Η καθόλου διακριτική γοητεία του Λουίς Μπουνιουέλ
Αποτελεί τον κατεξοχήν εκπρόσωπο του σουρρεαλισμού στο σινεμά, με ταινίες που προκάλεσαν σκάνδαλο στην εποχή τους, κριτικάροντας ανελέητα την υποκρισία της αστικής τάξης.
Ανατρεπτικός πολιτικά και καλλιτεχνικά, ο Λουίς Μπουνιουέλ αποτελεί τον κατεξοχήν εκπρόσωπο του σουρρεαλισμού στο σινεμά, με ταινίες που προκάλεσαν σκάνδαλο στην εποχή τους, κριτικάροντας ανελέητα την υποκρισία της αστικής τάξης. Άθεος και με φιλοαναρχικές και φιλοκομμουνιστικές συμπάθειες (είχε υπάρξει για ένα διάστημα στις αρχές της δεκαετίας του ’30 μέλος του ΚΚ Ισπανίας, γεγονός που ο ίδιος αρνήθηκε αργότερα) διακρίθηκε για μια σειρά πρωτοποριακές ταινίες που γύρισε στη Γαλλία, πριν ακολουθήσει καριέρα στον εμπορικό μεξικανικό κινηματογράφο, για να επιστρέψει εκ νέου σε σπουδαίες παραγωγές στην Ισπανία και τη Γαλλία.
Ανδαλουσιανός σκύλος (1929)
Γεννήθηκε στις 22 Φλεβάρη στην Καλάντα της Αραγωνίας στην Ισπανία. Ο πατέρας του είχε κάνει περιουσία στην Αβάνα, πουλώντας όπλα μεταξύ άλλων, και επιστρέφοντας στην Ισπανία, όπως έλεγε ο γιος του “στην πραγματικότητα δεν έκανε απολύτως τίποτε”. Ο νεαρός Λουίς είχε ταλέντο στο βιολί και σκεφτόταν να γίνει μουσικοσυνθέτης. Στα επτά του χρόνια γράφτηκε σε κολέγιο ιησουιτών, το οποίο του ενέπνευσε τη διαβίου απέχθειά του γαι τη θρησκεία, με τον Orson Welles να παρατηρεί αργότερα πως “Είναι βαθιά χριστιανός, και μισεί το Θεό μόνο όπως μπορεί ένας χριστιανός να το κάνει”. Αποφοιτώντας γράφτηκε κατόπιν επιθυμίας του πατέρα του στο τμήμα Γεωργικών Επιστημέων στη Μαδρίτη, άλλαξε όμως αντικείμενο σπουδών, αποφοιτώντας το 1924 στα αντικείμενα της λογοτεχνίας και της φιλοσοφίας. Ως φοιτητής ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με καλλιτεχνικούς κύκλους της Μαδρίτης, συνδεόμενος φιλικά με το ζωγράφο Σαλβαδόρ Νταλία και τον ποιητή Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα.
Την ίδια εποχή ξεκίνησε το ενδιαφέρον του για τον κινηματογράφο, δημοσιεύοντας τις πρώτες του σινεκριτικές και διοργανώνοντας προβολές ταινιών στη φοιτητική εστία της Μαδρίτης. Μόλις αποφοίτησε πήγε στο Παρίσι, όπου μαθήτευσε στο πλευρό του σκηνοθέτη Jean Epstein. To 1929 δημιούργησε μαζί με το Νταλί την θρυλική πια ταινία μικρού μήκους “Ο Ανδαλουσιανός Σκύλος”, που αποτελεί συμπίλημα φαινομενικά άσχετων μεταξύ τους σκηνών, στις οποίες έχει αποδοθεί αλληγορικό περιεχόμενο, εμπνευσμένο από τις ψυχαναλυτικές θεωρίες του Σίγκμουντ Φρόιντ, που είχαν επηρεάσει ιδιαίτερα τον υπερρεαλισμό, ακραιφνές κινηματογραφικό δείγμα του οποίου αποτελεί η ταινία. Η επίσης σουρρεαλιστική “Χρυσή Εποχή” του 1930 προκάλεσε σκάνδαλο και απαγορεύτηκε, καθώς μεταξύ άλλων απεικόνιζε το Χριστό να φεύγει από ένα όργιο οργανωμένο από το μαρκήσιο ντε Σαντ.
Επέστρεψε στην Ισπανία το 1931, ενώ μετά το πραξικόπημα του Φράνκο το 1936 μπήκε στην υπηρεσία των Δημοκρατικών ως συντονιστής της κινηματογραφικής προπαγάνδας. Έχοντας ταξιδέψει σε αυτά τα πλαίσια στις ΗΠΑ, αποφάσισε να μείνει οριστικά εκεί όταν οι φασίστες επικράτησαν στον ισπανικό εμφύλιο το 1939.
Βιριδιάνα (1961)
Στο Χόλιγουντ η πορεία του υπήρξε μάλλον επιτυχημένη, ενώ η αποκάλυψη του πολιτικού του παρελθόντος τον έβαλε ουσιαστικά σε μαύρη λίστα, εξαναγκάζοντάς τον να μετακομίσει στο Μεξικό το 1946, αποκτώντας και την υπηκοότητα τρία χρόνια αργότερα. Παρότι πολλές από τις ταινίες που γύρισε στη χώρα δεν ήταν στο ύψος του προηγούμενου έργου του, αρκετές από αυτές σήμερα θεωρούνται κλασικές, όπως “Οι ξεχασμένοι” (1950) και η “Βιριδιάνα” (1961), που βραβεύτηκαν από το φεστιβάλ των Καννών αμφότερες. Η δεύτερη ταινία, ως ισπανο-μεξικανική συμπαραγωγή, υπήρξε και η αιτία που ο Μπουνιουέλ επέστρεψε για πρώτη φορά στην πατρίδα του μετά το τέλος του εμφυλίου, κάτι που ξανάκανε για λόγους γυρισμάτων και το 1969.
Η ωραία της ημέρας (1967)
Από τα μέσα της δεκαετία του ’60 στρέφεται εκ νέου στο γαλλικό κινηματογράφο, όπου γυρίζει μια σειρά ταινιών με επίκεντρο τον καταπιεσμένο ερωτισμό, όπως “Η ωραία της ημέρας” (1967) και “Τριστάνα” (1970), με πρωταγωνίστρια την Κατρίν Ντενέβ και το “Σκοτεινό Αντικείμενο του πόθου” (1977), που συγκαταλέγονται στα γνωστότερα έργα του σκηνοθέτη. Διασημότερο δημιούργημά του ωστόσο παραμένει διεθνώς “Η διακριτική γοητεία της μπουρζουαζίας” (1972) που βραβεύτηκε με Όσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας. Έξι μεγαλοαστοί προσπαθούν να συναντηθούν για δείπνο, ωστόσο πάντα κάποιο απρόοπτο τους χαλάει τα σχέδια, αναδεικνύοντας ανάγλυφα όλη την ψευδεπίγραφη ευπρέπεια και υποκρισία της τάξης τους, πάντα μέσα στο γνώριμο σουρρεαλιστικό ιδίωμα του Μπουνιουέλ και την περιστροφή γύρω από τον άξονα του έρωτα και του θανάτου. Έφυγε από τη ζωή στις 29 Ιούλη 1983, τη χρονιά που δημοσιεύτηκε η αυτοβιογραφία του, γραμμένη από στενό συνεργάτη του στην πραγματικότητα, με τίτλο “Ο τελευταίος αναστεναγμός”.
Η διακριτική γοητεία της μπουρζουαζίας (1972)
