένα τσεκ το παίρνουν, αλλά τι να το κάνεις όταν τελικά είσαι ο ριγμένος της υπόθεσης;

Σε ό,τι αφορά την πραγματική τους ζωή, τα πράγματα ήταν ζόρικα. Ειδικά αυτοί οι δυο πρωταγωνιστές έγιναν γνωστοί μέσα σε μια νύχτα και ο Τόμας κλείστηκε στο σπίτι του φοβούμενος τον κόσμο που ερχόταν κατά πάνω του, ενώ η Μπάριμορ βρέθηκε από πολύ μικρή ηλικία να καταναλώνει αλκοόλ και ναρκωτικά πηγαίνοντας σε πάρτι. Η διασημότητα έχει και το τίμημά της.

Βραβεία και ο Τζορτζ Λούκας: Όταν οι φίλοι έχουν κέφια 

Η ταινία βγήκε στους κινηματογράφους, και από πρωταγωνιστές μέχρι και κάθε, μα κάθε αντικείμενο της ταινίας κατάφερε να εκτοξεύσει τις πωλήσεις του. Από τα ζαχαρωτά που έτρωγαν τα παιδιά, μέχρι τα κόκκινα φούτερ με κουκούλα του πρωταγωνιστή. Δεν χρειάζεται να σας πούμε πόσα αντικείμενα με αναφορά στην ταινία πουλήθηκαν (ελπίζουμε να μη χρειάζεται γιατί δεν έχω ψάξει αυτή την ερώτηση αλλά φαντάζομαι θα είναι πολλά εκατομμύρια).

Προτάθηκε για 9 Όσκαρ και κέρδισε τέσσερα από αυτά: Καλύτερου ήχου, καλύτερο μοντάζ ήχου, καλύτερα ειδικά εφέ και καλύτερης μουσικής επένδυσης.

Αναρωτιόμαστε ακόμα γιατί έχασε το βραβείο σκηνοθεσίας ή έστω φωτογραφίας βρε αδερφέ…

Στην μνήμη του κοινού έχει μείνει ανεξίτηλη η σκηνή όπου το ποδήλατο αιωρείται στον ουρανό μπροστά από ένα ολόγιομο φεγγάρι. Η φωτογραφία του φεγγαριού είναι αληθινή και προστέθηκε στην συνέχεια το πρωταγωνιστικό δίδυμο. Ήταν τόσο εμβληματική που αργότερα έγινε το σήμα της εταιρίας παραγωγής του ίδιου του Στίβεν Σπίλμπεργκ.

Αυτό που δεν έμεινε σίγουρα στην μνήμη του κοινού αλλά μόνο εκείνων που ψειρίζουν τα πράγματα, είναι η εμφάνιση ενός παιδιού ντυμένου Γιόντα στο Χαλογουίν όπου ήταν το κλείσιμο του ματιού στον Τζορτζ Λούκας, φίλο του Σπίλμπεργκ, τον οποίο ξεπέρασε σε εισιτήρια. Αν του το κράτησε μανιάτικο για αυτό; Ή μάλλον Καλιφορνέζικο, καθότι Αμερικάνος ο Λούκας;

Όχι, αντίθετα!

Το 1999, στην ταινία ”Star Wars: Επεισόδιο 1 – Η αόρατη απειλή” βλέπουμε πολλούς συντοπίτες του Ε.Τ να γκινιάζονται. Πολλά νεύρα λέμε.

Σατιατζίτ Ράι vs Στήβεν Σπίλμπεργκ: Η διαμάχη για το Ε.Τ 

Φυσικά η μεγάλη επιτυχία φέρνει και μεγάλη φουρτούνα. Ο Ινδός σκηνοθέτης Σατιατζίτ Ράι κατηγόρησε τον Σπίλμπεργκ πως το σενάριο για την ταινία ”Ε.Τ” ήταν κλεμμένο σε μεγάλο βαθμό από το δικό του σενάριο ”The Alien” του 1967. Μια ταινία η οποία δεν γυρίστηκε ποτέ αλλά το σενάριο της βρισκόταν στα συρτάρια της Columbia. Ο Σπίλμπεργκ υπερασπίστηκε τον εαυτό του λέγοντας πως ήταν τότε έφηβος και έξω απο την βιομηχανία του θεάματος. Βέβαια κάτι μαρτυριάρηδες δημοσιογράφοι βρήκαν πως ξεκίνησε την καριέρα του το 1969 και πως σίγουρα θα ‘χε ακούσει για την ταινία του Ράι, αφού θα πρωταγωνιστούσαν δυο από τα πιο μεγάλα ονόματα του τότε κινηματογράφου, ο Μάρλον Μπράντο και ο Πίτερ Σέλλερς. Η παραγωγή σταμάτησε με την αποχώρηση του Μπράντο αλλά ο Ράι προσπαθούσε διακαώς όλη την δεκαετία του ’70 να πείσει τα αμερικανικά στούντιο να του δώσουν μια ευκαιρία..

Για όσους σηκώνουν φρύδια τώρα και είναι καχύποπτοι, ο Σατιατζίτ Ράι δεν είναι ένας τυχαίος Ινδός σκηνοθέτης ο οποίος ήθελε να κλέψει την δόξα απο τον Στίβεν Σπίλμπεργκ, αλλά ένας από τους πιο πετυχημένους και πολυβραβευμένους σκηνοθέτες της Ινδίας με μεγάλη παρακαταθήκη στον Ινδικό και παγκόσμιο κινηματογράφο. Με 36 εθνικά βραβεία κινηματογράφου, ένα Χρυσό Λέοντα, μια Χρυσή Άρκτο και δυο ασημένιες, κάτι που λέει πως δεν θα διακινδύνευε να ρεζιλευτεί αν δεν ήταν εντελώς σίγουρος πως είχε κάπου δίκιο. Δεν θαρρείτε;

Atari: Πως να καταστρέψετε την παγκόσμια βιομηχανία βιντεοπαιχνιδιών… Ουπς! 

Ας γυρίσουμε όμως πίσω στην Αμερική και στην φρενίτιδα της ταινίας. Η εταιρία Atari αποφασίζει να εκμεταλλευτεί την εμπορική επιτυχία της και σχεδιάζει ένα παιχνίδι πάνω της για την κονσόλα Atari 2600. Λέγεται πως ήταν το χειρότερο, το πιο αποτυχημένο παιχνίδι όλων των εποχών και υπεύθυνο για την κατάρρευση της βιομηχανίας βιντεοπαιχνιδιών το 1983.  Το έθαψαν άρον-άρον μαζί με άλλα παιχνίδια κάπου στο Ελ Πάσο του Τέξας, έλεγε ο μύθος, ο οποίος αποδείχτηκε αληθής. Το 2014 βρέθηκαν 728.000 θαμμένες κασέτες από διάφορους τίτλους παιχνιδιών της Atari, κάποια απο τα οποία σήμερα φυλάσσονται στο Ίδρυμα Σμιθσόνιαν .

Κάτι που δεν θα τελειώναμε ποτέ…

Με τέτοια επιτυχία, η ταινία σίγουρα ήταν η χρυσή κότα με τα αυγά και έτσι σύντομα ζήτησαν απο τον Σπίλμπεργκ να ετοιμάσει και δεύτερη. Όντως εκείνος και η Μάθισον ξεκίνησαν να δουλεύουν πάνω στο σενάριο ” E.T II: Νυχτερινοί φόβοι” αλλά τελικά αποφάσισαν να μην γυριστεί.

”Δεν θα ήταν τίποτα άλλο από κλέψιμο της αρχικής ιδέας” δήλωσε τότε ο Σπίλμπεργκ και μάλλον κάπου ξερόβηξε ο Σατιατζίτ από πίσω ειρωνικά…

Τελικά ο Έλιοτ και ο Ε.Τ θα ξανασμίξουν σε διαφήμιση μόλις το 2019… Εντάξει, δεν είναι τίποτα, είναι μέχρι να αγοράσει τα δικαιώματα η Ντίσνεϊ και μας πρήξει στις συνέχειες. Μην νομίζετε…

Είναι ο Στίβεν Σπίλμπεργκ ένας σκηνοθέτης με ψυχολογία Μπάτμαν;

Στιγματισμένος ο ίδιος από το διαζύγιο των δικών του, δεν παραλείπει ποτέ στις ταινίες του να παρουσιάζει την σκληρή πραγματικότητα της παιδικής ηλικίας που πολλές φορές αφήνεται απέξω σε ταινίες με παιδιά. Η απώλεια του πατέρα του Έλιοτ διατρέχει όλη την ταινία και η φιλία του με έναν ολομόναχο εξωγήινο απλά μας οπτικοποιεί την μοναξιά του ίδιου του παιδιού.  Αντίστοιχα ο Σπίλμπεργκ οπτικοποιεί την δική του απώλεια της ενωμένης οικογένειας, φέρνοντας στην ζωή τον δικό του φανταστικό φίλο μέσω της ταινίας.

Οι συμβολισμοί της ταινίας δεν είναι τυχαίοι και οι αναφορές σε γνωστές παιδικές ιστορίες, όπως ”Ο υπέροχος μάγος του ΟΖ” ή ο Πήτερ Παν, μας θυμίζουν πως οι πρωταγωνιστές αυτών των δυο ιστοριών, όπως και ο Ε.Τ αλλά ο Έλιοτ, βρέθηκαν ξαφνικά αντιμέτωποι με μια σκληρή πραγματικότητα.

Η Ντόροθι και ο Ε.Τ βρέθηκαν μακριά από τον τόπο και τους δικούς τους, σε ένα εχθρικό περιβάλλον. Ενώ ο Πίτερ Παν και ο Έλιοτ έρχονται συχνά αντιμέτωποι με το δίλημμα να αποδεχτούν την πραγματικότητα ως έχει και να ωριμάσουν μέσα σε αυτήν ή να παραμείνουν ”βολικά” μέσα στην παιδική τους φαντασία και στην χώρα του Ποτέ-Ποτέ όπου κανείς δεν μεγαλώνει και κανείς δεν είναι ποτέ δυστυχισμένος ως ”Χαμένο παιδί”.

Το πόσο επηρέασε η ταινία την σύγχρονη κουλτούρα είναι κάτι προφανές. Μετά τον Ε.Τ ακολούθησαν ατελείωτες κόπιες φιλικών εξωγήινων με πιο δημοφιλή και αγαπητό σίγουρα τον Άλφ τον Εξωγήινο που μπήκε στις μικρές μας οθόνες το 1986 έως το 1990.

Δεν ήταν η πρώτη φορά που παρουσιάζονταν φιλικοί εξωγήινοι στην μαζική κουλτούρα αλλά ήταν ως τότε σταγόνα στον ωκεανό (παραμένουν σταγόνες ίσως επειδή όσοι υπήρξαν φιλικοί υπήρξαν και ιδιαιτέρως πετυχημένοι, όποτε πόσοι πια;).

Το φωτισμένο δάκτυλο του Ε.Τ και η ατάκα ”Phone… home” έχουν παρωδηθεί αμέτρητες φορές και αποτελούν από τα πιο εμβληματικά της ποπ κουλτούρας του κινηματογράφου. Εννοείται πως το δάκτυλο παραπέμπει στο γνωστό έργο του Μικελάντζελο ”Η δημιουργία του Αδάμ” και δεν είχαν άδικο όσοι παραλλήλισαν την ιστορία του Ε.Τ με του Ιησού Χριστού, αφού και κυνηγητό έχουμε από τις κακές κυβερνητικές Αρχές (φίλοι Ρωμαίοι) και νεκρανάσταση  (περισσότερες από μια αν πιάσουμε και την φάση με το χρυσάνθεμο που μαραίνεται και ανθίζει κάθε τρεις και μια). Φυσικά ο Σπίλμπεργκ το αρνείται.

Με μια πιο σύγχρονη ματιά, η ταινία Ε.Τ μας μιλά για την διαφορετικότητα σε πολλά επίπεδα. Αρχικά ο Ε.Τ είναι ένα πλάσμα δίχως φύλο. Δεν είναι ούτε αρσενικός, ούτε θηλυκός. Ύστερα είναι 10 εκατομμυρίων ετών, όπως μας ενημερώνει η νουβέλα που κυκλοφόρησε με τα βιογραφικά του στοιχεία. Αυτό και αν είναι χάσμα γενεών με τον Έλιοτ! Μα το πιο προφανές είναι πως μιλά για τους ανθρώπους που έρχονται ως ξένοι από άλλα μέρη της γης και πόσο δύσκολο είναι να προσαρμοστούν σε έναν αφιλόξενο τόπο με άλλους ανθρώπους, συνήθειες και κανόνες.

Γιατί αγαπάμε τόσο τον Ε.Τ; Γιατί όλοι μας κάτι οικείο βρίσκουμε σε αυτό το ασχημούτσικο προσωπάκι του. Ο σκηνοθέτης ένα χαμένο φανταστικό φίλο, ο Έλιοτ τον πατέρα του, ο κάθε θεατής μια δική του απώλεια, συνειδητή ή ασυνείδητη.

Όταν ο Ε.Τ ακουμπά το μέτωπο του Έλιοτ και του λέει ”Είμαι πάντα εδώ μαζί σου” νιώθουμε πως κάθε άνθρωπος, ζώο ή όμορφη στιγμή που ζήσαμε μας χαϊδεύει τα μαλλιά και μας ψιθυρίζει το ίδιο.

”Είμαι πάντα εδώ μαζί σου”.

(Αφιερωμένο στον συμμαθητή μου και φίλο μου  Άγγελο που έφυγε πέρσι τον Ιούλιο).