Κριτική ταινίας: Το Γεγονός / L’Événement / Happenin

Το Γεγονός/L’Événement / Happenin, 2021  (Γαλλική)

Σκηνοθεσία: Οντρέ Ντιγουάν,  με την Αναμαρία Βαρτολομέι

” Ήθελα να σεβαστώ το βιβλίο, αλλά και να βρω τη δική μου θέση σε αυτό. Αρχικά, περάσαμε μια μέρα μαζί με την συγγραφέα Ανί Ερνό, (πάνω στο βιβλίο της οποίας είναι βασισμένο το σενάριο της ταινίας) κατά τη διάρκεια της οποίας η Ανί συμφώνησε να με πάει πίσω σε αυτές τις τρεις μέρες και να ρίξει φως σε ορισμένα «τυφλά» σημεία του κειμένου. Αυτό με βοήθησε να έχω μια πιο ξεκάθαρη εικόνα του πολιτικού πλαισίου και να καταλάβω τον φόβο που καταλάμβανε τις γυναίκες από τη στιγμή που έπαιρναν την απόφασή τους. Έπειτα της ζήτησα να διαβάσει το σενάριο σε διάφορα στάδια. Με βοήθησε να βρω την πιο ειλικρινή προσέγγιση. Τέλος, λίγο πριν το γύρισμα, μου έστειλε μια φράση του Τσέχωφ: «Να είσαι ακριβής, τα υπόλοιπα θα έρθουν εν ευθέτω χρόνω”. – Οντρέ Ντιγουά (Σκηνοθέτιδα της ταινίας «Το γεγονός»)

Και η Ντιγουά ακολούθησε κατά γράμμα αυτή την ακρίβεια. Αυτή την ακρίβεια που χαρακτηρίζει το βιβλίο της Ερνό, «Το γεγονός» . Ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί γιατί δεν καταγράφει απλά το γεγονός που συνέβη στην ίδια την συγγραφέα (είναι αυτοβιογραφικό) αλλά περιγράφει με ένα ιδιαίτερο λογοτεχνικό ύφος, χρησιμοποιώντας πολλά μέσα, όπως την αναζήτηση και την παρατήρηση της λεπτομέρειας, τη χρήση ενός περιγραφικού παρελθόντος, την ανάλυση των γεγονότων, εκφράζοντας όπως γράφει η ίδια στο βιβλίο της, την αφόρητη βραδύτητα ενός χρόνου ο οποίος μεγάλωνε δίχως να προχωρά, ακριβώς όπως ο χρόνος των ονείρων. 

Στην ταινία, παρακολουθούμε την Αν (Αναμαρία Βαρτολομέι) μια έξυπνη και επιμελή νεαρή φοιτήτρια, να της συμβαίνει αυτό που όλα τα κορίτσια εκείνης της εποχής φοβόντουσαν περισσότερο. Πάσχει «από εκείνη την ασθένεια που πλήττει μόνο γυναίκες και τις μεταμορφώνει σε νοικοκυρές» όπως αναφέρει χαρακτηριστικά στον καθηγητή της , όταν εκείνος παρατηρώντας τη μειωμένη απόδοση της στα μαθήματα του Πανεπιστημίου τη ρωτά τι της συμβαίνει. Οι σπουδές και το μέλλον της Αν απειλούνται από μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Στη Γαλλία του 1963 ωστόσο, η άμβλωση είναι παράνομη, επικίνδυνη και επώδυνη, και κανείς δεν βοηθά την φοβισμένη Αν να διακόψει την εγκυμοσύνη της. Στο άκουσμα και μόνο της λέξης «έγκυος» οι φίλες και οι φίλοι της, τρομοκρατούνται. Και στην προκειμένη το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται η Αν, είναι ο φόβος των άλλων. Της αρκεί ο δικός της. Στα βλέμματα άλλων, συναντά την απαξίωση, την προσβολή, ενδεχομένως και τη ζήλια. Γιατί η Αν κινείται σύμφωνα με τις επιθυμίες της, τις επιθυμίες του σώματος και της ψυχής αψηφώντας τους νόμους που μπαίνουν εμπόδιο σε αυτές τις επιθυμίες και αυτό προκαλεί τον φθόνο. 

Η Αν προέρχεται από μία φτωχή οικογένεια που κάνει τα πάντα προκειμένου το παιδί τους να ξεφύγει από τη φτώχεια και να μην καταλήξει να δουλεύει στο εργοστάσιο της περιοχής. Στην χαρισματική Αν βλέπουν τις δικές τους επιθυμίες και όνειρα να πραγματώνονται. Όμως και η ίδια η Αν θέλει πολύ μέσα της να ασχοληθεί με την λογοτεχνία που τόσο αγαπά και να γίνει κάποια στιγμή συγγραφέας. Νιώθοντας αποκλεισμένη από όλους και όλα αποφασίζει να πάρει τη ζωή της στα χέρια της και με κάθε ρίσκο να οδηγηθεί προς την απόφασή της που στην πραγματικότητα έχει να κάνει με την αυτοδιάθεση του σώματός της και την προσωπική της απελευθέρωση.

Αποφεύγοντας τους λυρισμούς της οργής και της οδύνης, των προσβολών, της μοναξιάς, της απαξίωσης, της ταξικής διάκρισης που βιώνει έντονα η ηρωίδα μας, η Ντιγουά παραμένοντας πιστή στο βιβλίο της Ερνό, καταγράφει σκληρά και λιτά τον αγώνα της Αν να φέρει σε πέρας την εξαρχής ειλημμένη απόφαση της, να ξεφορτωθεί τη ζωή που κυοφορεί και που θα της στερήσει τη δική της ζωή, τα δικά της όνειρα, τη δική της ελευθερία. Και σήμερα που η έκτρωση δεν είναι πια κάτι το απαγορευμένο, αποτυπώνεται στον κινηματογράφο το γεγονός της απόφασης της έκτρωσης σε μια εποχή που ήταν παράνομη, προκειμένου να αναδειχθεί διαχρονικά το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης και ο αγώνας που κάθε φορά δίνεται από το άτομο σε όλες τις εποχές, σχετικά με το πώς μπορείς να διεκδικήσεις την ελευθερία σου μέσα σε περιβάλλοντα που πάντα ο νόμος βρίσκεται εκεί για να σου την στερεί. Γιατί πάντα σε όλες τις κοινωνίες ανακύπτουν παρόμοια ζητήματα που έχουν να κάνουν με την διαχείριση του σώματός μας, την ηθική, τη ζωή, τον θάνατο, το απαγορευμένο, τον νόμο. Τον νόμο που διαχρονικά, όπως επισημαίνει η συγγραφέας στο βιβλίο της, οι άνθρωποι κρίνουν σύμφωνα με αυτόν, αλλά αποφεύγουν να κρίνουν αυτόν. Και πάντα ανακύπτει το ζήτημα του κατά πόσο η στάση μας απέναντι σε όλα αυτά φιλτράρεται μέσα από το σώμα μας, τις αισθήσεις μας, τις προσωπικές μας ανάγκες και σκέψεις και κατά πόσο οι αποφάσεις που τελικά παίρνουμε λαμβάνουν υπόψη όλα αυτά ή τελικά ενδίδουμε στις επιταγές των εκάστοτε κανόνων και φορμών. 

Και βιβλίο και ταινία διεισδύουν στο βάθος της ανθρώπινης ψυχής με έναν οικουμενικό, θαρραλέο και σκληρό συνάμα τρόπο. Η δεύτερη δε, σκηνοθετείται με απόλυτο σεβασμό προς το πρώτο. Η ταινία απέσπασε το Χρυσό Λιοντάρι και το βραβείο των κριτικών στο Φεστιβάλ Βενετίας. 

Και τα δύο, ταινία (προβάλλεται στους κινηματογράφους) και βιβλίο τα συνιστώ ανεπιφύλακτα!